Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 18, 1 May 1880 — Lilo anei ke Aupuni ke Aie Kakou Umi Miliona Dala? [ARTICLE]

Lilo anei ke Aupuni ke Aie Kakou Umi Miliona Dala?

3S Ko Hawaii Pae Ainae ; Aloha oe.— Ano hoi, ke noi haahaa aku nei «u i koa ahonui, a me ka oluol,u o kou Hookele, e pahola aku i keia manao imna o ke akea, e like m« ia i hoikeia maluna, nooa ka niuou ana—"Lilo anei ke Aqpuni ke aie kakou Umi 'Miliona Dala?" Aka, uaa keia manoo ano nui e panee ia aku nei imwa o knu lahui, ke hoike akaka aku nei au imua o oukou, aole ia he mea e poino ai ko kakou aina; «ole no hoi ia he mea e lilo ai ke Aupuni i« hai, a e ki}laua ai ka hanohano o ka Nohoalii ilalo i ka honu»; aole, aole loa no, a o ka mea e olelo ana ma ia ano, me ke kahihewa nui, he mea maopopo ia, aia kona naau mn kahi e; a o koua naauao, nia ina o mai, he pohoku e pehi ana, a he makaoi e knehu ikaika ana a malie iho. Oiui, o ka mea e wawa nui ia nei mawaena o keia kulanakauhale, no ka pane a Hon. Sobert Hoapili Baker, a piha pono Da nupepa haole o kei& kulan&kauhale, me na olelo hoeehene, i kekahi hoakanaka, i ike nj«opopi> ia, he kulana kona i kiki ke hilinaiia, aka, ma keia kakan ana, aole au i manao, o keia aie, he mea ia e poino ai k#koo, a e hina ai hoi ke aupuni, a e nele ai hoi keia lahui i na pomaikai ole« Aka, ke hooia aku Dei keia makapeni wiwo ole imua o ka poe e lawelawe nei ma na oihaua aupuni, malalo o ka Moia me koūa lahui, a ke pane aku nei ka mea kakau ma O na pono a ma na pomaikai o keia wa a kakou e nofeo nei e kuu lahni, aia anei me kakou f Aole, aole loa no. Aka, aia no ia maa mea a pau me ku poa kalepa a maliiaiko. Aia do bai na pomnikai oui me ka poe mea dala o ua poe kalapa eeī, a ke lu t>ei lakou i ka lukou mau dala nul mahuahua i Hawaii nei; a pehea kakou, o kakou pu. anei kekahi ilaila ? Aole. A o kek&lii xnau pohaku a lakou ln, kii oo i ka Banako, a lu no. malaila, a pehea kakou, a haaha ka aiea e loaa maiana iaoe e Hawini? Eia, he neo, Nolaila, ua manao ke aupuni e inai i ko na pomaikai iho iloko nei o ka aina, a no Hawaii nei ia mau dala, aole no waho mai; a e hoailonaia koonei elala ma ko Hawaii nei ano, a pela aku; a he noi waLe na kumu e pomaikai ai kakou ba poo nona ka aina, mai Hawaii a Kauoi. A ina kakou e hilinni mai.e ka lahui maiuna o keia mau kumu: Ē aie kakoo L keia pua dala he 10,000,000, alaila, e ppmaīkai anakaaina, a e Ipaa ana ke da}%,ponoi no loko nei o ko kakou aupani. Alaila, he hoopan ana. mai ia i ko kakou maa piiikianni, a pan ma kela keia wahi, oiai,, na imi ia keia noouoo e ka mea i oi aku ka aaauao a me ike mamua o ko na mea a pau, Ma ka oiaio o kaia mea imua ou e HaWōiirFoaoi, inli io a hiki mai aoa kona hooko pololei ia me ka naauao o na Lu ūamakaaihana o keia kau, alaila, e loaa nna i keia lahui he poinaikai uui i oi *ka i ko na wa a pau o koaa ku ana he aopani. Ai«ila, e ike auanei kakou e kuu lahui. e hiqlo ana ka pao a ka lawaia, a e holopß anakapoe kalepa, a e noo ana fiaaako e ku iiunheo mai nei, e poho

aua ka poe hui waiwai, no ke kii ole i.a oka lakou mau dala. No ka man, ua pau ka hemalioma o Hawini nei, "\ia loau kōna dala ponoi, mumuli o kona noonoo aua (ke Kiipuni.) A oia tnau dnla uo ke lu ia iloko nei oka ainn, ftolo o ke elala tn»i o waho. A owui ka moa olelo mai ana mo ka bupo uai, e lilo keia aupuni uo ka aia i keia puu dala nui he 10,000,000. Ake olelo nei au, aole' e hala ka manawa, a e pau no na mau du]ft nei i oleloia maluua, uo ka men.ua ike maopepoia, aola daln e ae maloko uei o ka aina, ka hiki mai ia mnnawa.

Nolaila, e uoonoo k« Hale Aliaolelo i keia, a & hoomaopopo hoi, a n pnio aku i ka poe e kue mai ana i keia mako ano nanuao.

E kā Luna Hoopuka nmi paei i kou maka a hoopaweo'eaai. Mo ka mahalo, -S "W B Kaulainamoku. Honolulu, Apr. 19,1880.