Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 37, 13 September 1879 — NU HOU O NA AINA E. Kaua ma ka Aina Zulu! Okalakala hou o Kotewaio! Poho ka manaolana no ke Kuikahi! [ARTICLE+ILLUSTRATION]

NU HOU O NA AINA E.

Kaua ma ka Aina Zulu!

Okalakala hou o Kotewaio!

Poho ka manaolana no ke Kuikahi!

I\la'ko kn niei ilmī o ka moknnhi An--s<'(t>ra]ia i ke kukahinkn Poalua iho nei, mai Knpalakiko n.ni, i loaa mni ia m xkou na mon hon o na aina-e, a ko pnholain aku m i no ka pomaikni o ko makon poe heliihi'lu, oia k« ia mal.ilo nei; K like ni,' na manao hnupu walo o ka Alihikaun l'elekano k.a llaku G,u«e(e Wnkw, lie poe kiu wale no kela niau elelo a len Moi K,'sewaio i hooiina m.ii ni in.ua onn, na oāaio loa in mea, oiai ua pu-n niai la ka louo liou, ke hooinnkankau la un Jloi la i k-kahi pnalikana me ka pan o ka manao e niokonioko liou mai no uii' na lWihmia. K lioike nna kekahi mau lono mai Laduia niiii uia ko nla le o Xu loka penei : Ile ken aku ka uiha o na inanao o Enelaui 110 ka maopopo ole o ka wa e kaalo ne ni keia kana hoa ole me ka lahui Zl.lo liupo. Ke kileookoo liele nei ko ka ilaleu Grauete mau linia ma o a niaanei, me ke ake nui e paa o l\etewaio iloko o kona upiki, aka ke oia n.au la no koiala noho Moi nui ana nialuna o kalahui Znliij a aia malalo ona i keia iva he puiilikaua uni, i niakaukau loa e lele īLuii nialuna o na B-.-ritania i keln a me keia wa. Ina o mau kona hoopankiki ana i ke kaun, alaila e oi mau aku ; no auaiiei ka popilikia me na hoolilo nui | inai'wele wale ana i ka waihoan Waiwai |o ke Aupuni o Kuelani, a he hnna hna ole lioi ka mauao kuhihewa ann alen, e hoonoho >w i nwa okoa nui kono hakalia- , kn. ISU !;a "ioi o ka Beritania mau ealu | pu, e hooikaika i keia inau liana a pan j no kokahi wa, a na ia niau men oi no | hoi, e hoolilo i na waiwai aiilniu o Beritania i mea ole. No Ketewnio wale no ka niana a p.tu malnna o ka aina Zulu, a o ke kuikahi a ine ka noho'na maluhin 3 aole loa ia ni.a e loaa ann ke ole e hopu pio ia ua Moi la, a make maoii pahaoia; lie manno nniiu do ka Moi Ketowaio e kona lahui Zolu, a he niea knunlun loa lea hiki pono aku o kn Eiielaui inan leo uwalo iinua ona, n me kona nana mai paha i ka Enelani uiau koiua. Ao he niau liooili kana a Euelani o na wa i hala ine na lahiii pe;>aua, i oi akn na hooknia ia nna mni o kona hanohnno e like me keia, n o ka poe kiekie hoi keja 0 kn iiiiia, ua lioomaka-e mai hi ia Ilaku Ganete Wulese, ka Alihikaua Pelekaue. Un poho wnle hoi nn hooikaika ana a j Kanoln loanei Duna o Berilania, e kuj kakiika pu me ka Moi, me kona pualikaini Zutu he 24,000 ka imi i nkoakoa i keia wa, a ke ka'neawai mau mai la 110. Ua uele uku uei o Hak'u Gnnete Wule<se i kn aiua Znhi me l.a paa no nae o kekuhi lima ona i ka hikii in, no keknhi lima hoi, nana ponoi no i kupee iho, uiamuli o kona ue wale ana aku e hooko 1 ka inakeinake o ka poo nana i hoonna iaia. He mea pouo iaia ke hoililamuania mua i im npuupuu, imkee, me na balo'alo'a o ke alahele, inamua o lea hookuu nua aku i na pualikaua e hoi a ma na h.ikiio una nku ) keia vva, o hoopanee ia ana ka hookuu aku i na koa, a liiki i ka wa e pualena mni ai kniao o ka noho ana mnluhia. Ua hiki ao la hoi kekahi lono ma Ladana mai ka aiua Zula mni ; e hoike aija he 5,000 uiau koa o ka lahui Sewazi, i malenukau loa ae i keia wa e lele kiuiu nku i kn Moi Ketewaio, a ua hiki no ketla heluna ke hoomalmahnaiei a pihn kn 10,000. Anoai o lilo kein mau hooiknika ana n na Berit inia, me na pualikaua e ae mai Lunebuga mai, i mea e paa pio ai o Ketewaio, u e kaiehu loa ia ai palia a.hiki ma ko Kanela Kalaka wahi, a ine ke kolainu koa Pelekaiie- e nee la i ka Hema. Aia hoi ke oeliuehn hon mai la leekahi olunii Zulu okoa, e lele kaua umi waluna o nn Beritanin o B,ileb,me, nolail', ua hoouna awiwi ia aku kekahi innu punlikoa Beritania e huli hoi ana i ka home. me na kauoha ikaika aku e hele n hoopio aku i koin Uhui e okaikai mai la. E olelo ann ka nnpppa Manawa o Ladnna pe'iiei: Mamuli o ka hoololi ia ana o ka hoo|«i tunluna o Lii.tanela Kere, maikamnke a i -ke ola, ua loaa mai i ua Lutanfeia nei he !eta mai ka Alihikaua.Nui mai o na Beritauia ke Duke o Kauieherike, e kaniaku.nailio mai ana iaia no na moa e pili nna i ka poino o ke Keiki Alii Lui Napoliona, a ma ka hoopau ana o ka k'tiv u ua Dnke la, ua

hooia pu nini la oia, he mea hiki ole io no ka lioopale ana, mahope iho oka lu.op.Hwaia ana .nui o kela wahi pnali hnkilo unku e tm Zuīu, nka, o ka holo waie no ka ium |iono i pakule ni. Ma ka ho»kvik.- oilianu koa N«i o 'llu-.sia-o malamaia mia niu ka la '25 ao m>i. o Kuelani walo uo ka mana i koe aoln i konoia aku u lu-l,> mai o makaikai, aka ua hoo| iuv, oia nl;u la ia. Aia o Uusi,v i k« ia \V!V nia ko kulana o hiki ai k.> h.ma ' lu'knhi ol,|o a.lik (! mawnona ona ame lu'kahi nun Ilni o Amm'ika, no ke leapi-. li aua i mau moknkana Iwo h<m uo Kn si.t, nm ki- knuiuknai ho2ō;0')0,00y \x\\lx la, oia hoi h« 818,750,000. Kc luanno hon ao nei o llnsia e la\v« i kaln n.a na mnuna o Ko|»,ta, i hiki ai ku okinuia ko. enii hope ana mai o ka lahui T« ko Tmvkoniana, o l;omo maloko o"a niauna, Ko| H -ta, i onipaa iho ai kona mana malailn, n |,ela iho !a o llnsin i īnanaoni, ua hiki iaia ko koi nku i ka hin, mamnli o kona uoho hoonialu ana inaluna o lommle me ka lahni Gokele Tnn-ko,nana, i,,c kn lilo pn ana mai hoi o Kiva i hoa hui nona. Ua hnai ae la ka nupepa Manawa o Berelma, o ka nio lahui o Rusiā e kau nei i keia wa, 1,1:32,105,125 rouhela, ua Hke ia me ke helu pi. Ua hoolnha ae o G J Morisona. he en,'ginera nnauao rio Beritania, no na mea e pili ana i ka hooinoe aua i alahao no ke au])uni o Kina, a me na pi'ikia oia hnna. a he nui hoi na lilo no kahoona no ka hooia mai o ke anpnni e hooinoeia ko uluhao, ina no e alakai ia ana o kekahi pomaikai i ke anpmii o Kina, alaila e lawelawe no na inuna aupuni ina 0 lakou iho uo, i ka hana. E olelo aiia k« nupepa Pou o Wnainet"H:i penei : Ua loaa mai nei ka lono « lioiko niiH, ko kau nei n» hiona weh o lea hookaln) koko n|tn, uiawaena O .Kina me lapann, ke ole e hoopnnopono koke ia ka liihi.i e pili ana i ka Pae Aina o Lukn. O - ICeneU K ihini kai eMo mui i uwao no keia h;ina nui a kfla mau aupuni, oiai ke ku makaukau nei na aoao a elua no ke kaua, n me na koluia ana mai hoi p»ha u kekahi m=iu uuMo e ae. Ma ke kulanakauhale o Luregana ma Irel.,ni, mi l«le aku U na kaiko he 200 ka nui me na el.m pn i hoopaaia ra.mua o n« pu, īne ka immao e hoomalu 1 na hana pono ole a kek>,lii puali nj 0 kn poe liouhiiuu-ielo i lako pono m<s\ na me.i kiua, a uh hoemi hope ia mai na kaiko, a he 20 poe i eha uiainoino. 10-i. Aole n-io i liuliu a mahao ao la poe hoohannaele nei i elna aoao, n hoomi,ka iho lā' im kipu ana iwaeua o lakou iho ni« ka weliweli nui. Ke ala mai la hoi kekahi haunaele ma ka paiinlaiiu o Beritmiia ma Knnad«, mamuli oka ho -le paakiki ana ona poola Ii olani, -i ka hoeini i na uku hana, e liko me ke noi a ka pee limahaua Farnui. Ua huoikaika uui na Kahuna e na iioao hooin-ma e hoopnu i ka bminaele, a o na wahiue koia, e noho aua i ke knlanakanliale, ua 1.010 nui aku Ja iloko oka piikaua i maluhia, E kahea iaamna lihih o ko kulanakauhnle, o milamaīa keloihi iwaena o ka p,,0 hiuiohano, « nonoi aku i ke JKi„aii na o hooko iknika ia kn mana o ke K-i--nawni, malnnn o ka poe e uhaki wale ana i kona malnhia. ona mea kau» kei-i a na b,taliona koa aupuni ma Kai'bekn, ua pau i k« hiwe maluin e na kanaka, ka p.,pa o ke knlannkauh-ile 1 nohoia e na kanaka Aliki, 6 hopuia una mo ka hooweliweli pn ia m ii, ka poe a pau e maalo wawne ne an;i raa na alauui, me ka poe hooholo ka ;l lio, eu„ ua, ine ka nienielo pu ia m,,i. Ua h-.0-, in-eneeia aku la nao ka pilalikon Alii 0 Enelani, mai ko likou kahua mua, a.iiin ma.kahi i kapaia o Uwapo Moiw^ine. M.l Kapal-kiko ika la 22 o Aug t<v na kipnia inai nei kekahi kahunapnlo o Rev. K-,lloch (Kaloka) kona inon, na kek-ihi Luna Ilooponopono' nupepa o Ch.,rles De Yonng (lnm) no ka hoopuka nna ~ (ia nei o k.,nu liaiolelo, i kekahi mea pi.ikiuo i u„ liui.* huoponopono nei, m.imuli n:,e o kekalii kumii p.iouioui i luaa mawaeuao lan.i uo kek,hi wa i h.h,, oiui hoi oua kaiinnapulo nei, kekāhi ia na poo liol" b «lot » no ko kulana he Meia, „ia hoi he Inna oui no ke kuhim.kaiihale. 'Ara ua kiihunapule la mawuena.o ke ola a me ka make, n o ka mea kipu hoi, ua kupoeia ma ka halepiahi-o. . Ua telegar<ipa mai ka ' Peresidena o Ponodolana ms L'ao Kaona,- Aferika Heuni, ke ala io mai Ia na kamaaina oia Wi,hi e kaua- kne mai i na. Berit,ni,. Ke manao la hoi ka IL.ku Ganete Wulese. e hoomaka liouia ka lelē knua ana mo ka ikaikii lon,-maluna o-ke alii Sekokueui'ma ka nkau.

i Un al/i hooliainiHele m-ii 1» Ijo 14.000 o nn m*kn>iinmm o ko kuUn«k«ul)»lrt o P*rn mn 13(;r.tz !a, na ke nkoakeiiin ana , i<» Irtkoū ona wnlu c[d mii ai n'i poj no o ka olu kino, Aolo i k>uvun.\i ka pi* 1 oloke mtl \iK», n ko liopohop"i> 1 i,t> po* ! ino nuunei ko kulm»kiiuli.«ic. U* kalioni,» ttno nn pualikoa uupuni,o hooniaU i ku linuniu'lo. • o ih niipuni o Anaeim-iu | mo 1t..1i, ; komra;ml«,kß ikoU uku noi lc.« aiii.iin,il< i tui!i tn;ii onn ottli mmi'io kokono, » lio mi\u m> omiunuin 0 kiv i»ook»lio koko liou ko k,n noi mnliina o Unrop U.i hooiinii nku no.i o Auaotnri i i kon.i piinlikiini* nn\ ko \ mnu palonn nin-i, oia lioi 0,500 ii i kon holewnwau. 94.0 nu ko* kftu»iLo, 1,400 na koa puknn o k« kahua knu«, 700 ua koa im iii pnkaui, 200 poe an.iaim*, a ko ln'i panin o liiki «nn ka holuna i kn 12,740. Uh hoouna aku nei o Itnlia i ko* nn pualiknua a hnh»ni mn ko Auseturia tnm> pnlonn nina, oi i hoi ho 49,700 nr\ kon liolowawae, 10,360 un koa knualio, 7,200 iii\ kon puk.ia o ko kahna kHim, '2,700 na kon pakmin, 3.750 poo nnaninn no lakou ka liiiina i hiki aku i ke 73,710, a he mea maopopo ko haiawai ko Uua nwn pualikaua i kalii hookahi a hooh-i na pnupuu, o 1 p>;lapa hon auanei ko ahi enaena o ku liookahe koko maloko o Eompa. 13 hoike an-i kekahi keonimana kaahele i kona ikumnka i ko iino o ka paiknuia ana o na pualikoa ma ke aupuni 0 Burema ma luia a peuei : Ho 5 000 na kou i makiia ae ma ke kahu.i houkaliiik.iha, ke hūiia nn helewnwae me na koa kaU ilio, a uu panaiia aku hoi na t-lep;mi he 85 iluko o kela helunn. Ua liko ka nanaina aku ia lakou me be puiiln keko nui la ; ma ko lakou ano a m.e ke kulann koa, he kohu ole no, uku «le i ki\ hoihoi. Oua koa ka-u-ilio kein, he kou aku t>o hoi ka inoino n olala o na wahi lio, hele ia la a puain.iwele, epa no ka makani e hinn. O ko lakau mau batiliona puk-i»\ i hookau ia m-iluua o na elepaui, e aho iki na pu ki manu a ua ilikeokeo, he nunui iki ae ko lakou mau waha, eia nae he oi loa «ku ko lakou liooio me ka hoikeika pu in-ii i ko iakou auo me he mau koa oiaio wiwo ole la no ua kahua a pau, a me he la e i okoa enai ana uo o lnkou ke pookela ma keia iii honua. Ma ka ikemaka ana nue, aole loa e hiki ke hooia nkii, e helu pn ia aoa lakou me n'a pu•'Ukoa o na aopuni liilii o fiuropa. O ko Duke o Karaeberika a Alihikaua Nui hoi o na pu«lik»na o BeritaDia," oia kai kolioia i Poo no ke Komite o'hi dala, no ke kukulu ana i Kih Hooeoanao naui no ke Keiki Alii liuiperi-tlrt Lui N r apaliona i uiake. Ona -lala :oia Komite,'o ke Keiki Alii Edewada p EueTiui r iiii n .ku S;t .rel);tna me Knle loka ; n.i Keiiela Fila Maiaela, Keuela N T tpia o M..gi j .dala a ine kakahi tn m Aiiiiikaua kaulana e ae o ko Beritjuia īnau 'pualikaua. £ST M..luna niai o ua moku Discovory, Liliu a me Ella, mai na aioa-e ūiai 1 hilei m .i ai' he mau lio, bipi, uiiula, ihe keknhi inau holoholona e ae, e kupouo ai e loaa ua welo' holoholona maikai no [j awaii nei. Mu ka mok-u :m<»i hoi nona ka inoa mna, uii lawe-tt)!ii oia he mau kno "AnHgoia,". uo liikou na hulu lrpolipo mnikiii» i hanain i kekahi muu lole e pae uiai nei' io kakou nei. Ke manao i)t i mukou ho uiea pono e l»ba nui iaiiei kola wuui «no holoholona mnikai. li.e konoia aku ua lala o piu o kn Ahahui Poola e nkoakoa ae ina'ka I haluwai mau ma Peleula, ke hiki aku i keiii po Poalua ae Sepitemaba 16. No ka uoonoo ana i kn pono:a me ka pona ole o na hana a-_ka Papa Ola o ka Hui, a e hoopau aku ia l.ikou. Eua hoa kulolin a pau loa o keia hui i ike makai ka mal.ima pono o na lala o ia hui i ka w-i m>ii a make paha, e n >uq nui ae, o ka wa pono keia. Mi keKiuoha. Fa iho ka Neti Mela- ia [Jf>mi!o!u mu ka l.i :) o Imie no kana hnakai liuli kunaka i Maikonisia. Ma ka-la 6, oiai ke kupena « nana 9na i ka la me knna oho, ua liopu ia aku laoia maiiope e ke kuene, 'iue ka manaoe olepe aku iaia a haule iloko o ke kai, aka ua paa e mai (a un kuenu la ī.ka hopu ia a kupee ia i ka Imo. M.ihopo oka hala ana oualaī, ua liookuuia ao la oia ka.manaoia'ua oluolu uiaik.ii. aka, ma in aiiii.a la no ua lele aki! la oia iloko oke kai. Ua hoohuli hou ia ka moku ihope e huli iaia, aka, ua nalnW.ale loa oia. aohe i lo va., He uno olalan ke kiiinu o kula mau hana, a enake aku la i ka opu o ka moana. j ō®** I kt-ia ahiahi e wehe ia mai anahe ' Aha Mele nni, e na keiki puukani o ki } Hiii Hiilani \Vai, inaloko o ka luakini o ! Kaueolie ina pali hauhuli o Kooiau. E j huohauini mai atia leo liīto» mau kileo i na maouua l<;o uiivi ko-liyj?ko'h.<i,-a ke kuu iho hoi i ka 'liilii he keu aku ka nahe, me he leo lii no ka hanoliane i ke awakea halailai la anoauo, a ke koele aku ia me na opilua a ka makemake, puka ae la na roahulo niai ua ikoi puuwai ae o.ka poe hoolohe. Nolaila, oka wa wailiohia loa keia iL ouk'ou o na Ledo me na Keonimana o lia mau pali la a >no ko na pea e ae no hoi o ka mokupuni nei, e kaheawai nui ae ui ē ilie iniiKa, o inauawahua wale kuhi uia* ; ruto ke lohe oeoeiao.