Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 36, 6 September 1879 — Make i aloha nui ia. [ARTICLE]

Make i aloha nui ia.

E KO HAWAII PAE AINA: Aloha oe: - Akahi kaua a halawai hou aku ma ko poli nahenahe, no ka hala ana o ko'u makuahine i ke ala hiki ole ke ana aku. A i ike mai ai hoi na kini makamaka ona e noho mai la ma na poai olu o keia mau paemoku, Ua make o Mrs. R Kaheana i ka la 12 o Aug. 1879, ma Laie-maloo, Koolauloa, Oahu. Ua hanauia oia ma ia wahi no, i ka la 13 o Maraki, 1830, a ua piha iaia na makahiki he 48 me 5 malama ma keia ola ana, a hoi aku la ma ka aoao mau o ka honua. He wahine oluolu oia, heahea i na makamaka, na malihini kipa mai i ona la, he hookipa me ka maikai. Ua mareia oia me Hon. J. Kupau i ka la 17 o Mar. 1849, a ua lawa na makahiki he 29 me 5 malama o ko laua noho mare ana. No ka nui o ko makou aloha iaia, ua haku iho makou i wahi kanaenae aloha nona. Kanikau aloha keia nou e Mrs. R Kaheana. Kuu makuahine mai ka ua nihi ae i na pali Kapalili ae la ka liko o ka awapuhi i ka makani I ka pehia e ka ua noe lipo i kanahele Hele mai nei ko aloha a hoohanini i kuu manawa O kuu manawa ia e au wale nei o ia nei E ake wale aku ai no e ike i ka lihilihi o ka lehua Oia pua luhe wale mai no i ka lau laau Hoolaau ka ua Paliloa, hooipo i ka poli o Kauwiki E wiki oe e ka maile laulii o Koiahi I hoapili kuilima pu me kuu makuahine Nana hoi e noii ouiu pono na hana o ke kion Ko kino kai puili ia e ka lau Hinahina Hina no ka pae opua kuhela i ke oho o ka palai He laina uwea olelo ia no Pelekane Ka manu nene alo ehukai o Mareka Nana hoi i pukui mai na ino o ka moana Ua ana iliwaiia ka loa o na umekeawa I walea no ka Iiwipolena o Kaula I ka hoohainu ia e na kuluwai Mokihana Hana mao ole ka ua lihau i ke kula o Kokololio [ohawai Holiolio wale mai la no ia'u ka pua o ka Owili paa iho nei ko aloha i ko'u puuwai O ka'u waiwai nui no ia e milikaa nei E hamohamo nei i ka nani o ka manu nuka pou o Harona [ka pali He ala onaona ia'u ko aloha ke pili mai i O Polianu ka une hapai o na mea kaumaha I ka hoeu mau ia e ka alae kani aumoe Aloha ae au o ko leo i ka pane ana mai E hoolako mai i pono no'u e hele ai Aohe pono i koe no ke ola Auwe kuu makuahine hoi—a. Kuu makuahine mai ka wai o Inaikumu Oia wai inu ae no i ka lau o ka ape E lauape wale aku ai no i na kauka Kuhi aku ka pono i ka ia lauwiliwili I ka wili mau no ka mai a hele-a. Kuu makuahine mai ka luna la e Kalama Malamalama okoa no ia'u ka nani oia pua Me ke kawelu holu hoi o Lanihuli Huli ae nei au e honi i ke ala mapu o ka hinano [Kooalu Loaa iho la ka onohi o ke ao naulu i ke Ua launa like no ka waiulailiahi me ka waikea o Makaweli E moe loihi ana i ke kono koli a ka manao I hoapili hoi no'u ka maka nahenahe o ka Apapane A pane mai no ko leo nawaliwali Ua ono i ko'u puu kau mau olelo a pau E like me ka wai meli ke kuhinia Ua niai palamimo iho nei kuu makuahine

I ke ala hiki ole ke kaua aku Auwe kuu makuahine hoi - a. Kuu makuakane o ka hale moopuna nui A he lei hala kau papahi mau no ia nou Aole i haule ia mau pua pikake ia oe (na moopuna) Akahi hoi kau e haule ai ua hala oe Ua lawe ka Ona Miliona o luna i kana o ka uhane Ahu iho la ke ala hawahawa i Laie Ka aina kupa o kuu makuahine Auwe kuu makuahine hoi -a. J L K Kealakuhilima. Kanikau aloha keia nou e Mrs R. Kaheana [Waiakanio Kuu kupunawahine o ka malu hale o Oia hale kui ae kae ae Kuu kupunawahine leo ole mai ia'u Kuu kupunawahine o ke kula o Luahau Oia kula mehameha kanaka ole Hoolaukanaka i ka leo o ke kai Kuu kupunawahine o ka lae o Laniloa Oia lae paio pu no me na ale o ke kai Aloha ia'u ke kai heenalo o Ahaiki Oia nalu a ka poe kahiko i hee ai Aloha ia'u ka lae o Kamakahoa A he hoa hana no'u ko aloha e noho nei Aloha ke one lele o Malaekahana Oia one a kakou e holoholo ai O oe, owau hoi me ko hanai Alo kokookolu aku kakou i ke kula o Kii Oia kula a ka wailiula e haiamu ai Aole hoi he wa ua ai la hoi i ka pono a ko hanai [ohi mai Hala e aku nei oe i ke ala hiki ole ke kaAloha na u o lewa i ka hipa [Kahuku E peepoli ana me ke onaona o na hala o Aloha ke kula o Kuilima Oia kula anoano kanaka ole [kai Hooehuehu ae i ke kawewe a ka leo o ke Aloha ka wai o Pahipahialua Oia wai ko'u pono i ke kileo ke inu aku Auau aku i ka wai o Kapukaulua Oia wai puakea o ka ili ke luu aku Aloha na mu nenee o Kaunala E hiki aku i ka wai o Paumalu Aloha Pupukea i ke kaha o Kalapaiki Aloha Waimea i ke kalakoi me ke kalaku Aloha ae na'u Keahuohapuu Ka palena kupono o ke ahukai me Koolau E ike aku ai i ka hulali a ka la i ke kula o Lauhulu, Aloha ke one holu o Maeaea Hoomaha aku ka luhi i ka olu kohai o Ou Kahi o koa koolua i noho ai a kupa Auwe kuu kupunawahine hoi-a. MISS RUTA L KUHI Kanikau aloha keia nou e Mrs. R Kahe-ana Kuu kupunawahine o ka wai o Paauhau Oia wai wehe mai i ka lau o ka hau E inu ia mai la e na oopu ai pua lehua o Koloa. Iuka no ka lihau ana a ka ua naulu O ka omaka a ka wai ke hele i kai o Paukanila Ilaila makou e laulele wale aku ai no I kahi ia ai pu no me ka lepo Kuu kupunawahine mai ka niu ku hookahi o Lapaikahaloa [Hauula Kuu kupunawahine o ka ua maakua o Oia ua hehi mai i ka lau o ka hala Hala oe ko'u mea nana e hooponopono mai Aloha ke one wai la o Makao Oia one hoopili i ka popoiwi o Meheiwi Iwini maolo na waihooluu like ole o ke anuenue Huli aku kaua nana i ke kuakea o ka wai I ka moe kololio mai i ka lau laau oia uka He ukana nui ka loko o'u e noho nei O ke aloha nui loku i ko'u ake mau Ua kohu koae ko'u kupunawahine I ka hana punana i ke ao polohiwa Huna na maka nalo i ke aouli Aloha wale o Kaluanui i Koolau Kauaheahe i ka ilikai o Waiono O ka onohi o ka la ka pili koolua o ka makani ahiu Hoohiu mai nei o Makana i ka noe Piena i ka ehu a ke kai o Kaaawa A waho au o Kualoa Koiawe ana o ka ua poai hala o Kahaluu Lulana iho la ka manu inu wai lehua o Kealohi E ike aku ai i ka hale wiliko o Heeia Aloha ka wai o Auwaiwahine Oia wai hooluana i ka ihu o na lio Aloha Nuuanu i ke ala kikeekee E hiki aku ai i ka Haukomo Komo pono i ka wai o Kahuailana Ua lana ka hale ohai a Limaloa E ike i ka huikau a na kaa i ka Nekina Hiki aku kaua i ka home o kuaana Me ka pilikoko o na makua Auwe kuu kupunawahine hoi-a. Miss Rahela L Kuhi Kanikau aloha keia nou e Mrs. R Kaheana Kuu mama i na pua kou o Keanahaki Haki na lala lehua i ka wai o Wailele Oia wai i hooluhe ia e ka liko pua kukui Ke kui nei no au i ko aloha a ua paa I lei hoohie no ka wahine hele loa [noe Loaa iho la i ke kaupu na kiowai na a ka E waiho kahelahela ana i ka laula o Pueo E ao oe e Kahiena hulu lelo o Kawauwai E inu ana i ka waianuhea o Kapuna Mapuna wale mai la no ka wai o Maluka-wa Oia wai hoomalumalu ia e ka lau o ka hau Me he hau la no Maukakea ka wai o Kanamoa Moana hohonu ke kula o Pahiahale He hale o Lanihuli i ohi paa ia e ka noe Noenoe i ka lau lihilihi o Pihanarose Oia hale uluwehiwehi i ka nani o na hoahanau O ka ekalesia o na la hope nei A hiki mai na la hauoli

Ilaila ke kani nuku peu ana a na pahu Honehone wiliwili hoi a na ohe Hui lokahi mai la hoi na keonimana o na Mai na poai anu o Hawaii o Keawe A na kaei ola o Kauai o Mano Hei aloha pu me na alakai o Ziona Ma ka ili aina o Laie Aloha Mokuula i ka luluhe a ke uki Aloha Kawaieli i ka hale wiliko Komo aku i ka home olu o kuu mama Aole iho nei ua hala Auwe kuu mama hoi - a, B Kaheana Liilii. Kanikau aloha keia nou e Mrs. R Kaheana Kuu kaikamahine o ke kai o Kapapaloa Oia kai e pehi ae la i ka lihi o ka hapapa Hapapa hewa ana au o ko kino wailua Lua ole ko'u ake niau loiele i ko aloha Aloha ka lae o Kaihukuena Oia lae hooluana i ka ihu o na lio Oiai ka la hoolaukanaka o ka aina e haawi ana Aloha nui no kuu kaikamahine Kuu hoa hoolehulehu o ka hale Hala aku ia oe i ke aouli huna na maka I ke ao eleele la i ke ao poloohiwa a Kane Pale ka heahea mai e, o oukou mai la ia Kuu kaikamahine i ke kai o Halaweke Mai ka lai pohu lai o Papaaula Kuu kaikamahine i ke kula o Milomilo Oia kula a olua e moe lolii ai i ke kau me ka hooilo Kuu kaikamahine i ka luna o Paninao O ke aheahe mai hoi a ka makani o Kaipapau Pau ka ike'na i ka uluhala o Kawaipapa E pa kolonahe leo ana ka wai hui o Punaiki Me ka ua lihau anu o Maunahuila Huli ae nei au nana ole oe Mokumokuahua ka naau e noho nei He puolo nui ka ke aloha ke hiki mai I ka lele maopu ana aku la i ke alo o na moku E api nei ke aloha i kuu manawa a ua piha Piha u loko o'u e noho nei i ka minamina Auwe kuu kaikamahine hoi - a. Mrs Vatesi Kahoe Kanikau aloha keia nou e Mrs. R Kaheana Kuu wahine mai ka ehukai o Napuahi Oia kai ae hone malie i ka pueone E wawalo kupinai ana i na pepeiao o ka ohana Hana kupaianaha mai nei o loko o ko'u I ka lupea e ka lihilihi o ko aloha Ua hai e mamalule ko'u mau opi aoao Me he mea la ua lohi ia e ka wai ula iliahi o Mareka Kuu wahine o ka ia uhaiaholo o ka aina Oia ia hooluana kanaka i kahakai o Kahana Hanohano hoohie ka ua kokoula i ka lewa Ua lewa ka ia punohu i ka moana Pa kahea a ke kilo i ka lae apahu Ka anae, ka anae Kieei ana na maka i kauhale Hiki pono aku la ka lono i na pepeiao o Hakui ae la na olelo i o a ia nei I ka ia pekipeki wawae o ka aina Ka ia hoi a ka makani malualua i kii aku Oia makani hui maeele i ke anu o ke kino Anu ma ke kua hui ma ke alo Pupue wale iho no i ke anu - a. Kuu wahine mai ke kai o Kalimulauoho Oia kai lipolipo i ka lau lipoa Pehi ae la ke ala paoa i ke alanui aupuni Kuu wahine mai ka ia kaahaaha o Ha'u Kuu wahine mai ke kai hee maka iki o Palea Kuu wahine mai ka opule niho kai o Kuu wahine mai na uwala hua i ka wa o Kakaihala Kuu wahine mai ka betela o Lanakila Ku kilakila ka opua haaheo i ka poli o Kauwela Ua wela loko o'u e noho nei i ko aloha Ua lelele ka hauoli i o a ia no i E miki hooupo ana i ka maka o ka opua E hoahanini ana hoi i na kulu waimaka a ke aloha Auwe kuu wahine hoi - a. J B Kaniuhaahaa. Laie-maloo, Aug. 25, 1879.