Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 4, 24 January 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU.

KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI!

MOKUNA VI. HELU 54. " E houalio aku laln, IloUo o ke koloku o Ua ipomniknl, I LcS Gula inn konn a-i, 1 Lei Alil iiii\, kotin |ioi>— "M#keln «nn wphwoli, I ooloku «I nn knlionkn weli, Kupikipiklo «I mv i\o opim, Pnhn nii olu pilu' kiinlknu. On poiiio—uu <iuAc«—uu make." mau minuto pokole wnle eo ha--1« aku la ia a pnhola koke aku la kona nnm lonn ike i ni» kainuln nnni o ko kulaimkanliHle eohin o ka Moi Valadimini. Ike nku la no hoi ia e luhe mni nna no na kahakah..na lole eleele o ke kanikau. Aole no i liun iho haule ana n pa ko ia uei mau wnwae muluna o ka honua o ka pa nlii ilihia, Holo pololei aku la oia i kekahi puka e humama mai ana iinua ona. I kouu kapoo una aku iloko, ua ike koke aku la oia i keknhi "keiki opio e holoholo I ka ike aua m«i hoi o na opio la i ko ia nei komo ana aku, ua ku iho la oia me ka maknukau e hookuke mai inia nei iwaho. Aka, ma kuhi o kona mnnao ann pela, ua ikeia aku la oia e hoalu mai anu i kona ki-uo a lalau ihola " oia i kekahi wuhi owili aiai, a kiloh' iho la kona mau maka poui uliuli ohaha. Ike iho la hoi ia o ka Moi ValHdimirn ka men nona ka inoa mnwaho. Ia wa huli ino ae la ua kanaka opio la a kamoe aku la kona mau keehina wawae a komo nku la iloko o kekahi rumi i hihipea ia kona paia nlo,e komo aku ni, me nu luhiehu e hoike nna i ka mokumokuoli ia a me kn ehaeha. Aole i liuim loa ka nalu uūa aku o na opio Ta me ka leta a Aipuupua i lawe mai ni, aia hoi, oili mai ana he elua muii kanaka opio—hooknhi o laua o ka opio uo nunn i luwe uku i ka pnlapnla, o ka li)h lie kHimka opio me na helehelenn nnnakoii, a e honiloni» ana ka ehueha n me ka liiulun o kona n'aau mu kona mau maka, oini, ua hoike niiū lu lnua i ku wnlohia kukonukonu i loaa ia laun, ma nn hnawiua hanu a ku nuau lunluu i hookuuwa ai ia luua. I na mnu opio nei i oili mai ai; a kuhi ae la kn lima o ke knnuka nnnaina ano mohaln iki i kahi a Aipuupuu e noho ana, ia wu i puana ae ni ke kanaka heleholena haikoa o lnun —0 Hokekila ! Kuu Rokekila Hint-du I Ki Nniti nohe ona mMkiiakaiie uoho ui»kuahine ! Pehaa la ka loihi o ko olua ha.lele i na roai ia'u. Ainve 1 Ua mokumokuhia ia kuu na.iu, ua eha kuu puuwni, a Uii luuluu hoi kuu houpo—E ka Mnke mainoino, e kikoo mai kou hueio awa, a hoawnhin mni i kuu ihhu nn-koko puuniiiinn, e ka lnakupapHU e ouka ue kou 'Waha koo-u a ale »ku i«'a, oini, he kanakii poino an, no ka mea, o kuu nloha —kuu ledo hoi— ku onohi o kuu mau innka uole ilio nei ia, a, o kuu punnhele hei—ka hooln o Kieva nei, aia oiu ma ke nlnhelo imi i kuu lede kona Moiwaliine, a ke hookomo pu lu hoī iaiu iho i ka pu ko nhi euneua o ka paio hahnna iinu me m» euemi o kuu Aupuni. E na Lani, e alolla ia makou a.pau—o—e nloha in'u h —Me keia muu olelo, holoholo ne la ua opio hioua luuluu Ih, a haule l»o la oia maluna o kekahi noho pulu hulu bea keokoo, a haku mni la konn mmj miikn walohiu malnna o Aipiinpuu. Kauoha mni la oin i konn kokoolua e hele koko aku a nuua i ku man.»wa ma

ku moa niiu liovn, h huli Hku la m» I luu i keknlii kumn poni o kt> auo knhiko. Hoholn tm»i ln on* i kuknhi ,»paun ili hipu kookeo, a kukau iho la oin rao ku linw Lmiluio. Aolo i omo owili ne la in a pna Un kannna ili liipa L>, a sila iho )n mo ku SiLi Aupnni o Huain. I ku hui nna unii lioi o ka mmi i hoo unnia nlu\ ni o Imlo o iimm i l<a iHHiiawn, im hni mai la oi«: E ltn Woi, ho hapnlin honi koo a khnī hb ka horn mua o ka miinik ln. Ua pouo —;i koko aku knna i ku kana ok-lo pane imua okokau» Alihiknun, ka Naita Rokokila Hinedu. No ka uien, aia oia i keia wa ma kela lua huoft o na powa, kahi hoi a'u i lia «i e lohh, a e liiki kino au iiaila e kau ni i na koikoi a pnu o ke kaoawai. Aka, mnmuli o ko na Lani nloh» lua ole, ua lianwi mni ln oia i keia lua huna eleelo 0 na powa, ma ka poholima o k« Niūta kupHianahH. Nolaila. e ke alii Terewula, e hanwi nku oe i keia owili i kahi ilio 1-, no kn mea, o ka elelo keia a ua Naiti kmnnhao la i hoouuu mai nei i o kana noi, 1 k« lonn ana m>ii o ka owili ili Lip« ii. Vipuiipvin, ua hno ae la ia i inau aoa liae panpaaiua iie nui, n nnlo koko mni la oia mni na nmka mai onu Moi opio e niinn pahaoliao inui ia imīh. E na niwkaiunkn hehihelii, nk»hi no ko oukou moa kakau moolelo a hoihoi mai ia oukou i ke kulauakauhale o Kiev.i, a ike hou oukou i na hiona o ka Moi e ho omamnlu i» ana e na heleheleua o ka o ka u kaumaliH, aole hoi iloko o kelu hhliu nani, oiai oia e hnuuli pu ana rue kana lede— a me lie mea la, aole no hoi paha e ne> le aua ko oukou hoala hou mai i na moali o ka kakou moolelo i kaahope »e nei ma ua helu mun, a hoomanao iho oukou 1 na kokoia ilihia o na hana i ikein ma ke kulanakauhule o Kieva—mai ka paio weliweli »na a ka Naita Hiuedu me ko koiki kupua a ke 8 ke kaula li kanaka manaonno o ka laau amana, i anehe ai e lele ke aho oko ka Naita ola. Maanei, e na makamako, e honui ae kakou i ko kiikou uima ana i na liaua a pau ii Hokekiln ma i hoala ue ai mahope iho o ka hwln ana aku o kahi ilio, a e haalelo hoi kakou iai» e hnli hoi mni 1h mni ka haloalii mai o kH Moi Valadimira. Ii Aipuupuu i haalele iho wi i ka lua huna o na oa hookelo aka la kela a nie keia mea o ua poe la a ine na Pitesinu» no hoi, i na ono i hoomakaukau kupaiaimha ia mfti e ka inanu kamuhao o kahi Aipuupuu. ia lnkou i ulele iho ai a pan pono na k«hi oiio a kn Puukolu i ka hoonohonoho pono ia iloko n ko lakou mau opu, ua hanle iho la lnkou Inaknha wale no. e hoouanana una hoi i na opihapiha a ka uniona. A hnhi pnha he mau minnte pokole, ia wa i hoolale ae ai o Rokekila i ka loalea hnkoko mawaemi o kekahi mau kanaka kiuo puipui o na powa a me kekahi o na PUenia. I ka hoalu iaaua ae o keia lealea. ua lilo ioa ia i mea lioihoi ia e kela a me keia m«H. 0 ka ruoho mua i ku ae ma ke kahua hakoko, o ku opio Mikaele o ka aoag o na powH, a he Naita opio no hoi ko kn aoao Pitesia m.ii. Ia lauu i ulele iho ai, he mea oinio he mau opio no laua i oolea na olonn, u ikaikn hoi na io huki oko lnua m.'.u lnla. No ka mei), i ko Uua hoomnk'» nna i kinohi, aolo uo he oni o ki'hi i k«bi, aka, i ka moku iki nnii aku o ko iaiia mnu hooiknika ana, ua liina iho la k« inoho o ka aoao Pitesiu, a lilo ae ln ka lanakik i ka moho o ka aoao powa. U« hooniHU'wale ia nku la keia lenloa a hnla lie hapaha hora, a na ka opio Mikaele wule uo ka lanakilu, a o ku hi o mnu HUa o kn liinnkila ma ka aoao o uh opio powa ln, lm mea inoino loa i kekalii mau opio e ue o ka ao»o PitesiHtia. Hoopau inai la hoi o Rokekila i ka hoomnu lon ia ana aku o ka lealeu hnkoko, oiai Q« Uwa puha' lakou i ka ike »na ia lealea, a olelo mni la ia i lealea kaka pahi-ka pauinn hope loa o ua hann, oiui ho hapaha hora wnle no koe no lakon o hoonanoa ai a lilo akn lakou i na iioouoo ana no na hmin, e pili aiia i ka tte aku i na kumu uouoi a ka hoiio powu. 'Aoleipaal