Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 16, 17 April 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO! KA NAITA OPIO O GEREMANIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO!

KA NAITA OPIO O GEREMANIA.

MOKUNA VIII. | Helu 13. i LOUE !)o hoi au, i keia mea an i hahai ne nei, mai kou nmu niakiunaka pilikoko mai, n ua liwo aku no hoi lnkou in'u i ka he kuppnu o Elika(H'ka, a ilaila au o hahai ū nnu ai no koua nani a me ke kupau o kona nmnno a mc ka ewuewa 010 o Ugusione, a i ko'u nui aua ae un nui pu ae la no mv welina hoonianao o keiu nioolelo iloko o'u, a ua oo inaoli no iloko o'u i keia wa. Aua hoohiki au e nmke no o Ugusione ia'u, inn e loaa oia ia'u. Aolo no a'u mea hanoli e ae e pihu olioli ni, o ko'u pahu walo aku no i ka maka o kana pahikaua gnla iloko o kaim inmwai, nw ka hooho ana aku i kona pepeiao Elikapeka ! Elikupeka! E ka makamakn, o keia Tob;\ldo a kaua e ike nei, o ke keiki ponoi uo ia a Ugusiono ka Naita, mo Elikapeka ka Ui, a- mauiuli o ka niake ana o koua makuahine, oia hoi o Elikapeku, na hoohiki oia e tuake o Ugnsione iaia. 0 keia Ugusione hoi, e like me ka'u i hai nina ae nei, o fciir Ilugo no ia o ka hale kakela o Tarauwagena, a nolaila e ike auanei kaua mahope aku nei, i ka hooko io ana o Tobaldo i kana hoohiki paa, a nie kona ike ana hoi o Otto he hoali»nau pouoi oia nona. Mahope iho o na olelo a Tobaldo i pane hope mai ai ia Olto ma, ua piha euaena niai la kona mau maka i ka wena o ka inaina, a me lie inea la, he puko ahi nui e uhola ana iloko o ka pouli. Eia nae, aolo no o Oi.to i nana nui aku i ka hiona o Tobaldo a pela pu hoi me kana mau h uaolelo liope, oiai ua hoopolululii ia kona \nanao e na inea i pulea uiai ma lea nioolelo.

A niahope oaka ae la kona mau lehelehe a hahai mai la oia i kokalii man mea e pili atia nona—i ka nui hoi o kon.'i hauoli a me ka lealea no kona mau la e noho ana ma na leapa o ka muliwai Danube, a me konu alolm i kona wahi kaikualiiuo pilikana, ia Bereta; aka, ua jnokumokn aku la nae ia kaula o ke aloha, inninuli o kekahi ulia wale—nuni hoi ke kouiohia o kona naau eke kaumeha no na moolelo a i elna i lmi ia mai iuin, a me he mea la o ka hopena aku ana paha ia o kana Bereta—a niahope hooj)au ao la ia i kana wahi mooielo ano ole, ino ka niniui ana uku i kona niau hoa, Aole anoi o olua nianao pela aua e malee ai o Ben.4a, e like ine ke keilei a ka here,mita, a i ole īne Eliknpeka ka ni o Milana.

No keia mau olelo a Otto ua liaka pono mai la na niaka o ka Naita malihini iaia, a me na maka liulili ano owela hoi i ke ahi enaena o ka inaina, ]iane mai la oia me lia leo liuhu, Ua nui ua mea au i liahai naai nei a i kualelielehe inai nei hoi no na mea e pili ana i ka niuliwai Dauube Bereta; nolaila, o OLto von Tarauwagena auei kou inoa, a o ka lcde kuikamahino lioi au i kainailio uiai nei o liereta von Likenuniieh iw ia.

I lawa no a ae aku o Otto i ka ninan a ka naila īnalihini i ninau mai ai iaia, o kona hikilele ae la no ia me he lio uhiu la, a ku ana iluna, ft paue hoti mai la oia īno ka leo i hooi ia aku ke aliin i ko ka nuui, a me ka hiona hoi i oi ae ka heliena inaiua i ko kinohi, Nani wale ko kaua hahiwai aua iho nei ia nei; no ka niea, o Sir Hiredigeua von Likeneraida ko'u inuu, ke kaikunano ponoi hoi o Beretu. Lle uui niv la a'u i liele unwana inai nei nei, me ka huli ana no uiv wahi kaikuahino la o'u a ua hoea niai la hoi iui i ka nianawa kupono e hoopuu aku ai au i kona iuaina maluna o ka niea nana oia i hana uioha oie, e liko ine oe. llakoi mai la kana mau huaohilo piha inaina iloko o ko Otto puuwai, a ulu

mai la uuumo hoonialielio iloko ona, a J me ia nmu inea la oia o kaoiui nku ai i: ka manuo ]iiena o keia hoahanau mulihini ona; aka, ua eku oiaio aku la nao ka uwuhiu o na olelo a kona hoahanau iloko o luma uniaumu, nolnila, pelm ue la konn na-koko, inolio pono ne la kona! mau io huki a kolouu wikani ae la kona I mau kanla olona, ku ae la ia iluna, lalau iho la i kiuia pahikaua a me kona papale kana,

1 nei wa hoi i hoao n\ai ai o Tobaldo e hooninlielio mni ia lliruligena, oiai hoi o Otto e kaei ae ana i kana pahikaua ma koha puhnka.

Pane mai la hoi o lliredigena ia Tohaldo, K„ nonoi aku uei au ia oe, mai hoolilo wale inai oe i kou noonoo ana no keia mea, ina he oiaio ka keia wahi keiki hnaheo i hai mai nei ia kaua, alaila e kau mai no ka inainu o kuu kaikuahine maluna o koua poo, oiai ua hana ewaewa maoii ia, aka hoi, ina ua hoopuuipuui wale mai uei no oia, alaila, e loaa iio iaia ka laau hahau kupono o kaua wahuhee.

1 keia wa ua hele aku la o Otto a malalo |)ono ao o kekalii j)io huiai waeua, a kaheu mai la i kona hoa paio e ukali aku m:\hope ona a liiki kekahi ululaau haalnu e ulu ana nia liae o ka muliwai.

la wa hu'.iai aku la o lliiedif*cnu nia ho|)e o ka Naila opio Otto, oiai hoi kahi Tob:vldo e oioi ana mamua, nie ka hoihoi lauua ole, oiai e ike aua ia i ka ui oiaio o nei mau koa. 0 oe no palia kalii e kuir inakainaka ? Me he mea la ina no hoi o oe kekahi malaila, aole no e ne!o «iia kou jiilia i ka leaiea, no nei liooili hakaka inawaena o nei mau keikikaue o na kaimkila.

Ia lakou e hele ana huli mni la o Toh;»)do a pane mai la, E kala mai olna īau, ena Naita hanolnmo, ina ūa ike mai 1« olua i ko'u nanaina olioli no keia hana eehia a olua. Ea, ua piuepiue loa ko u iini nna, e ike kumaka i kekahi hooili hakaka oiaio mawaena o kekahi niau Naita i hoaalui pono ia ine na kapa kila e like la nie olua. Owau no hoi kekahi e hauoli ana e komo aku iloko o keia auo mokonioko, ina au e koi ia mai aua e kekahi inea—a hookahi a'u kupaj)a pu ana nifi kekalii kanaka hohe wale. 0 ko'u manuo nae, ina e hakaka ana kanaka no ka lealea wale no, alaila, he hana pupule loa ia. A ke hoomaikai ae nei hoi uu no ko'u laki i ka lilo aua he ikemaka no keia mea a'u i li a loihi ai; a ke mauao nei no hoi au, e like ana no olua me na Nuita kaeaea puuwai wiwo Aole i eino hiki aku la lakou ma kekahi [lonaha poepoe nia kela aoao inai o ka ululaau. Aole lioi he mau huaolelo hou a īiu Naita i hoopuka mai ai, aka, ku ilio la liiua me na maka inaina e hulili una, a lnlau iho la ko laua mau lima kakauha i ka laua mau pahikaua, huki ae la a hululi ana iwaho, a ia wa i ulelo lilee iho ai laua i na ai a ka tii, n oiai hoi o Toh->ldo u ku ana uia kekahi kumuluau lemi. lkeia aku la ka laua man j)iihi o lele ana i o a iau"i, e kakiwi ana ma o a maanei, a hihio ae la ka maknui o ka laua maii ouiu imn, aole nae hookahi o ia iiiau liauna pahi a laua i hoomanuiieu iho i kekahi wahi o ko laua maii palekaua. e- nali ia iho e ka laua mau pnhi, a nolaila, i kela a me leeia sekona na olapa ae. la ka lalapii holiolio alu uila maiuna o ko laua mau palokaua. Ua ike ia uku lu no hoi na hulu aiai 0 ko laiiu mau pala e piiehu liilii ana a muu niokaki aku la maluna o ka iliho--1 keia wa a ua niau naiU nei e kuupau nei i ko laiia huhu, e hooho mau , mai ana o Hiredigena me ka leo nui kakana o ka inaina, E Bereta, eia ka mea j niakawelawela ia oe! K JJeri>ta, eia ko i kunanu ke hoopai nei i kou inuina." Na keia mau huaolelo i aun hoohikaka aku ia otk\ oiai ua oi ae ka iknika o ia inau huaolelo innia o ka inakakila o kona lioa [wio. Piimpinai lumi mai la na huunii pahi; a Von Likeneraida, a e pale ana hoi o j Otto ine ke akamai lua ole., rno kona hoao nui ole uku e haawi aku i.na pala-j pinnahmn onn, n hiki wale i kivloaaj ana niai o kotia ]>alekaua i kekahi hau-j na pahi ikaika loa a Likeneraidn, a na

a mcft hoi i h.oohemo akn i na paleUaua la mai koua lima aku a lele liaalulu ana i kahi e. la wa, e likeMne kekahi liona i hoo wola ia no kona punwai e ka inaina nui owela mai la nn maka o ka knua opio, kiola ne la ia i ke npo o paa ana kuna pulekaua a lalau iho la oia i kaua pahiua mii na lima n elua, a ia wa hooho ae la oia, (3ahi»riela, eia kau inolio, e Uaheriela eia kan moho ke hoailolo mua nei iaia iho, inamua o kona hui ana me ka Naita Maunaiokona.

Ia manawa lioi, hanle pono iho la kana pahikaua maluna pono o ka papale o Likeneraid.i a i kona paku ana ae hoi i kana pulekaua ua b loaa pu iho la ia, aia hoi lohe ia aku la he koele ana—he o ana oko kila—a puai inai la ke koleo mailoko īnai o ko Likenevaida poo mai. Io wa hoi, huki mai la o Otto i kana pahi a paa iho la, o ka wa no ia o ua Naita Likeneraid:i la i kunewa aku ai a hiua aku la ilalo iwaena hoi o ka nakeko paiaknli o kona a:\hu kaua.

0 Tobaldo hoi a me Otto hele aku la laua a kukuli iho la ina kona aoao. AVeheia ae la kona i aneane o okuoka liilii i ka hauna pahi a Otto, a ike pono loa ia iiiu la ke koko e kahe ikaika mai aua, a helo ae la hoi kona mau niaka a oki loa.

Ia wa koke no eleu iho la o Otlo e hoopaa i ke koko, a uia kona'ike kpuai' hoi, e like me, ka koua luaui Hugo i uo ai iaia, paa io aku la ke kalie ana miii a ke koko holoholoi ae la hoi oia i ka liakuhaku koko i paakukn ae ma na papaiina a me ka lauoiio, u i ka niaemae ana ae, ike iho la laua ua lioomaka mai ka moku ana uia ka inaha heina o ke poo, holo kepa ae la mawaena o na kueniaka a loaa ae la ka papalina akau—laki nae aole i pilikia kona maka.

Wahi pono aku la o Otto i ka elni me kokahi kahakahnna lole pulupalu, a o ka Naita pakali hoi waiho iho ia ia, me he mea la ua make. Wuiho iho la hoi ia ine na maka uauakea, a hanu nae ikī. A o kona liiona ua like loa no mo ko Bereta.

Kulon iho la o Otto nialuna ona a uwe iho la. Hoholo koke niai la kona hoomanao ana no kekahi moolelo kahi ko, una a ine I3ereta i lolie ai mai ia Hugo nmi. Oia hoi kekahi mea e }nli ana i kekahi naita, i pepehi kuhihewa ai kana ipo alolia, i aaliu iho i kekahi aahu kaua ano e loa, a me he mea la i kona noonoo iho. ua haawi maoli aku no oia me na liuia nienemeue ole i ka hauna palii ka make loa ia Bereta. Ae, o ka liauiia pahi hope loanoka make, i hooho ae ai o Ot.to me ka leo walohia, ho oiaio maoli no keia. oka palmiia nmke mna a'u i hana ai, oia no ko'u haah'le ana aku iaia me ka naau alolia ole, a puuwai puanuanu hoi, ano ka poino ana ilio nei hoi o kona kaikunane, me he mea la, ina ia e lohe ana; alaila, e inake lo,i aim ia. I nei wa hoi olelo aku la o Tohaldo iaia, o ka wa kupono wals no ia e kaualupe aku ai laua i ke kino o ka Naita poino a hiki i lea hotele, no ka niea, ke uhi koke mai nei ke ahiahi, a he mea ]iono hoi iaia ke waiho ia iho nialuna o kalii moeoluolu. a iloko hoi o ka hale. Nolaila, kaikai ae la lu.ua i ka laua ; ukaua a aumo ae la ma ko laiia pooliiwi. Olelo aku la hoi o Otto, maniua o ko laua hapai ana i ke kino, E, o oe o kaua nia ke poo, a owaii ma na v,".iwnd, no ka mea, ina e ala ao ana ia, ia k.",na o kaij kai ana, alailu. aohe ia e pilia inaina j hou ke iko ee ia oe, mainua o'u. A eia tio hoi kekalii, e kuiikni aku auanei paha j kaua a ko'u wahi e puiwa e wale ae ai j no me ka manao o ke kino kupapau ka j kaua o Bereta e kaualupe nei, alaila, e Jioonawaliia mai palia auunei ko'u mau lima, a liewa an iaia ilalo, 110 keia uluhewa. Nolaila, lie pouu au nia na wawae, i nana ae no au a ike, i ole ai au o noouoo olalau. 1 ka hiki ana aku o ke kiooo Likene j raidi iloko o ka hotele, a hoomoe ia aku l;v hoi maluna o lee.kaiii moe, aole i liuliu iiialiope ilio pohala mai la ia. Noho aku la noi he elua mau kunaka kiai a nialauia iaia, akiv, i ka wa. a ūa j nail.a Ia i īke mai ai ia Otto e noho aku : uoa, <i e knli aua hoi a hiki 'i kona oluolu loa aua ae, pnne huhu mai hv oia, E Sir OUo von Tarauwug'ena, ina e uiauao

nna oc e lioike niai i kou manao maikai no'u, olailn, eia walo no lea'u mea o 110uoi aku ai i kou oluolu a loleomaikai, e banlel« kolee mai oo ia'u i keia ahiahi— aolo paha, i keia hora 110 ano, no ka mea ua lilo kou MHiu heleholena i mea ino loa ia'u, a o inaku iho no au ina e loihi iki mai oe maaiHM, a me ko'u kanalua ole, aole o'u makomake e noho mai oe e lapaau ia'n, mahope au niake. {Aok ipau.)