Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 15, 10 April 1880 — HE MAU ANOI O KA AINA MAUNA. [ARTICLE]

HE MAU ANOI O KA AINA MAUNA.

Un kaulana kela aina i kn un kipnupuu a me im kulu kehau nnu huihui o ka piko o na maumi; ke luuia aku oo Mauna Ken u me Mnunn Lon, me he inau moa uakea lu laua e l;an aua i kn piko o na kualiiwi, o hooinaknukau ana i na ai o Hmakahin'. Owai la auuuei ka moho uo ko lauii la hnouka kaua ? Ua like no a like lnua me Liniunui; ke okalakala kunahihi o nei uo i Wnhūiw» aiwa lon aku ka nakanaka haukeke inn e pilipili nina aku ann ihiiln, a uona keia wahi liiluui kauaenae, "Auhen wale 00, E K.inihanauu, Ke'iuiu kololio, 13fke i Uh ili." Ua malie ka aiua i keia mnu !a, ua oluolu pouo na tnaka ke unna aku. Ua ulinli ke kula, ua mohnlii maikui ua pua hoonani o ua home, ua ki ia ka ipn mnknni a Laamaomao, » ke puana like ae uei na leo, malio, inalio. Nn Mano.—Ke kaa'io nei no na mano (rama) i koia inau la, ke nahu ne nei no i ka poe ai malu i kona io; kni no pnha c makau ann i ka ku an« \ ko o a ku aupuni, a pau lon la hoi ka lalama ana ron kuaaina neii Ko hookipa uei no na lmole a me ua pake i ua muno nei. Ma Hawaihae kai, ua wawalii ia ka lialo waiho nkana ma ka po, a nn ailme ia kekahi mau mauo, a puelm aku la i ke kolohe; aka, ua pnlaliiu ke kolohe, a ke imiia nei kona meheu; no Kona mai'keia eueu. Ke Kula La.—Ma ka hiki kino ana nai nei o D D Baldwin ko liahuknln Nui, ma kaoa huakai kaapuni h hiki ma Waimea nei; ua oe nwi oia e ao pu ia i olelo Beritania, na hnumaua o keia kula; he hapalua o ka ln ma na Buke H-i--wa'ii, nialalo o J A Nahiwa ke kumu; a lie hapalua o ksi la m« na Buke Ao BeTitania, malnlo o ke ao ana a Mrs. J(iue Nahiwu, he Kumukula Ao Beritmiu no mamua. Ke waluwalaau nei nn knmnlii b pan o keia kula ma ia o'.elo hihiu, o ka loaa ka paha o kau wahi hna namu, "hnpala ke kea ut> ka ele ka ai." Na halawui.—Ua hoomnuia ka malama ana ō Tia halawai auaina a me na halawai apana, malalo o ka hoomauawanūi o ka Makua Kev. L Laiua, ke Kaliu" "o keia Ekalesia, ka Hakii Mele Hawaii, Hakn Hanwina Kula Sabati no ka Pae Aina Hawaii; a he kauka lapaau no ka poe mai. Aole haule kekahi Sabati iaia uo ka elemakulo, nawaliwali a no ka mai, a hnla aku nei ka 1879, a ke komo nei iloko o keia jnakahfki bou. Nolailo, he pono i na haipule oiaio a pau ke lokahi ka mauao, ka hana, e npnoi nui aku i ka Makua Kiekie Loa. e hooloihi akn.i kona ola, a e hooikaika pu mai i kona kino a nie kpna mau lima .nawaliwali, i hiki iaia k'e kijknu mau i na mele, na Hnawiha Kula Stibuti, i mea e podo ni keia lahuikanaka. Ke Kula S/»bati.—-,Elia maauei ka maoowai nui, ua hoopiha ia i ka wai ono, wni huihui o na kualiiwi\*a piha ka manowai, alaila, hookomo'uku iloko o t\n paipu wai, a.ke . inu mai la o Kauai o Mnno, Oahu o Kakuihewa, Molokm* a Htna; Lanni aea, Maui o Kama a me Hawaii imi īoa. O na mauowai,'na haawina Knlii Subati i kakaukauia ma Waimea nei, oia na olelo ao a na kaula, na

luuuuMini, nu Limaololo, a 1110 ktv ko I<ii• kou Iliiku Icf.u Ki'ialo. 0 iuv~ inipopa a me na npnna popu' liilii, oi:v inv pnipu wni; e knho uk'u nei tv puni keii» pi>o uintv. Uu lualuma uum in no ku Kuliv Sabnti; tvkrt_ he htiptv ku poo uiuUeuiuko e inu i koiu wni.

L v Hanau. —M.i ka Ponlin, Miir. 25, 1.850,, ua maliunn ao o Suui<uel Parker Ks(j_. a iue Alrs. H.uttie P Pnrkor, i kn lsv hiviuvu o ka lnuiv knmolei opio. ti lie loi wehiwelii hoi uo n» kupuna; o'nv n'o o Pnlmoi" Kuiholuni Ptirkor, u o kn pilia unti iii o kona-uiau mtikiihiki ekw nw ia ln. Ua hooniukuukiiuiii ktx lunni nui uih ko lnua homo nuuu kni, tntv Knwnihne.a lui hoouoho in ekolu tuivu ptvpnnina luloa me ka eleu tv nia ku makaukivū, i uhiio i niv wehi o ku wao.

Hoihoi wmipa. —Ma ku hora 1:30 p m ua hnawi muu ia ka loaloa o ktt Iq, uin hoihei waapa, uie ku mnkaiia no ki\ wimpa helu 1, he $'20, hnlu 2he $10. Ua murk ia elua waapa ma ua kihi, nnonno luilo ke kowa mnwnouu o luua. Ehu waupa e holo liko ui i ka manawa hookahi, ekolu huelo boti iv 1 wimpa kiki. Mauuwkea Bo.it, 0 ipt- Kuakini; Ivivw»ihne 13oat, Cupt. Kauehaku; Maunaloa Boat, Cnpt. Wahiueinu; Lo»f Boat, Cnpt. Knoeno. Ekoln Luuakniiawni no ka pahu hopn, S H Mnhukn, B Montgoraery me Jolui 'Y Davies.

I ka mnknuknu niia, \in aui in aku k» pnpalo, ko l.ikou nrirk holo iu, a kun paa nku ltv na kopenu i dh koln waapu o inu i ke kui, "lielo luihu ke ahi rae ka momoku," Hia k» pono o ka p»e i Uiil», loan ka makan». U'k lilo ka mnkana lielu 1 ia Maunakea, Capt. Enakini, Leiu 2, Maunalon, Capt. WaLiaeuui; helu 3, 4, xia lilo ia Hale.

Ka Papnaina.—Ma ka hora 2:30 i' M, ua paholaia mai na ohnohn a pau ilnna o kā papnaina, na poi eieele o na Waieha, M«ni mai, na awa idoo loko o Knlahuipuan, ua opihi koele o viu nekai, na lawalu ia, n« opao nla o Pualala, tm kohi kelekele a ka Puokolu, na hee nutkn i o ka la luu loli, nn lipoa aala, uo Kahului mai, na liimi koele o na Koolan, tia poi paian, na kulu'i; momon» no Puopelu niai, ka in:\. ka \V!ina, u me na ono aku i koe, ua lehau lakou a ilunn o ka papnaina mnlnio o ka uoho kuene nui nna o ka Makna Samuel Parkor a ms koua tn»n koiki. Ua hoonoho like ia iho la ke ainiina ihilo mamua o na

pnpaaiun ekolu, f> uiu ma kn papanina mnwaena ka men nonn ka la, na lede a me na keonimaoao nn Wniohn, n o ka lehulehu hoi uin na papa elua mn na HOaO. Haioleln no ka la.— Ua haawiia he wahi hniolelo pokole.e SHMahuka, mamua ae o kn hoonnu nna aku i ua wehi o kn pnp iaina, oia koin: n Ua oi akn kn mnikni o kn la i haimn ai mamua o kn la e mnko ni: 0 ka lu hnnnii, ho la o 1 ioli nui ia maliiua o nn lnhui a pnu o ke ao nei, mni ka Moi maluna o kn Nohoalii o ke Aupuni, ka poo kiokie, ka poe hanohnno, kn poe waiwui, a hala ilalo i ka poe'ilihuno. A no kn olioli i koia 1», un holo mai uoi ko nn Waieha mau lede lninohano a me un keonimana, i luweia mai e iea ihu o ka mokuahi Lileelike, a hui pu knkuu ma keiu annina. A pela ko ka nina hanlieo, ko kn un kipuupuu a hiki i ua puliKuolau, a me n,t kahn o wniho mai uei, ke lunkaha pu nei knkou e hnuuli n olioli pu uin keia papaaiua,© hoomnuao i ka In hniKiu. 0 ka la lioi e mako iū, he la pilihun iu, ho la u a kaiiikau, ho ]a kaumnliu a ehaeha uo ka nanu, he la e uhiiu ni na knnikau iDHluna o'ka lahulehu. Nolaihi, elaa nno o kein la ahauina, he olioli a he kunikan, n penei ke ano: Mur. 25, 1827, un hanauia o J P Pnrker ke kupun» o ka mea uona koia la. _ Mnr. 25, 1868, oin ka lu i haalele mai ai o Robt. Farker, knpunu kunliia n keia kamalei i n* •ohaun a waiho aku la mn ka ilina o M^nnniole. Mar. 25, 1878, oiu ka la hanan o keia kamnlei Paltner Kuilnilnni Pnrker, nolaila, ua hui ia lea U nlioli n me kn la knnikau, maluna o ka meanona keiu la. Nolaila. e nn maknmaka hanohano o keia anaino, ua komoliia iloko o'u a o kakon no paha a pau ke eehia, ke kilohi aku a nnna i na mea ai a pau i pahoInia mni nei imua o ko kakon mau maka, a he _mea i ike ole ia miimua nku nei o na au i hala, ma ke kni hawanawnna nei; e ui ana a e inu ana knkou m.e ku olioli maikai maluna o keia papa ahaaina hanohano. A e Uoomaikai aku kakou i ke Akua, no kona lokomnikai i kn malnma nna i ka mea nona keia la kamm, i loihi kona mau lā malnna o ka «inn; a no ka mea hoi, o ka makemake. nui ia o kona mau makua a me nu knpuna, e lilo oia i kanaka maikai, a nmhima i ke Akua; ka mea nana e hooloihi mai i Uo oln, n hauwi mai i na pomaikai ho nui wnle ttiu keia ao roe ka muluhia, a pela no ka pomaikai tjni ma koln ao." Un melo i« kn leo "Hnwaii Ponoi J ' o »>a keiki o Wniluku. uu niuio.i ko aunina |

i iiii leo himohono oisi in»u opio, u kmi iho la na leo. Ua paholaia nku na honloliHĪahn n 111\ iku Mo.i Mah.i Lon, ') Mntnio Nnoiioliiohin,/ ku Hniok'lo o Wnikapu M;uii. Ik« amanin «na ae, kulou like ko nnainn o hooniia i nn ono a pi!n i waihoia mai iunia o lnkoo, noho raeaak tt naau e hooh.iluhala ni. Ua eleu liko nn kuoue ma ku lakou hana, t«0-lie poo kon la no ko kaun, uio na aahu polu me ua papalo nnni'."- 0 na leilo 0 WailaUu, ua knhikoia nio na aulni liko polu, i kiuohiuohiia no ka la, a he'ku 1 ka mnhalo ia aunina lianoliano o na Waioha.

Ma ka papaaiuo mun, ho 170 poe i ai mmi, pola a piui tnv papaaina 4, he GBO ka huiim i lnuiaiin na lioupo lowulowa o ka lohulohu, a hoolauiia ao la na hnna olioli oia alnahi mai kn papaniua ae. Ile mau loaloa hea inoa mahopo iho a e kaui ai ka aka, lta ka paani.

Ma ka hofa 7 P M, lio loaloa haole kai piiUolaia ae iiuua 0 na keonimana a tno na lodo, nniloko o ki lanai mū o ka halo noho, a ua ku no i ka uuni ia ano loalon. A niii na hoi-ii aiunoe, uu paholiūu ao na moaono okolu a uu> koin auo, na wiū momoua, na wai hau liuihui o eha ai ka niho, a na hoomauia ka loalon, a halu aku uia o o na hora liilii o ku whhoohnnohnuoia ka lu ahaaina e n» keonimauaa inena leele uiai Wailukn mai; ka Makai Nui o Mani, TLo». W Everett, Mrs. Nelly Everott, Miss Boke Edniuuds, Mi ss Doreka Riohnrdson, Miss Fanny Riohardson. Mra. M n,y, Mrs. Kalai Richarclsou, Mrs. Lokeleko, Mrs. Kapukini, Mrs. Ethvard Bailoy, Mrs. Beke Orockett, Mrs. lieapo, Mrs. Maunahina, Hou. H ILmliehini, amo ka hinpo moopuna Kalaui Parker, S.unuol i Ohoila a uio na keiki eleu o na Waieha. " Mulaila po o Hug. B Montgomery, Mrs. Nancy Montgomory, Georgo lvichardson, Chas. Williams, John Stuppleheon, Mra. Mary Aon Stuppleboen, Greorgo 8011, S H Mahuka a mo ka lohnloliu, o ke kui hawanawana o Chns. Stnckpole. Ua mnlamaia ka ahaaina no nn la 2, a ina ka Poaouo ne, ua huli boi akn na malihini i ko lakou home noho ma Wailuku, maluoa o ka.mokuahi Likeli ke. Ma ka nana nna i keia nhaaina, ua naui a maikni na mea a pau; aolo i pau ka ai ii hookunia ke anaina. Aole paha he ahaaiua i like pu mo koia, ka ]aA ke haawi aku nei makou ka lehulehu a pau, i ka mahalo nui a kiekie, mnluna o na maleua ame na kupuua oko kauialei nona ka la; a o ka makou pule nona, e hooloihiia kona nmu la. Aole no i ikeia kekahi mau haunaelo ma ia mnu lii, ua malnhia inaikni no, a haule le iho la ke keiki lahiwai o ka aina mauna, no Likelike. E welina uuanei. Kauakipuui'uu. Wnimea, Haw H ii, Mar. 31. 1880.