Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 8, 21 February 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO! KA NAITA OPIO O GEREMANIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO!

KA NAITA OPIO O GEREMANIA.

MOKUNA 111. Helu 6. MA HOOKO io ia ka 100 nwalo a ua eleniakule la i kahea aku ai i na lani, oiai na hoea io mai la na leeiki īne ka maalahi a palekana.

I na opio i koino niai ai, ua kauniaha loa ia ko laua mau manao i ko laua ike ana mai i ko laua niakua poohina e no ho aku ana niakuia o ka noho liooluli, nole kahi muouou papale kapu o uhi mau ann i kona pqo, a e puili pn nna lioi koini inau nmnamanalima, oiai kona nanaina i hoonanakea ia e na makahiki loihi, e hoaiai powehiwehi ia mai ana e ka nialunmlama kukni Iloike mai la hoi kona mau maka he moa nni ka kona naau i uluku ai i na hora maniua ae. Ua hoomaopopo iho la ua mau opio la, no laua no na hua puln a ko laua luatii i hnpai ae ai, nolaila, pupu ae la lana i ko lana mau liuia a nonoi aku la, loe ka naau liaahaa, e kalaia nmi laua. Hoi hou mai la hoi ko Sir Hngo helehelena niau, kau hou ae la ia i kona wahi oniuomuo papale, a peahi mai la ia laua nei e hele aku a hiki ma kuhi anae noho ana. Niuau mai Ia oia laua me ka leo kuoo a ano oluolu nae, heaha la ka laua mea o ka hana i aumoe loa ai laua. "E ta makua," wahi a Otto, "ina paha i liuliu iki aku nei ka maua hele ana akn nei, ina paha ua lilo keia po i po hauoli lua ole no kakou, a ina no hoi paha ua maha oiaio ka naau kupilikiii o kela lede kupaianalia. Ina hoi ua hooholo kokeia kn hopena o ka a o ka lanakila no nae tna ko kakou aoao, jiela no ko'u manaoio. Aka, ona Lani no nae ka; ike i ka loihi o ka manawa e kuewa hele ai au nm ka ili o ka honua a liiki i ka hooko ia ana o kau hoohiki. 0 ke kumu no uae o keia hakaha a me ka loaa ole ana mai o keia haaheo kilaki]« mnhuui o ka lialo o Taranwagena i keia po, ua hoohanau ia mai no ia mailoko mai o ka puhaka pakalaki o kon hoolilo mua ole ana ia'u i Naita, a ashu hoi ko'u mau kapiiai me na kepa gnln, o ko'u j)uhaka hoi me ke kaoi pahikaua, ko'u hokua me ke koi kaua, a e apo menemene, ole ilio no ko'u lima i ke kuau o ka pahi. 0, o kuu makua, aole loa e inaha ko'n knleo, a hiki i kou hoolilo ana inai ia'u i Naita, ahea ka wa a'u e lawe mai ai i keia lianohano. Aole anei 1 lawa ko'u niakankau no ia oihana?" Haka pono aku Ja ko Sir Hugo mau maka kahaha mahina o na hiohiona koa o kana keiki, aole hoi i kupuhia mai keia inanao ana ona peia no na huaolelo kainahao a ua opio Ja i hoopuka mai ni, aka, no ka loli ano e ana ae o kona helehelena ame ho inea la iloko o kekahi mnu hora e lilo loa no ia i kanaka ano e loa. 0 Bereta nae, hoomaka ae la ia e uwe kukonukouu, a uie ho mea ia ua oi ue ka wolenia o kana uwe anu inamna o ka ka lede G,alx-rie]a i ku wa i kauwale aku ai kona komo. No keia mon nana ne Ja o Otto me ka jiiha kahalia, n ike iho Ja ia ua haulaula eloelo mai la na maka o Bon;ta, a ua hoolialoi ia hoi mo na waimaka ho nui. E kuu Bereta nlohu, wahi ana, E uwo ana no ka oe a kaim i hoi niai nei ! Heaha la hoi kau u\ea i 01010 mau ui aole ia'u e ninnu aku ai ia oe ? A hoaha kou niea i uwo ai ? Ua pane aku, la o Boreta i keia mau ninau a Otto nie ka helehelena kaiuhiiha a luuhiu, a nonoi aku la oia ia Hugo e'hookuu mai iaia o- hiainoe. &lo na ]iina o papnln ann i kona īiiau maka, luuilelo iho la oia i l<v keona hookina.

Mai kanhi aku hoi o 010 iaia. aka, nana niai la o Bir llugo 1110 na inaka hoonialun'kuo īinuui, ana īa mea i hooni o)(> n(! iai.i inai ka paliaukau ao. A i ka lial.i ana uku o Berc(a, ua kaniailio n»ai la o Siv llugo, E ki» koii'i, ua inoenliaue a ua ano olalau puha kou noonoo, a ina pola, alaila, o pau walo aua no ia i ka la apopo, a i 010 ua hooiaio loa paha oo o Kko nu' kau iioohiki a mo kau iiuakai kaaholo. ma ko ano naila, nlaila, aole no ho waiwai ona wahi knln wainmka

nia na papalina o kou wahi kaikuahino. I'] noho mai oe ma kola aoao o ke pakaukau, a liahai pono inai oe ia'u i ka moa a olua i ike mai nei, aluila, i keia wa koke no no kau e hooponopono ae ai i na mea a pau a holo. I ka wa Ju otto i hoomaka aku ai e haluii i kana moolelo, a lromo holionu aku la oia iloko o ka ulaa ana i ke kaao ua hoomaka mai la na hiona o ua elemakule nei e ano e a aiwa loa lioi ke ano knoo i ka hope loa o ka moololo, a ole lioi e hiki i kona mau maka ke kapao ae i ko laua mau lona ilu; mai kekalii paliileaiia nui « kait mai ana tna ka paia, aole no i kaawale loa mai a lauu aku, a e ike liapa ia aku ana hoi ka atmpa alolii mai o kona kumu.

I ka pau ana o kn moolelo, pane mai la o Sir Hugo, a ua kamukamailio aku nao oia ika pahikaua, E hoolana ano i koia wa e loaa ai ia oe he hana o ae ole ai oe e huna ia kou olino, a i loaa ole ai no lioi īa oe ka oluolu e hookomo ia iloko o kou wahi, a lie niea oiaio no, ua ])inejiine ko'u hoao ana ehoohiolani malie ia oe, aka, ano aole au i ike ua hewa oe tna leeiu mea, nolaila, e puka mni oe i kei» wa e kuu hōa kahiko, maanei kauoha ae la oia ia Otto, E Ott-o, e leii oe a e mai oe ia'u i kela mea me ka ':aulua ole.

Me ka ilihia, huli ao la o Otto a nana aku la i l«i mea a kona luaui i kaukau aku fli, a i kauoha mai ai e kii aku.

Ua kuhi oia, lio akua lapu ka koua luaui i kamailio aku ai, a i ole he kupueu ino ku i ka weli, eia ka auanei, o ka pahikaua i kuluma niau ai kona mau maka i ka ike, a nona hoi =ka hnlali olinolino e aka mai la me ka nani, oiai hoi na kukuna mālamalama nawaliwali o na wahi ihoiho e hopi( i iho ana.

I ua oj)io nei i ku ao ai, na pahola koke ae la he liiona hauoli ma kona I mau papalina opiopio, lalau aku la oia i ke kano gula o ua palaikaua la, a iaia , hoi i huki mai ai, aia hoi, haule iho la I ka wahi o ua pahikaua la ilalo, holo ae la lioi lie o anoano eehiā o ka metala a kani ae la ia hora aumoe o ka po. Lawe mai 3a o Otto a haawi aku Ja i ua pahi kaulana la i kona luaui, a puana ue Ja ia me ke ohohia,. Ea 1 nani keia hiona a'u e ikp nei, aole no i oi aku ka liulali olinolino o ka jmhikaua a ka Naita Maunafekona mumua o keia. oiai hoi ua Naita la e hoani ne ana i kana pahi imua o na kukuna malamalaina o na lama. Ile niii no paha na mea i olelo ia no ka pahikana a ka Naita Manuafekonn, i paimi nmi ai ka elomakule, iuia i o pololei ae ai i ka pahi ikina, A pela no lioi e oi pakeln loa aku ai ke luimakainailio ia 0 na hoohiki pii])nahu]n a me na niea like, a pela no paha keia mahopo aku nei, aole paha, no ka inea, he mea jio©o no ke malaina ia na hoohiki, a inolia aku hoi oo i kau iniua o lede Gaheriela. Ina paha e ulia walo aku kou halawai ana aku ino keleahi mea hana gula, kft iuea hoi nana kekahi pohaku kuinnkuai nui, ana i nianao ole ai e haawi walo aku, aka, no ua jiohaku daimana ia ka olino ana i iini ai o inii i ka ikaika a uie ka hoohoihoi ana i kona mau maka lu-a 1 na makahiki a hiki i ka j>ahu hopu o kona uiau 1», oia hoi ka make, aka, liiki e niai la nae kekah: alii waliine kuewa a a lawe aku Ja i' kana pulakaumaka nie kona nana ole mai i ka pule a ino ka hoohiki a ka niea waiwai, a i'ole keia, e halawai aku paha oe, o kiiu keiki, rae kekahi kanaka Uauu pua, ka mea hoi i hooinoinoa i kau wahi pna ma ke kihi o kona kihapai, a hiki wile i ka oloio ana iho a kau wahi manu nunu mahaoi, kiko iho-la i na wahi pu.a !a, ulaa ia ae ]ft hoi ia a hali -ia aku la o na wahi mann 1 u malmia o na kai lianupahnpa o ka inoana, auwo e kliu keilei, ina palia on o iko i keia nnm mea, a o ka hiea like pa- '

ha nu' ia, alalla, o hakilo mai kou mau niaka maluna o kou luaui noi, a e koho niai hoi ī ka nui o ka ohaoha i loaa ia Bir II iino i koia \va.

llololoi mai ]a ho elua mau kulii waiinaka nunui, i alohilohi no hoi e liko ine na kuln liau anu o ka uanaao, oiai lioi o. holoholo nna maloko o ko koena, a ia OUo hoi i anoho aku ai o Jole aku maluna ona a paa aleu iaia, oiai ua welonia tnai la na olelo a kona luaui iaia, ia wa i poha koikoi mai ai ka leo o ua Naita Ia i kana keiki, E ka pukaua opio, he bora eohia keia a kui loa. i ka ilihia e pono ole ai i na liana lioopau manawa wale ke kwelawe ia i keia manawa. E knkuli iho oe Otto von Tarauwagena. 0 ka kaua hana i keia wa o ka hoolilo nku ia oe i Naita, a e helu ia hoi oe iwaena o na koa o keia au e nee nei.

Me na lima i pulama ia ae, haule iho la kona mau kuli ilalo a hoike mai Ja kona helehelena i ka haahaa o kona naau.

Ua ano īiko loa ia me kekahi o na kii pohaku malwla e ike niau ia ana maluna iho o na lie kupa|iau o na kanaka opio i liala aku ma o o leeia ola ana—oia hoi, he liiona a ho helelielena hnahaa, akahai a me ka manaolana hanoli no ke ola hou ana niai me ka lauakila ke hiki aku i ka hora hope o ko.keia ao nei.

llapai ae la o Siv Hiigo i ka pahikaua iluna, a hahau pakolu iho la oia ma ke kipoohiwi o kana keiki, me ka hapai pu ana ae i keia mau huvolelo, E hali aku oe i keia imui hauna makakila mai a'u aku noi, aole hoi mai kekahi mea e ae.

Alaila, kupono mai la ia ma ke alo o lea Naita o{>io, a pane mai la, E Sir Oto 0 ka hale o Tarauwagena, ma ko'u ano he Naita a he haku malnna o na kahua kaua, ua hookau aku nei au maluna on 1 ka hanohano laahia o ka oihana Naita. E hana oe me ka eleu no kou hanohano e ke koa, e kokua i na lede aohe o lakou mau kokua, i na wahine kanemake a rne na keiki makua ole, a o ka inea oi loa aku e lniu keiki, no ka nani o ko kak-on Ilalui hemolele !ca Hoola lesu Kristo. Nolaila, e kn ae oe iluna, a e hele mai i apo aku ai au ia oe, a pela pu auanei kaua e hauhoa ia ai he niau hoa no ka jiapa o na Naita hanohano o ka lialo o Tarauwagena.

Aole j)aha he niau puili eehia i loaa i ka makua a me ke keiki mamua ae e Hke me keia a laua e ike nei i keia hora. Ua makala a.e Ia ka launa pinili loa ana i k;i unna ana aku o ka makua o kana keiki no keia, a pela lioi ke keiki o kona makua no lte]a, oiai, ua kilohi akn ]a la.ua malnna o kela a nie keia inea o laua he hoa no ka oihana koa ahe man hoa no kn papa o na Naita. Huli ae la o Sir Hugo me ka pahikaua ma kona lima, a liele aku la i kahi o kau mai ana kekahi palekaua i liko, kona hulali mo ka hooluu lelo o ke gula. Pakolu kana hahau ana aku i iui palekaua la, a holo ae la hoi ke o o ia niau | lnihau ana a piha ka rumi, aole hoi i liuliu piha kui mai la oloko i na kauwa i anlui ia me na aahu kaua, a i makaukau pono hoi me nn mea kaua. Ia wa huli ae la o Sir Hngo a olelo aku la ia lakou, 0 keia o Sir otto von Tarauwagena, a aolo anei e jiono i keia Naita opio ke ku a kiui i kona iiiuu niea kaua i leeia po. Nolaila, e liali aku oukou i ke kapa dala iloko o ka halepule, no ka mea, nona ua aahu la, a o ka uiea a oukou e manao pono mau ana no ka hanohano o ka hale o ka ohana o Tarauwngena a nio kana opio, e nolio iho oia i keia po me ka makaala, a e ka- j ]okalo akn hoi i ko Akua, e hoohna mai keia mau hora ano eehia i na hua liauoli no keia nuinawa a mo ka manawa pau ole. Auiene. Haluknluku aku la na keehina wawae 0 ua mau kauwa a kauioe loa aku Ja i ka halepule. Eku ana hoi ua wahi halo laala o ke Akua ma ka aoao hiiuna loa oka pa. A iloko olaila i waiho ilio ai na kauwa i na pono kaua mainua pono 0 ke kuuhu. Hoonmikai mai la ka luaui Sir Īlngo 1 kana keiki, haawi n>ai ]a i ka jmhikaua kahiko, a haalele iho la oia a me na kauwa ika opio. Ku iho la hoi ka Naita opio me na hiona inohala o ka hauoli me kn ])uhi ina kona liuui, a ua like loa oia e ku la mamna pono o kona aahu kaua dala iuh ka anela kiai a na Lani i noho ai ma ka maliinaai o Partdiiso. [Aole i i>a «.]