Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 13, 27 March 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO! KA NAITA OPIO O GEREMANIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO!

KA NAITA OPIO O GEREMANIA.

MOKUXA Vlf. llkt.it 10. KA hehihelu, nm kft o*L| inokunn i knuliopo no nni i ike a* kuua i ka lilo ium o ka mea nona keia inoololo i Nuitu, niauiuli hoi o ka hoolaa ana a kona makunkane—koua kiai aiui i koua pono kaua—a me ka aahu ana o koni\ niau kapnni wnwao i na kopa gula. Eia ho: oia uia kona aln.helo e hiki aku ai imua o ka Barona .Maunalekou'i a hooko*oia i ka >nca ana i hoohiki paa ai. Nolaila, ko nonoi uku nei an i kou uhonui t) ku inakaniaka, pela 110 kaua o kanpo ranlic akn ai niahopo nei, ine ka liakilo pono loa ana i nu nu j a a pau e halawai mai ana nio kana, a o hoao no hoi au e kaualako hele aku i kou ahonui, mai ka mua a ka hope o keia iuokunn, mu na niea e hauoli io ai kon manawa heliihelu. la Otto i h.aalele iho ai i n i kniaulu o kona home aloha, i kakahiaka o «a lu la, oiai hoi oia e aliai ia ana e ka liolo kiau a kona lio kaua, i ka wa hoi i nmalo hope ae ai na kulu mauu uliuli a kona inau maka i kulunm ai i ka ike una, aia l)oi i ka anina la ponoi o ua la la, hiki aku la oia i kau wahi hale hotele knaaina, aele no i mainao loa leona wahi o ku ana mai na kupa wai hauliuli mai o ku mnliwui Meina, ka muliwai hoi e kahe akn ana a hiki i ke kulanukauhale imipei-iela kahiko o Erankefota. 0 ke ano o na wahi hale la, aole no i lilo loa i ka muikai e like me na hale hote!e 5 kukulu ia maloko iho o na poai o na kulanakauhale nui, aka, o ke ano mau no o ko kuaaiua inau hah». Eia nae, na hihipea ia ae la kona mau pou e na lau lipolipo uliuli o ka iasemina a mo ke kowali (kahiki) a ua helo hoi ha niao o ku laoai a ohnohu i keia mau luau, a me he mea la na nei mau mea i hooHlo ae i kona nanaina uno knaaina i mea oluolu ke uana aku. 1 ko ka iVaita opio hiki ana aku ilaila . hodliolo iho la ia e hooluoln iaia iho a me kona holoholona nmmua ae o kona komo ana aku iloko o ke kulakauhale o Ē'ai-ankei'oia, nolaii.i, lele iho la ia ilalo, alakui aku )a i kona lio iloko o ka liale iio, a hanai aku la iaia. Ua hana ponoi uleu la no ia i keia mau mea, no ka niea, ua ike no ia ho hana hilii 010 ia i na kanaka e ae, oiai, aole ae iki kona lio e lilo ka hanohano o kona lawelawo ia ana malalo o nu lima o ke kanaka e, aka, aia wale no malalo o ka lawelwae nna a kona mau iima. lloi mai la ia a noho iho la ma ka lanai, a aia hoi mamua pono mai ona e kn inai ana keUahi papakunkau me kekahi kuoho wninu nui. laia e nanea wale anu no, oili mai ana kekuhi kanaka ma ka pnka, a i kona ilee ona mai hoi iaia nei haawi mai la oia i kona aloka ma ko kunou ana mai. Eia uae, ua hoaahuia iho la kana kunou aloha ana rnni uw ka heiehelena pamaloo a kohu hoihoi ole, no ka mea, e umalu koikoi iho ana kona mmi kuemaka uliuli, hohola ao la hoi he hiona nmlen hakanu ma kona mau maka, a nolaila, ua lilo kela aloha ana mui ana, he mea ku i ka wahawahaia e ko ia nei mau nmkn, no ka inea hoi, he moa Joa koia i ka ike ana i na hookunna aloha ku i ka hauoli a nio ka hoihoi, ma ke aloalii o kona inakua, maloko hoi o na paiu eehia o kona liome kakehv. Haawi aku'la uo hoi keia i kona aloha ma ke ano like no, a pela iho la ]iaha i hooko in ui l;a olelo, E like me kou makeinake e hana ia mui non, pela 1 no oo e hana aku ai, | I kola wa, liele loa mai la ua )>anaka malihini la a noho mni la ma kokahi ao- '

ao o ka pnpnkmikAn, a kmiohn ului la o l«wo niiū i \vj\iim mnin. 0 Otto hoi koin, liakilo pono loa nkn 1h ii\ 1 11 a lu'loholona o ua l;aiml;n la, a n>a ia liana |>aha aua, hoomaopopo iho la ia, uolo uo i oi loa aku na maluiliiki o ua kanaka la unua o konn. Il<o la no hoi ia uu holo kona ili a nmila, mo lio nioa la u« |>a inau ia o Ua wola haliana a l<a la. aahu ana oia i ko!<ahi kapn kila : lianlinli oloolo—ho papaio hnlu <lia aiai ko l;au niai ana tnalnna o kona poo—aia hoi ma kona aoao houia, e kaiewa iho ana kokahi pahikaiia nui—a nia kona luia kekahi koi kuau iwi hipopotamu. 0 kona aahu kaua, na hole a oki loa i ka lopo, a ua kikokohui» me na kikiko lopo hao iilaula, u pela no hoi me kona mau lako aahu kaua a pau, Nolaila, koho aku la o Otto he Naita keia kanaka malihini, a no ka aaula hoi o koua ili a me ka halepolopo o kona aahu, manuo iho ln ia mui ka aina niainao niai oia i helo mai ai. 0 kekahi mea kupuiaha a Otlo i na lu iho ai iloko ona, oia hoi kona iko 010 aua aku i kokahi hoailona hoohanohano malunao Uona aahu, a i 010 la hoi malaila ma ka palokana la hoi, oia nao, ho 010 loa no, koo walo no kela huln dia aiai o kau iho ana malnnu o komi papalo kaua. 0 na pihipihi hoi a mu na ili kaliki e hoopaa ana i kona aahu, na pale wawae, lima—mnauma—a me na moa e ae he nui, o ahuwalo inai aua no, aolo no hoi ia mau mea i hana ia a niikioi loa. 1 kinohi, aole no i leohu walii hoihoi iki o OUo no kona hoohainu waina, manao īho Li ia e lele aku auanei paha na hiona nani, i lioopunana ae ai iloko o kona mau noonoo ana, mamuli o ke ano kohu 010 o ka nanaioa o keia kanaka. Aka, ike koke iho !a nae ia, he kanaka ka ua malihini la no lea papa o na kanaka e loaa mau ana no ma Geremania i keia mau la, oia hoi he ano apuupviu pohaku owaho, aka, ke palihi aku nae, o ka lele oaoaka mai la no ia a na nla ahi nani a olinolino, a o ka mea e hoopa aku nna ia ano pohaku ino kana mau wai hoao gula, alaila, e loaa no iaia he pohaku gula kumukuai nui maloko aku. He nui a k-hulohu wale na aina a ua Naita malihini la i hele aku ai, aka, ua mau no nae kona ano Olelo e, no ka meai nani m ikamae o kona aina makua iaia mamna o na mea e ae. Hialaai loa ae la ua mau Naita opio la ia laua iho, a hooi loa ia aku la hoi ko laua hauoli i ka hui ana mai o kekahi kanaka hou aku, a o ke kolu ia. He kanaka opio kulopa ia mai ke knlnnakauhale mai o Fraokefota, nona ka inoa o Tebaldo, a na hoouna ia mai oia i Gri;remania, e leona ohana ma Italia, g hoomaamaa oia iaia iho a e ao hoi i ka oihana kalepa, na noho'na o loko o na kuliinakauhnle o ia aina, a me ka lakou mnti hana ma ka oihana huli waiwak la lakou hoi e ko-ke kamailio ana, Imi uiai la ka naita malihiiii i kokahi moololo walohia, a hoolohe pono aku la 0 Otto ma mo ka hialaai. "Aia ma ka aina maniao loa ma lta nknu nei o kaleou e loan ai ka poa i ka paia ka poe Kuekana. 0 keia poe ka,naka—o ka hapa nui paha o laleou—sia no ke pwnn ia nei iloko o ka upena o ka noho ana pegana kahiko, a vne na hana lioopiopio weliweli luaolu, a o kahi 01 loa aku nue paha, aia ma kau walii i kapaia o Pinelana, no ka mea, o na kanaka e nolio ana nmlaila, aohe mau mea e ae a lakou o hana ai, 0 ke kalokalo walo iho la no i na aleua lapu a īne na uhane ino o ka po, a ma ka ikaika o ka lakou mau hmui hoopiopio, e hahau aku ai lakou i na ino ho nui maluna o na kino, na aina a me na hale o ko lakou roau enenii. "Ma ua wahi la i kapaia o Finelana,! e ku aua he wahi kuahiwi ano poepoe, i ulu ia ae kona aoao a hnli pono ana i ka inokuaina o Kuekana, o na laaluau puneuee hnahna, a ma kela huli mai hoi, ua uhi paapu ia ae e ha laau paina loloa e lilee nie nu kodora e ulii ana i ka mauna Luhanoua. "No ko ano paapu loa o na laalnau liilii nm koin hnli o ua wahi uiauna hi, ua liiki 010 i na manu liilii ke imi aku i

j ko Ukou mau alaholo niawamia aku o| jna laan o hilupoa aua. Aia hoi malalo j o ka ululaau e Uu ana ho wahi Imiopule uuku, nie ko kii lioouianao o kokahi aanota (moa hoini\lolo) kaulaua loa, oia o !Sana Kooki. "La kukuluia keia wahi halopule inalaila i puuhonua a i kiai o pale aku nna i iiii <loragona a mo mi leupueu ino, a na pi'j?ixna o lioomiiuina mai ai, a lie nioa oiaio, ua li|o loa ae la iu wahi i waoakua anoano a eeliia, e puanuanu ai na imkoko o kakou nei. "Ma kela iiuli uiai hoi, ina kahi kokoke inai i ka ululaa» piina, na olelo ia, nia ia wahi i kuku lalani like mai ai, nia ke ano kauhale pae maia, na pupu liale o na kahu akua weliweli a pupuka loa, ak no hoi ma ia hti]j, he lua hohonu e komo loa aku ana iloko o ka niau na, a nie he nrea la ua huipu aku no ia lua uie ka loko aln weliweli o ka po. "Manao iho la lioi na wahi kanaka Kuekana knmtiano kakaikahi i koe ilio, ho inea pono ia lakou ke hoonoho aku i leiai kanaka inaoli nana e kiieliu aku i na huna iiogana a ko lakon mau hoakanaka lapuwale, nolaila, koho aku lakon no ia liana niii i kekahi Naita kaulana loa, ka niea hoi i kahuna nioneka i kona īuau la e noho hapauea nei, a hoolilo iikn la iaia i mea nana e m.ilama kahi luakini inohanieha. "laia i hoi ae ai ilaila, ua nkali pn aku la no Ue keiki makahiapo o na la o kona noho mare ana, mahope ona, aole hoi e hiki i ua keiki la ke haalele iaia, aka, lil > ae la nae ia i kauwa lawelawe nana. "Ma leona aoao e ku ai ua keiki la me ka pule a uio ka naan pepe o ka mihi, a he kakaikahi loa na wa i liaalele iho ai i kona makuakane, aole lioi e like me kana hana mau i na wa ī hala ae mamua, oiai oia e hele ana e honi i ka pakui o ke koko ma ke kahua kaua.

"I kekalii manawa. heleaku la uakanaka opio la o ke Akua iloko o ka ululaau. Hali pu aku la oia rae ia i kekahi koi li[)i, a ua apo ia ae kona puhaka me kekahi kaei pahikaua nui, oiai ua ike no ia he nui loa na holoholona hihiu ma ia mau wahi, a pela pu no hoi me na kanaka ino he lehulehu wale, e kuewa wale ana maloko o ia ulunahele.

"Oiai hoi ua kauaka opio la e auwana hele ana iloko o ka alulaau, a hiki wale i kona ike pono ana aku i na wekiu laau paina, ma kela hnli mai o ke kuahiwi, nawe malie mai ana maluna ae o na laau liilii, a i kona kokoke loa aku hoi i ka mokuaina o Einelana, ua puiwa ae la ia i ka lele ana mai a kekalii iliohae wahine huln keokeo mnluna ona, mailoko mni o ke opn nahelehele, nolaila, na huli ino ae la ia m i kekahi aoao, a no ka hilei ole hoi inia ke lalau koke iho i kana pahikaua, nolaila, ua wala aku la ia i kana koi lipi. "Lele pololei aku la ke. koi a ua kanaka opio la a loaa aku la kekahi wawae mua o ua iliohae lu,a iu manawa i ike koke nku ai ia i ka lele ana nku o ua ilio la, ine kela wawae i hoehuia, a kupoo aku la iloko o l:a nahelehelo. Aka, manao iho la ua koa mehameha nei, aol<> no i lawa loa keia pakele ana ae nei o'u, aka, ho mea pono ia'u ke nana aku i na kanaka e ae a me ko lakou palokaua, i ole lakou e hooiioino ia e keia hololiolona. Nolaila, e like me ka mania o ko dia, alualu aku la ia mahope oua ilio la, a i kona ike hou ana aku iaia, ua »on hou aku la ia i kana koi a )<u aku la ma kona poo, a no ia mea liina iho la ia ilalo me ka uwo nunulu ana ae. "lamanawa, komo iho la iloko ona kfe aloha no ua wahi holoholona la, nolaila, ma kahi o kona manao mua.e ka make loa iaia, lalau iho la ia a kaikai ae la, Papalu aku la hoi ia i na inokae limu a uie na lala wilou palupalu ma na walii eha o ua wahi holoholona la, a uiahope hoihoi aku la ia kauhale, me ka manaolana paa o loaa mai ana paha iaia ka ae ia e kona luaui e Inpaiui oia i na | pala;)u o kann wnhi .holoho)ona, a hoao hoi ia e hoolakalaka 'iaia ma ka ha'nai malie aua. {Aok ipau.) E3T Ua ku mni ka kuna Alieo mai Porfc Towiisond mai iloko o na holo he 22, me lui lako papa na W H lieeel o Ililo.