Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 10, 6 March 1880 — HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE! KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O NA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE!

KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O NA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA.

MOKUNA I,—HELU 7. KONA HANAU ANA ME KON'A SIAU LA OPIO. ILOKO o konu tuau.la o ka haaohaiio me k;i holomua iwae(j;i o ka iu;i)uliin o kn eine|>ire, na lioomiinao »a ] n o N'.polioim iio kt» wnhiue ililnuie Knsikft, ke kini o kona mnu ln kiimalii, a liaawi aku 1« iaia be elua buneri dala no ku mnkuliiki. Mu kukwln kumumanao a Nnpolionii i kuknu ni m tt Borieue, u u hoiko umopopo ue oiu no kunn i»»o mnD:to kupn» m * kn aono Hipohn'ikn, me ko kne ikniku i ke kulnn-» o k« ohunaiilii. No ki--ia maouo a Napolionu i kak;, u a i, u»i kue mni la ];e kajnti i kn opio E,ipubnlika, ao k e |c 0 itium )n , H o u O ,. i kahno hī. I hoiko muopopo no kon» kuo ikaiku iiini m> i i naon, ua kuuoha nku 1« oin iaia e hooloi i ka p« pa } ja (li UH kumuoinuao ]n iioko o ke aiii. He mvu mHkuhiki leliuiehn mahope m«i, u.. knnolui nku 1» o Napolioiu, i u„ knmu nei.e liele mai i ka uliauina a ko Kiiiiikelu Mua, (N.ipolion») rio ka wnilui nua nku i kou* po kii opio lel-onie, mulalo o k:iini iu> auu. ū, Mipo Jlkll 0 Nnpoliooa iaia me ka lokoimrik«i nui. īMnhope iho o ka pau a»a o na o kn l.i, u,i hoiko nku ia oia iue ka mnDHO lili o!b iaiii, Ua loli a„o e «e k» umuawu mai kawai puhiia « ka p ep ,w ko ahi. Akaiii do oia » komo aku i ka umikumamalima „ koua ' muu makniiiki, 11,1 hookiekie koke ia ae la'nno oiu, -no ke kofuo ana nku ma Uokula ko» m :i Purisa. Omi, i k&ln a me knia makahiki, 01 ' 1 iinumana mi.i m kuia koa ap»iu> he nmikiimuiūhlun mai o Farmii i S^ ILLJ;i Ua " kuk ' koa " U ™ a

0 kein hopkiekie i« nu« onn, oini, oiu no oin malnlo onn mnknhiki i knpono oie no ke komo nku tnn ia kuln, he hoiko monknkn ia i:io ko»« kulana kiekie, tnn ke auo he hanmnna (soholnr) niuuino, kn niea nui n kona-lolōi anoi ai. Ein ibo mnlalo ku pnlupnla hoiko a ko Kuliinn Kaun do Nnpolionn: 0 ko kulnun o nn lummana a kft Mo : >, na knpono me ku miikiiuknn no kokuhi lww\, k i ole, uo k« komo ann oka no ke knla koa ma r«risa. 0 Monesio de Boi)ep»to (Nnpnlionn), i lnuinniii i kn li\ 15 o Atignto, ITG9j kona kiak'io, elima kiipuni tno k» hnpn niilin; nn pnu kn ha okonnmnu mnknhiki mn ko knln; ho ohiolu kupono kona ohi kino, n lie hiol)ie lioi kona knlan« mo ka holopouo. Ui\ hookiokio no oin iuv>\ iho miiinnii J o 0 konn itmu honkuln mn nn nioa helu, nn pnnnnnu nn mooloio me na pntv\pi\lnnina mo kn mnknuknu; a ho nknmni ltia ole lioi nin nn hnnn hoonnni, n nia k« oiolo L.vtin», kn vDen »uit\ i hoonn\iift\v»\> niii ni iloko o kn hu o konn niau mnknliiki nin ko knla mo kn Imlopouo; «n kupouo i luinn, n e no in lioi oia o komo nm ko UnW kon nin ?;wis',\. 0 ke knla ko» n Kapoliona i komo nku ni i kein \va, un hnolakui» mo tv« luko ui mnikni wnle no, i k\ipono no nn keiki n kn poo hnnolinno. A uu kuku|lu iu no hoi no nn keiki n'ku poo koii koi, kn poo i m»a ma ns ni» 1 » mnikni. 0 keln n mo koia o nn opio he ekoln hi\nevi i nkonkon mn in knln, un lonn iaū\ l\e kauwn m\n;\ e pnlaki i konn lio, e lioohiiiuliinn i lenim mnu inon knun, o palnki nn kainna, n me na luina e ae i kupono no nn lr,uu\ ako knuwn. Oini ko l*kou nian huku e, hiolinii »nn ihina e mi moe, ua ui waliwali ma ko lakou innu nouō. 110 knkniknhi pnh« o nn opio i hiki n'\U niv maknhiki i lea umikuuiiiinahmii 1 nko. nle o lonn in knlnnn hwiuihmio me k i mnnlnhi, a me ko kuukua o k<v noho U« ike koko no la o Nnpolioim, nolo kein q k;t lioumiiknukiui knpono tuia i i)A «lii opio o ke kula »o n« poino o waiho mai ln imuu o ko Ih'kou inwu nln. U« hoiko aku la o Nniioliona i keknhi innnao ikaikn imua o ko K.uiuina, no ku lioopau aiia i keia p»lniiui tao ka umilaui i rm opio o ke kula kon. Uu lioike pu uku In uo hoi oia, o honman ia nfi opio o ke kula i k» piihiki huh i ko liik'iu ninn ho ponoi, a me ka hoomaem o »u» i ka lakon nmu mea kiiun, n me na liana e ne i pili i kn lukuu oiliaiia; i hiki ai in lukou ke ho )■ maiiawaimi i vm p-oino n me na popili kia o ke kiihiin knun. Aohe iiiHU mooleio e ao iloko o kn wh kuuuilii n mvj ke ola nnu o Nnpoīiotin, i hoike moakuka in e liko ine lu-i.i, koim kupnn, niinuno, hoomnnawnnni, a mo k:i ike mua. Aole iloko o nn maknhiki O(Tb ko kwnnkn mnkun, nkn, iloko 0 mi īimkahiki no kupono o ka nannao, oia na uiea i hoikeia mannei. 0 ke kuln koa ana i kukulu ni ninbopo m»i iiiii,Fotenebolo, ke kula hoi uoiii» ko kaulnnn i kui aku u puni ke no, un knkiiku'a ninh'lo o ke kahua o kn onipa» nie k« hoomminwanui o ka loii 010 o kona innu la opio. Ma Pnrtsn, i kona \vjv i ia no ;ii ni.i knin knlan», ua hnli hnom.uinwanui »ku 1« oia i knmi man bttke. e h<foik<iika ana i oi p>vlmi ua mamiin o koua nolio mua inni mn ke kula o Beriene, me lie \n, na hoike muii iit m»i inin ko aUv e hiki -ii v w.\ nmin o koua haiiohnno mn kn hoomnnawnnni, nohiiln oin i p.ilna nku ni i kona hooiknikh nna 1 ku iini i keia mun o kn ūiinuiio' oini ho imui mnhiua pokoio waie no i ne ja m ai °' ;| « houluuln mni i kn uaauno iloko o kema poo, ka uieu muia e knhii aku i ua knniiwni o kn noho uuu luhni o Europi, n anenne e Hiihulihin ke tio hole 1 keknhi tm\nttwH to«i, un hnawi in mni !.v kek.ihi iiiiuiu pn;ikiki Uiawaena o kanii p;tp H , n i mon e lona i,i ka haina iu .Nupoliomi, uapnnikuae ]a oia i.iin iloko o kon« rnmi m> na horn he 72, n ua loai iho la i,iin U huina. No kv;V,\ hooiknikn hooinnnawimui o koim noouoo me koua kino, oia nu mea knulana o kon;» ol.i ann n hiki i ka Imikupupaa. Ma li!> malnmn o Sepnteranba, 1785, oiai, fte IG w-ile no mnkuhiki o Napoliona, u,. nienielo in oin e nu kuma hohonu okn ike o Fi,rani, 0 » konn knpono i ka noiio mw nku mn keknhi ku!.» n >v «mloko oka puali, Ualilu ke ulakni atirt o na bulte nwn helu malnlo oia mea Uuh.na L« W«hi; nkn, ua p» e t\ku 1 0 N.ipolioun m« kela uouo m Q ku luuuhihi. M«h<ipe iho o ku pnu nna o k'a nielo a n« kumu iivi;\ nia un uioolelo, u-, k«kan aku ln kekahi kumu o Kertigeltonn mnlnlo iho o koni (Nnpoliomi) iuon i kaiamuu hu.iolelo, "He Kosik u ma'ke kiiiimi ume kn linnnu nnn." 0 ka hiuiohniio i hma iuiu mn keiu nielo ia ,ii)ii oiiii. oia „o koiiu hookiekie """ ltrr- lrtrhvmv ho Lulnnela 2' no ku n'giuinim o iuv ]JU ] O|U ,

tJa luuioli loi\ oiii i k-i loiiu unn o keia kulium iniu, oii\i kona mau la opio ma l<e nno lio nlii uo kn piinlk 0 k«in kulnna i lona i koknlii 'keiki nona tm makahiki he 16, !ie eiiiwo, oirt no na ouli o ko deg-<:re kitJcio o ko ke kiinakn lumoliauo. Mnhope ilio o kn !o«a nnn oko Napoliona pnlnpnla liookoliu alii no kt\ puali, uu liele koke nku Ui oin i Yaifeo hui ai nio kon» pnali. U» lonn tiūn 1» ke kmiolia ia Niipoli' onn oini oin ma Valoneka, o lielo nku i : Lionn (Lyons) ino vegimv\vu\ e hoopio tii i kek ihi huunuolo i polia mnlniin. , 0 kona uku mn l;p ano iie Luiuioln, nolo ia i ltiwa [jotio uo leoiui umu honm- } liema. Liia mn Lionn, ua looliin ia o Niipoli- . oim okn mui. 0 kouu wnlii nimi i noi lio aku «i maloko o kokniii lioteio, aia loa it\ mu ke kilii; mulaili» oin i iolii «i I iloko o ua lioni o kwohaoha. I ka \\m a kokahi wuhino i hīki ni | \lt\ih\ mui Gonov.i im\i,>o iko i koknhi o konu miui lunkniniikn, «n loltO ne la oin N i \u\ loohin in koknlii nliikon opio niuloko o ua liott"l» lu i k« mui. I M« tu\ Iv>no i loaa mni inin, ua hooi iho in lio opio >vnle no oin, i\ 0 Boin'p;ito kpim inoi.—ho ipon i lmlnli Mimn ole—l\ aolo i lawu pono kona | eke nw ke d;\U\ uo kona inuu honiahej m», Na ia nuiu men i.kono mni u,iu e liele e'i'ke i ka.iualihini o wailio la nie j ka ehaohn. Mahilo o knon mnlnma mainu ana inin no im pnlo pokole, ua liiki pono iaiii kv> \nwoUvwe \iovi i kunn oihana me ke kino ikuikn. U« hnalele iho la o Nkpolioim me kom\ pUiili, a hnawi nkn I» 1 kona alolm hopo hm i ki\ wahin© nnna i tn:vl,uiu\ uniliihin i kona ola iloko o na 1:1 o kon.l popilikin. He mini nmknhiki mni mahopo, oini o N»puliom\ i uoho t\« »i n\n ka Noho K.«lnumi o F,irani ( uu h«l»wui umi hv iuo ia Ueknhi pnlnpnhi m-ii ka' wuhiiio tmtiu i umlauin i kona ola iloko o kona mi\« l:v mai ma Vul.,nekej e huawi »ku ann inia i konn uuOihlo no ke kulana kiekie i loaai.in, mn kn lioiko pu nku nn uhi niiii nn 1» pouli o ka nolo mulotm onn nmn kou» ohana. Ua pnue koko nkn la o Napoliona mo kn hanwi »ku he 2,000 elnln, me ka imike pu aku, un makaukiu) oiu e hooko ulu) i kaiia noi »o keknhi mnu uiea e ne. M ■ keia maimwa nokekalii mnu oehu hnunnele ma Aukone, un kniwhn iiuu i;i nkii !a o Nnpoiiona e iioohelo ako i kona regimuurt uia 'm wahi, no ka hoopio ana i );» hnnnnelo. Ua tioho (ie 1.) oia me kekalii o koua mv\vi ;vl\i o ka pu,vli mnloko o ka hnle o keknlii kanikn kahi nmiumi. E liko tae ka mes» mau iu Naiiolioni), na p-)»i);u ne oia i na puka o kon-i rtitui, uiahope iho o ka pau ana o na bana o \vhljo; e ]joo!ele auu i kona muu lenn ike maiuna o knnn mnu buke knoawni, moolelo t\ me na me.i heln. Aīn lmi konn muu nliikoi» e "hoonolionoho nua i Muliwim" me ka wi*])itie ni n ko Inkou haku b-iJe, oini he oi kihikila kon« maa hiona, a ua !i--ke ka mino o koDa imiu lehelelie me Uo na knikiimnhiue a]ii o ka hnlenlii o Auseturii\, iv o k»n» lUiui »wilii«Bi, «ohe palin lio liie o hookuku »e ai, ukn, ua hiki no me ke ike ia akn k Q uuo liukiliuki inalunn fin m»u onii hv>om-,ihio. 0 kn pahee o koon īli, m> 0 i «kn ka p.ikik» imhiuii o ka vo!eveta, n he olali pah>\ kou-A Uo.v, a pvikeii« lon nkn ka uepu imunoa o ka iimihi nolu o Liinnno), n nn lilo hoi iu he mea lioolu«|„sii h:vku mele oia w.,, ma hoopokolouna, om hiki k e o | o i o nPt .- aol)tJ { wahi lieinnliem.i il ; i D Hoohihi." Ma kei.l p-niku a„., n Napoliona i>,ia ibo ,7i li ka laun i ii Uu mo | con i m . ul J )0;i I alu, u.-v h[a lu i „ jeil ukiuki loi)ūnk.ij manaookn w.ihiue u ke kanaka knhil ueuiumi. He iiihu mnkiihikl mnhope mni, oiai oi» (ie nh.kai no ka pm,)i 0 lUlia, mu hlh q ~iki ni i Mnrenego „n l.we aku k-inn h„ f) kai Win nn.loko o Ankone. Un ku i|, 0 K oia m , mna 0b „ rnka o kn hnlo o ke knhi umi»mt, a niiiiin m| ;u ]„ ,k« wnliino, Ina ke hoomamio net no oia no keUhi aliiko, «P<» rnn ka inon 0 Bonepnte : i ao ho raun main wnhi HJB ] C(>n ,, oh(ina> Ae, aheoi hoii^iokahim-lihinim,. , na " n:i ' komo mni mnloko o" ko mum ip„kn. No fell ma<li ;(nko o h\ a me kei.i n» pnniku ae oia 'i'in iho ikko o konn nimi. A! okuu wnliine ui-ik.u', waiu n Npohonn, inn Wnu i e ]i)re mn mnkemnke, lie oinio, hol b „„ 0 | iIo )je 1 ma ke ano he Alihikaua Nul 'no k« pnnli o It')iia.