Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 42, 18 October 1879 — NU HOU O NA AINA E. [ARTICLE]

NU HOU O NA AINA E.

NO J3ERITANIA. Ua hoikeia ae mailoko mai lee Keena Oihima Kaun o- Btritauia, ka nui o kona man piiulikiina, a oia keia malalo iho nei: Ka nui q ka.pimlikaua lio kiai kino o ka Moiwuhine, ho 1,302 im koa o na knlana a ;wu, ,ne na lio ho 825, ka pnalikaua lio 0 ko kahna kana, ho 15,998, m6 na lio ho 10,984, ka puali pukaa Mni, ho - 21G ,nau koa, mo na lio lui 12,51G, na koa helt)\vawao kiai kim> xMoi,l W 5,950, n*W holewnwao o ko kahua knu», ho 120,005, na ,v g ima»a ln-lu X nio 2 o Jnia Koiuohana, ho 919, !<a pnalikaua o Malaln, ho 3G9 na leo,-», ka poo lawelawo o ka pmilikaua, ho 2 - 990, nie ua lio hu 1,100, ka poo lawela\vo ina na halwnai. ho 1,745, na koa pukaa pnalu, lio 17,G22, na poeana aina o na puali pualu, ho 1,315, na koa helewawao [Hialu, ho 118,625, na koa kuikawa, ho 14,610, no lakou ka lmina nui he 33G,755, na kanaU me na lio, ho 2(> - 725, No Abesinia. Ua loaa ae i ka Moimihine Yictoria kekahi kta nuii ka Moi loane mai o Abesinia, e hoopii mai ana no ke alai Waleia o lv%u.detur o kona aina e n'a pualikaua o Aigupita. Ua olelo ae ua Moi la ua hoouua aku oia he inau leta e ae ika Moiwahine nia ka lima o Kenela Kakahama, he Kenelaßeritania elawelawe ana nialoko o kona ,nau pualikaua, aka, ua pouio e oia i ka hanaiia ana i ka laau No Afeganitana. Ua hiki ae ka lono i Ladana mai Kaleknta ae ma Inia, ua ala ae kekahi haunaole hon ma ka okana aina tnia o Bakakesana, aka, aole nae i hahana loa e like ine ko Herata. Ua piha nnu hoi lawolawe oihana iuii waiwai,' ua°paīiiku ia lakou nia ke alahele o Garedana. Ua wawaia ae ma na kulanakauhalo o Parisa a me Vienna, no ka Busia mau htina hoonioni niau, ke kumu i ala hou inai ai o ka lahui Afeganitana e kipi ia Beritania. No keia ala kana hon ana mai o ka lahui Afeganitana i na Beritania, na nonoi aku nei ke aupuni ma Inia, i ke aupuni ma Enelani, e hoopaa ia no na regimana koa Pelekane ekolu, i kauohaia mai nei e huli hoi loa i Enelani. iTo Burema. Ua loaa hou mai nei ka lono mai Burema mui, ke mau la no na hana hooniainoino ine ka luku wale ma ke kulanakauliale o Manadale. Ua pau ka Alia Knkakuka a na Elele Burema me na Beritania, a mo he mea la, e ano hoonahoa loa «na ka Moi Tebau i ka mokomoko me Enelani, oiai, ua piha na poho lima o na koa Beritania nia Inia i ka hoomalu i kela haunaele me AfeganiNo Kuba. Maka mokupuui o Kuba, ua haawi pio mai la kekuhi mau a]ii kipi imua o na mana Sepania, me ko lana wahi puali uuko ma JLlalegina, a ke hoomau aku la no na puu!ikaaa Sepania i ka hahai ana mafia meheu o ka poe kipi, aka, ua nalowale aku la nae na kipi iloko o ka ulunahele lipolipo ma na mauna, kahi hiki ole o na hooili leaua akea ana, aka, he ma» kana kihakahaka wale uo. Ua hele hakilo aku nei kekahi aliikoa Sepania o Maraki ka inoa ma na palena o Manazaville me Biomo, a hoike moakaka mai la i ke ano o na mea a p&u. Un hoea ae la kekahi lono i Nu lokn mai H ivana ae, e hoiko aua ua ula inni la na kauwa kunpaa a pnu m;i nn np.nm aina o K.inefuego mo' KiuikoviU ma Knba, a liui pu »kn la rae k» poe kipie k.ma kue mni i n» S< ? p;i t ii«. Uu hao pu alui 1« hoi Imkou i n-« hololiolom. nie na wiiiwai oae he uui wjlo,o ko lakou oinu Imku iiiiua i hookauwa wnle. !* Ua hoopihi hou ia ua manao inaina wela iloko o na maknainana o Kuba, no ka pepehi hoomnewaewaia ana m:ā nei 0 kekahi poe aliikoa Kuba he lehulehu 1 lawelawe iloko o kon* mau punlikoa.i ka wa kaua huliamahi mai nei ine Sepania, oiai lakou ma na liome e lawelnwe ani» i nn huna kino pouoi o lakou iho. Mainuli hoi o koia ala kipi bou ana raa kela oiokupuui i kei» wa, ua hoohuoi wale iaenaaliikoa Sep,.nia, o lakou paha kekulii i hui pu, a i»a ko hikou mau ho:tne a.iiuua ponoi hoi o ua mnka 0 ka laJ;ou m«u wihine me ua keiki, ua K-le koke nku na koa Sepnnia e pepehi hoo' uiainoino ia.lakou me ka okioki liilii ia 0 na kino, a o kekahi poe hoi, ualaweia 1 ka nalielehele e hookoheia ai ke koko. I ka lono ana uku o ka Alihikaua Nui-o na puiilikiiun Sop;inii\ no kei» hnūa ino, u« knuoha nkn la oi» i n» Kin.iin»» e Kolinekn. Kiutfu.go uie M.ihning.i & hele koke mai' imu... ona, a e hoiko mai i na kumu o kelu hana hoomaiupino wa-

E hoike ana kekalii loho hou mai Havana mai ma Knba penei: Ua hoike ae la o Kenela Balanako iama'o na pnalikaua*Sepania, no ka lelo kaua ana aku 0 ka poe kipi maluna o ke kauhale o Maiari ma ka okana aina o Sanatiago De Kuha. Ua hoohui maoli aku la hoi kekahipookoa o na puali pualu ia'lako« iho nie ka poo kipi, ma ke ano kuniakaia i ke aupuni, a nolaila, ua komo koke aku Ia na koa kipi iloko o na kauhalo, a hoopuni ao la i kekahi wahi pualikoa uuku o ko aupnni o noho hoomaln ana ma ia wahi. Ua kupaa nae ua wahi pualikoa anpuui nei nio ka hooj.alo mai 1 o'H'nii no na )a ekolu, a hiki wnlo i ka hoea ana aku o Konela Veiera mo na koa lion ho nui, a hoauhee ino ia aku la na kipi, mo ka uhailoioa ia ma na kula me na pnn, e kokoke niai ana i na kaiaulu o ko kulanakauhale. No Helene. Ma ka helu kanaka ana mai nei ma ke aupuni o Helene, ua ikeia lea nui oia lahui i keia makahiki 1879, he 1,679,775, inma o ka 1,457,894 o ka makahiki IS7O, e hoike mai ana he 221,881 ka pii ilokooua makahiki eiwa i hala. Ma ka makahiki 1870, he 48,000 wale no ka nui o na kauaka ma ke kulanakale o Ateuai, aka i keia makahiki, ua pii ae i ke 74,000. I ka wa i hoomakaia ai ke kukulu i konaano aupuni hou o keia au, makahiki he 50 paha i halaae nei, he wahi kauhale kakaikahi wale iho no o Atenai, aka ano la, ua pii ae kona kulana uia ka papa like rae kekahi mau kulanakauhale e ae o na aupuni naauao. No Tnreke. Ua ikaika loa ka poe kipi ma ka okana aina o Kuribetana ma Tureke i keia wa, a ua lilo i hana nui na ke aupuni, ka lioomalu ana aku. Ua hui pu aku la hoi'kekaln alii o Abedulaka iloko o heia. leipi, me kona man koa he 12,000 ka | nui i lako pono i na mea kaua. puni e noho ana ma Ezerouma me Ba3edada, e hoouna koke aku i pualikaua | ikaika ma Moaela, e hoomalu i kela poe kipi. E hui pu aku ana P aha ka laliui Takomana o Peresia me ka poe kipi. E hoike ana hoi kekahi lono mai Peresia mai ma ke ala ae o Simala, no ke auhee ana o ka pualikoa liukiui imua o ka heluna nui o na koa īakomaaa wa Gekotepe, a ua māke a hoehaia he 700 o na Elukini, a ua emi hou aku ke k^ena U a ]oaa mai kekahi hoike mai ka aliliikaua Eulnni mai e noho hoomalu ana ma Asia Waena,' ua kaalo ae ma Kopeta ka pual>aua Kukini i hoounaia aku e kaua i ka poe Teke Takomana, Ma Basi a me Beurama, aohe mau hooili kaua me na īakomana, aka, he poe kakaikahi wale no o ka lahui Kibita" kai loaa aku i na Eukini ma Akemana. aole nae lakou i hoopoino'waleia aku. O ka hapa nui o ka lahui Takomana, ua pau nui e aku i ke auhee. No Aigupita.Ua pahola ae na lono oiaio ma ke kulanakauhale o Kairoma Aigupita, e ole-" lo ana na ke Aliikui np i nonoi aku i ka mana o Tureke,' e hoouna aku i na puaka pualikaua Aheāinia, a ua ae aku o Tureke ia manao. No Amerika Hema. Ua nahola ae kekahi mau lono laua--1 hea, e komo mai ana o Amerika Huipuia I e uwao ae i ke kaua mawuena o Kili a me na aupuni Hui o Peru me Bolivia, aka, ua hoole ae o Kili i ka oiaio ole oia mau iono, me ka olelo pu ae hoi, aole pahaehana naaupo wale mai ana kela aupuni nona na kilo aupuni i hele a piha na puniu i ke akamai a- me ua noonoo loea lou, e komo wale mai e lawelawe i ka hana me ke kono oleia aku. E hoike ana hoi kekahi lono mai Yakamoku Huasaka maloko o ke awa kumoku o Amitofagata ma Kili, a hoehu kaua aku la i ke kulanakauhale, me ka papu, a me na moku kaua Cili elua e ku ana maloko o ke awa, no ka hapalua la ka loihi'o ka manawa, a ua I loohia kekahi kekahi poino maluua o ke knlanakauhile, me ka moku kaua Kili Abato, a hol,o loa aku la ua Huasaka nei uo kaua wuhi i manao ai. Penei hoi kekahi lono mai Panma mai: I kela wa a ka moku kaua Peru Huasaka e hooili' kaua ana ma ke knlanakauhale o Anatofagata, ua hook,uu mai la ua moku kaua Poru neri kekahi topido hoopahu ma kahi o ka moku kaua Kili Abato. Ika hoomaopopo ana iho o kek»hi aliikoa [o ka moku kaua Kili i ke ku.'ana pilikia holookoa o ko lak-ou moku. Ke hookuiia mai e ke topido, ua lele okoa aku !a eia Uoko o ke'kai^-lalau aku lai keto|.ido me ko.ia mau lima ponoi, a hoohuli hou aku la. i kahi o ka moku kaua Peru, a kaalo aku la ua mea hoopahu nei mahope o ka Huasaka, a poha aku la i kahi a Ua loohia nae ka

eha mknaonao i ke kapena o ka raoka kaua Kili, a he lohulehu mau alii me na koa 5 j>au i lia luake. E holo al\u nna ko Keiki Ālii lerorae Bon»|»te e ike i kana keikikane ia Vikoa nia Ttalia, aholopu aku laua i KikelaKnka i Enelani, e ike i ka Eme|)erawahioB Eugonia, mamua ae o ka hoto ana aku o ua Emepcra Wahino la o makaikai 1 Sekotin, a holo loa aku e iko ika Moiwahino Victoria niamuli oko kono ia mai. (ty • K iww mau ac e na maka 3 aka i m kolamu olelo hoolaha ma ka kakou HU NVi\h;wft, Ua lo:ta mni ka lono ia makou, ke eku la 11 n ilm oo pal»u a ka Ona Miliona o Kaleponi i keia wa, nia kona aina ma« hiko nui ma ke Kula o Kamaomao, a o ka mea i makomakaia e pau he 2,000 eka pa. lia i ka maliiia, i keia wa o ka hoomaka mua ana, no ka mea ke holo la ka wai a komo iloko oka aina. Hanaio ke keiki Kaleponi h, a lilo i mea ple kahi noho o na olohe mai kahiko mai, wahi a ka olelo. eHP' Maluna o ka Likeliko i holo aku aku ai i ka Poalua iho nei, i kau aku ai ka Poe Puhi Ohe o ke Aupuni, no ka hoohanohano ana i ka Ahaaina a ka Hui Kalepa o Maui, a me kekahi' poe e ae, i malainaia ma Hilo i ka Poaha iho nei, a Hiaholo pu'aku-kekahi poe o ke kulanakauhale nei., Ua hoemiia ka uku ohua o ka Likelike no ka poe e Uolo ana i ka ahaaina a hoi mai no i ka la apopo, he elua dala wale no no ka holo ana a hoi mai. lle Nane —He 7 o'u mau hua i palapa. laia. 12 e noho ana wau i Kaipapau, ua lawe ia wau i kaiuli i Kaipopolohuaa» kane, a maluna oka aina; 3 4 ua kauia au i ka lewa a me ka nalienahe o na leo kani kohakoha o ka poe mele o keia aue naue nei; 5 6he mea nui ati i kupa a kamaaina ikoke ao holookoa,. Ke hui poo me ko'u pauku waena, o ko'u pauku waena me ko'u hiu a lilo i mea okou, he inoa no kekahi mea lele e noho ana i ka piko waena o Maunakea. Eia ka ninau? 0 wai Ia kuu inoa? E hai mai. 0 ka mea e loaa ai kuu bane ehookipa no wau iaia malalo o na rula o ka poa keonimana o keia au hooulu uoonoo e naue nei. A W Kaawilaanapu. Halaula Plantation Oct 8 1879. KaNU OLi lA. A PAKELE NO NAE.—Ma Waihee, Maui, i kekahi mau la no i hala koke iho nei, ua inu iho la kekahi poe haole ekolu a ona i ka rama, a hookahi nae o lakou i kupouli loa. Ia wa, lawe aku la na haole hapa ona i ko laua hoa, a kanu iho la iloko o ka lua ma kekahi pa olaila, ike e ia nae e kekahi maa wahine Hawaii, a na laaa i hai koke ae i ka lehulehu, a pakel6 ai ke ola haole mai lilo loa. Nola'ila ua maopopo, noloko mai o ke kulana ohewahewa, i ulu mai ai kela mau noonoo olalau iloko o kela man haole, e hana aku i ko laua makamaka pela, a he kanu a puaa ana ke ano oia hana aia mau haole. Ku IKA P0- A MAKE LOA,—Mi Jfaialua, Oahu nei, ma ka Poakahi iho nei, ua loohia iho la ka'ulia poino weliweli maluna o kekahi keiki o Kakimila kona inoa. E hele ana oia ī ke-bi pelehu me kona hoa, a ia laua i ike.'ai i ka pelehn, ua lele iho la ua Kakimila nei ilalo mai kona lio ibo n a kukulu ibo la ike kumn o ka pu ilwlo, nie ke ku poiolei q ka waha iaia, a 'oiai na piha mua ka pli a ua kikii mua ke kiko, a ma kekahi ūlia, ua hina koke mm la ke kiko a kaui aku la ka pu, a o ka piha lu i hoopih.aia ai me ka manauia no ka pelehu, ua komo pu nku la ma kona ai, a hulili ma kekahi aoao.amake loa aku la. Nolaila, he poiuo ulia weliweli io kela, a e akahele na hoa i ka lnwel-iwe ana-i ka pa i hoo« piha mua ia, e like me kela, He hana lokoino—Ua haiia mai ia'u ka lohe, uo ku huna lokoino a kekahi . pnke i kana wahine mHre, ma Honoku?, Kona Hema. I kekahi la, e paani pio nna kekahi mau keiki ma kahi kokokei ka hale o ua pa.ke la me kapa wahine, aka, iloko nae o keia paani ana o keia mau keiki ma ia wahi, uo manao iho la ua pake nei he mau kane keia na kaua wahine, a o kona pepehiiho la no ia, me ke alualu o oki i ke poo o ka wahiue me ke koi, iole e kokuaia e kahi poe, pakole ai. Ia mau la koke iho no, holoi iūo la ua wahine nei i ka lole o keknhi pake, huhu hou no ua kane pake nei ann, a pppehi no, eha loa ka watnoe 3 a hnukae boi na keiki i k« kofeo. . Uu noho wale ua wanīne nei me ka ai ola i ka ai no elna la, mamuli o ba aua i an-i o ke kane pake i kaai, no ka huhu. I Ua waiho,aku ua wabiū4Uiei i ktia ha- . ua ma ka lima o kekahi makai, a ua ao , ia uiai ua pake nei aole e hana hou, he i elua bm6 «uia.aua. E puno na opio Ha« i w.iii e rn.ikn.iU pouo mimua o ka m>re i k* he no hoi" k'ahi t poe pake, a he !una lokoiuo no hoi ka- ), hi poe pake, e Uke ae ia me keia. t Khaukahi.