Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 6, 7 February 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO! KA NAITA OPIO O GEREMANIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO!

KA NAITA OPIO O GEREMANIA.

MOKUNA fir. lIELU 4. <-$j& OLE no i liuliu ka lualai ana iho a "a poe opio nei, aia hoi hoea inai ana o Arekiniebolo nie kona aahu ano e, a ku mai la nia ka pnka o ka halelole. I ka nana ana akn i na Naita Arekiineholo la, na hao mai la oia a makaukau pono kona aahn, no ka mea, e kau mai ana kona papale kana kila malnna 0 kona poo, a no ua papale la lioi he kikiwi e oi mai ana mamua pono i liko ke ano ino ke poo o ka aeto o na paia pali I kahako. 110 nului dala hoi kouapoo] aelo la e lnilali mai ana. 0 konn aahu leaua hoi, ua lioopakanwiii ia nie na ho-1 ailona ano e, a ku no i ke kupaianaha, a uie ho mea la e manao akn no keleahi iaia ho Naita malihiiū oia mai kekahi kupua mai. Pane mai la oia, Ua makaukau. Ia wa i ku koke ae ai o I'olko me ka eleu, waiho iho la i ka lnta a ka lede Gaberiela ilalo, maluna o kekahi bela noln e waiho ae ana malalo, a kunou haaliaa aku la oia imui o ka lede, a puka aku la iwaho. 0 ke Kavi\lia Arekimebolo hoi pahola mai la oia i kona'lima i ka lede, a kuikui aku la ma ke ala e liiki aku ai i ka rina o kn hukaka. A ia laua hoi i oili aku ai ua mapu nawe malie niai la ke ala kupaoa oia wao ma-uu, a me he mea )a oia ano ala ua paia mai po ia e ke ahe makani ahiahi o na wao-laau o na mauna e kuku ana ma ka hikina o ua knla la. Ukali aku la hoi o Oto a me Bereta mahope, me na hiohiona kahaha a pahaohao, mo lie mea la ua iaweia aku laua iloko o na okai wiliau ikaika o ka hihio moeuhane, a e ikemaka aua hoi laua i ra liana kainahao o ke ao kupua a laua i pinepine ai iloko o ua moolelo kaao he nui. Mawaho aku o ka halelole, e hulili maamaama mai ana na iaikuna olinoli no mniloko mai o ke konouli eleele o ka aahu po. E waiho mai ana lioi he iionaha akea kupono no ua lio kaua elna, o hiki lea ai ke hoounaunaia no lea hana i inanao ia no ia ahiahi, oia hoi ka paio a na Naita no ke Komo Kupua. E poai puni ia ana hoi ua ponnha la e rm lama aa he nui, ua mea hoi uo lakou ua puko ahi hanlaula e hookauluwela ac ana a o ka malamahima i ka lew« poele e poi ibo ana maluna. Ikeia aka la hoi na lei hoohiwahiwa e kamomoe mai ana a puni ka lina, a o ka iuaamnama lioi ia manawa, ua like no ia iue ka malamala o ka la e olino aua i ke awakea lae. 1 Kai aku la o Aiekime ia Griiberiela a 'u'iii i kahi e waiho mni ana he wahi uoho, i hoononoluia me na pupu liiuu maloo, a i uhi ia iho hoi e kekahi uhi nani. 0 ua wahi uoho la, aia no koua kulana mawaenakouu o ka lina e paio ai ua Naita. E ku poai ana hoi .i ua lede la ua kanaka ponoi o ko laua aoao me Arekin\e kona moho, a ma koua aoao hoi o oto, ka naita opio, a me Berettl. A aia hoi ma kela aoiio mai o ka lina e kuku mai ana he mau kanaka malihini i hoaahuia me na lole luini, a me he mea la ho aian ukali lakoii no ka Barona Polko de Maunalekona, ka molio i pukalaki mau ai ko ka lede Gaberiela noao. la Arokima i hoolaa aku ai i kona alolia i ka lede, ua huli ae la oia nm kona akau, a hele aku la a loaa kona lio kaua. 0 Bamna Folko hoi ua oili mai la oia ma ka aouo henia maluna o kona lio ha-keokeo, e uhi iho ana ho papale kana halelolelo o ke gula, i konu poo, a •iloko hoi o ka aahn kana o ke gula. Oiai aole i hauwi mui kona hoa paio i

kn honilona no ka wa o nlole ai laua, ia wa oia i hookalekelo ae ai i kona lio—e huli ana i o a ianei, e oni ana me ka hikiwnwo—a i ka hooniaopopo aku ua ]chia io maoli no itv holoholona i na mea o pono ai kana apana hana no ke kahua kaua. ■ 1 liolo ano mai o ua Barona la a hiki nia kalii e noho aoa o Gaberiela, na haawi iho la ho kiunu ana, a hele aku la me ka hiehie—kakani ae la ha l>ele liilii e paa ana ma na lihi o ka noho—a ua ku 110 hoi i ka liano na oiwi a nie na makaukau a pau o ka Barona Polko. I ka hiki hou ana o na Barona la ma kona wahi, ua lele iho la oia ilalo, a kn iho la kona lio eleu, e pio ana kona a-i inu ka hiehle, a he oiwi kino malo īnuikai hoi. ' He okoa hoi na hiohiona i hoike ia mai e ba lio ponieleele o ke Kauna Arekime. Oiai oia e oni a e lele ana jluna, a e hoao ana e huki aku iaia iho a hemo nmi na kaohi ana a na kahu o tia lio la e ku ana inamua ona. Iloko hoi o.nei wa a ua lio la e hoike ana i knna niau hana ano e, uu ikeia aku la ke Kauna, e kuu ae ana nialuna 0 kona hokna nie ka mama, a hao ae la 1 ka oi o na kui o na kepa. gula m& ko-, na aoao. Ia Arekime e kau ana maluna o kona lio, aole no oia i nele i ka hana ana i na mea e akakuu mai ai na ano piena o ka lio, no ka mea, e hoohuli ana oia i o a ianei ine ka pahu ana ae i na kepa oia konn aoao, a pela wale no oia i hana ai a liiki i ke ku malie ana o ua lio la. Eia nae ua hulili wena ula mai la na maka o ua lio la a ine he raea la he okooko ahi ko loko o kona mau maka. Kaikai ae la oia i kekahi wawae ruua ona a hehi iho la i ka ilihonua nie ka ikuika nui, a mau aku la no ka haka pono ana o kona mau maka i ka lio o ka Barona Folko ka enemi hoi o kpna haku. ■ Ia manawa, i ka haawi ia ana mai o ka hoailona hoomakaukau mua i ua mau Naila la, ua haawi aku la aloha i ka- lede Gaberiela ma ke kunou haahaa ana, a aneane e pa na hulu kowelo o ko laua mau papale i ka honua, alaila, aea hou mai la laua a noho pono iluna o ko laua mau noho, me ka hie a kau no i ka hano, o pono ae la ho hoi latia i ka laua mau laau iiie a ku pololei iluna. Aole i liuliu, ikeia aku la ka hainaka keokeo o Graberiela e welo ae ana iaia i ani ae ai, a kani kapalili kikiko'u mai la hoi ka leo wawalo o ka o-le, a ia wa i liookuu pau ae ai na moho i ka ikaika o ko lnuii mau 1 io, me he ohpa ana ia a ka uwila, a aole hiki i ka maka ke ike pono aku i ka hopena o na hana a na lanu ihe a qa naifa i hou aku ai i kela a me keia o laua, aia hoi hoi lohe e aku la ka pe|eiao i ka uuina haihai liilii ana mai o na laau ihe, lohe pu ia akn la no lioi ka nei halul'u o ko laua hookui ana. Aka, kaalo ae la no kela a me keia o na mau moho la, me ka hooni ole ia ae o ko laua mau kino. Hoholo aku la laua a huli hou mai la, a ike aku la ka Barot»v Folko i ke Kauua Arekime e kau mai ana no iluna o ka hokua o koua lio, a pela no hoi ke Kauna i ka Barona opio. No keia mea, ua kaihaha loa ia ko laua mau naau, oiai, ua koJ)0 laua e haulo ana kekahi o laua ma keia boolele mua loa ana ū ko lana mau ikaika. Aole nae pela, I mau laau iho hou ! i kuhea hou ae ai ke Kauna Arekime. Holo aku la na kauwa ,roe ua pu-a ihe hon, a waiho la na ko lakou haku e wae elike tne ko la.ua mau makemake. I ka loaa ana o ha ihe a o pololei hon ae la hoi, ua pane aku la o Arekime, I elna a kaua inau laau ihe hou e kakele ai, e Sir Naita Maunafekona, aole anei? A ina aole he inea o kaua e hmakila, alaila, e paio ae nei kaua me ka oi o na maka kila pahikaua. He übu a-e hewa au no keia kahua, wahi a Folko me ka oluolu, a ke ae hanohauo loa nei au e inu I ko ke kiaha a kuu kaiuaaina hanohano e onou mai ai ia'u e inu. Ia wa kani hou mai la ka o-le, a puahi hou ae la na Nuita maluna o ko laua miiu lio. I nei mannwa i hookui hou ae ai na lio a ine na tnaka ihe, me ka ikaika,.ua hookuemi l»pe ia mai la ua

mau lio ln, aka aole nae i wale na hololio i ka hoeueu ana fatlaua o neeu aku imua, oiaī, ua hao koke ae )a laua i na upai leui oolea ma na opi o ua aiau )!o la, a ia m i lelele hoa aku ai laua imua a kaalo ae la leahi ma fea aoao o kahi, a holo aku la a ko laua kulana mna. Ma keia hoonka ana, ua okaoka liilii ka ka Barona Folko laau ih« maluoa o ka pale umauma o kona hoa paio, a o ka ke Kauna Arekime laau ihe Hoi ua haipu ae la. No keia hoouka hahana a na Naita, ua huro huro mai la na ukali o ko Arekime aoao a pela pu no lioi me ko ke Barona Folko. 0 ka poe nae paha o ka aoao hope ka oi loa aku o ka pai, no ka mea, ua wawa ae la lakou na pukonakona oole maoli no ka pahuna ihe a ko lakou haku, oiai, ua okaoka liilii maoli kana ihe, a o ka ke Kauna hoi, ua haki pu wale no. Ua loaa hou mai la i na Naifca he mau laau ilie hou, a liuliu iho la no ka hoouka ekolu. Kani hou mai la no ke kolu o ka o-Iy, a hao ae Ia na Uaita i ko laua uiau lio me ka eleu nui. Ua oi ae hoi ka hahana a me ke oolea o keia hoou ka ana, a ua kau pu mai maluna o na mea a pau he ano weli eehia, no ka inea, ua hookui ae la na lio a oakolo ae la ka lewa pouli me kekahi leo halulu ano e, a lohe maopopo ia aku la ke kani o na maka ihe ikaika maluna 0 ka pale umauma o kela a me keia. o na moho. Ike ia aku la ko ka Burona lio e lele ku pololei ae ana ihina, a ano kunewa aku la i ho[»e, aka, ua eleu koke mai la nae ua Barona la e paa mai i kona kulana, oiai oia i oi mai ai imua a kalele mai Ia i ka omuku o kona noho, pahu ae la i kona mau kepa gula a hoolale t mai la t kona lio e lele mai imua. 0 ko ke Kauna Arekime lio hoi ua hina pu iho la oia, a lohe ia aku la ka nakeke o na mea kila maluna-o ka ilihonua, ,a.hoomaopopo ae la 'na mea a pau ua ua haule ka Naita Arekime. Ua ikeia aku la ke Kauna e ku ino ae ana iluna a nalo aku lu me ka piha piena i ka inaina. Ku malie iho la ka Barona Folko, a liuliu lele iho la oia ilalo, paipai akū la Ika a-i o kona lio. A mahope iho kiloi aku Ia oia i ka pauku o ka laau- ihe i koe mai i kona lima, a huki ae la i kana ( pahikaua mai kona wahi ae, nona hoi na aoao i liulali olino -a» iloko o ka maamauma ona lama-aa. Me ia mea hele aku la oia a .kt\ iho la mawaenakonu o ka lina tne ka makaukau e ana pahikaua pu ine kekuhi mea e aa mai aaa. i laia uae eku ana aole mea hookahi i | h«le mai a halawai pu me ia. Aka, lohe aku la oia i na leo hamumu aheahe o ka [ poe holo lio a me na kauaka he nui, e liolo ke ana i o a ianei, a puoi ke Kauna Arekime pakalaki. Ia wa i kahea aku ai o Folko, E Sir Kauna von Walehoka, na kou lio i,ko aku ia oe mai ke kahua lealea aku, aole mamuli o kou makemake. Nolaila, aole ia e helu ia he haawina no kou lanakila. Ua loaa I ia oe ka hauohano o ka hele aija mai, a | ana pahikaua pu uie a'u, a malia o hoihoi hou ia mai ka hanohano o kou hooj pakalaki k ana e kou lio. Ke ku nei au me ke kali ak'u ia oe. ! No kekahi manawa loihi i, hohola iho ai na eheu anoano o ka lal papuhea maln ae la ke kula aohe lele pueo—hakanu ka 'aha, aohe oloio leo, meha ka hale aohe ula leo, Ua maule kuu li&ku, a wahi hoi a kekahi leo e ae, Aole hiki iaia ke hoomau aku i ka paio ana, a wahi a kekahi, U pono no makou e lawe koke aku iaia a kekahi hale hoohiki (oon,vent) mai—i kahi ona makua moneka. j A mahopo iho lohe ia aku Ia na haI lukuluku kapuai lia he nni e hel'e ana mai ke kahua lealea aku, Ho'ano eehia' anoano' hoi ko ka huakai e hali la i ke kino paino o ke Kauna Arekime, Alailu, hoihoi iho lu o Sir Folko i kana pahi iloko o konu wuiii, uwehe ae la hoi i ke poipu-maka o kona i>apale kaua a hele mai la oia i kahi a ka lede Guberiela e noho ana. Haule iho la kona inau kuli ilalo, a nonoi akn la i ka uk'u panai o ke kahua mokohioko. [ Ādc i pait.J