Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 20, 15 May 1880 — Moolelo o KE KAU AHAOLELO O 1880. [ARTICLE]

Moolelo o KE KAU AHAOLELO O 1880.

L.i llana s—roakolu t Mcis, 1860. IIalaw::i ka Aluiolelo ma ka liora 1 auina la, c like mc ka olt;lo hooholo a llou. Ki(iikona. Ka I\>re.sitkuia CIL Bishop ma ka noiio. Piile ko kahulia|)ule, ■ Ilehilielni.'i ka moohOo o ka la i liala aapono i:t ino na lionponopono. Nn Pnlapaln līoopii. lloliiliplii inai o D H Wahine lie palapnla hoopii m.ii Hilo mai, o hooniahiiihua hon i.mau makai uo ke knlanakauliale o Hilo. Wnihoia ike komiti! leupono. Ileluheln mai o I) H Wahino he pala« pala hoopii mai Ililo mai, e hookuuia ka anhau o ua makna lianau nni inai i na keiki. Wnihoia ike komite kupono. lleluiielu mai o J Nawahi he palapala hoopii mni llilo mai, e pap:i mai ana aole o haawiia i laikini raina no Hilo, a e papa i puia ka inu īmna ana o na kanaka Hawaii. Waihoi.a ika Komite kupono. Ileluhelu mai oSK Alalioe he palapala hoopii inai Puna mai aoloaoika aie $10,000,000. Wuilioia i komite kupono. Iloike a na Komile wae. Hoike mai ke Kuhina o ko na aina e no k:i »h>h) houholo o knnohn nnn ī ke Kuhi- »» o ko na aina e e hoike niai imua o ka hale penei: 1 Aolie pulapala a ke Komisina Bcritania ī ka I\loi, aolo hoi i ko kaMoi aupuni. 2 Aole i loaa ka palapala a ka Moi i palapala aku ai ia II A P Cartcr, i lieluheluia iinUa o ka Ahnolelo o 1878, e woilio noi ma ke koena oko na aina e i keia wa. Aponoia kn hoike. Na Ok'lo Ilooholo me na Bila. Iliiluholu inai o A Kalnuli ho.olelo hooholo i '200 pooh'ia-i'lua kt'iiet:i .pakahi ua na lioa o kein liulo. Hnolioloi.'i. lleluhelu mai o ,T Keau h<> olelo hooholu 1 iio ka hooiLiaeinne ana i n

j alanui o Ilonolulu nei me na papaakea. Waihoia ma ka papa. j līoolaha mhi o J Ke,;u he l,i!a e ho{>- ; pau ai i ka Pauku 5o o ke Kumukanawai, e pili ana ika uku o na Lunamakaainana. Holuhelu mai o KaponaKoko he olelō Kiekie e hoike ma V ina paha aia iaia ke ko t )e o k<! leta i kakau inoaia e ka Moi, e kauoha ana ia II A p Carter, aole e hele mai imua o ka Ahaoh-lo o 1878, a i ole ia, h° paha oia palapala. Hooleia. Iloluholn nui o S W Knai ho ololohooholo o kanoha ana i ke komito o na aha hookolokolo e hoiko mai i ka lakon hoike no ka apono ana a mo kaoleikanoho ana mai o .1 W Kalua i lala no keia hale i keia la Iloihoi houia. Iloluholu mii o R Hoapili ho hila o hoololi aiina Pauku 1, ī,B, 9,10, 14, 1 ?, 20, 21, 22, ->4, 26 me 27 o ka Mokuna I 41 o na Kan.iw.ni Karaitna. lUiuhoh. mai o H Houpili ho 01010 hoo ! holo e hookaawaleia i wahi no ka Unnhiolelo i na bila kanawai iloko o keia hale, o noho oia mai ka hora 9 o kakahiaka a i ka hora 3 auina la. Ilooleia. Iloluholu mai o A Kalanli ho olelo hooholo i 50 wale no lao noho ai keia Kau Ahaolelo, mai ka la mua mai o l\lei. Hooleia. Ma ke noi a W M Kipikona, ua hoopanoe ka liale » noho hou ma ka hora 1 auina la apopo. La Haka 6—Poaha, Moi 6, 1880. • ka Ahaolel ° ma ka hora 1 au * rc«dena CR Pde ke kahunapule. Ileluheluia ka moolelo o ka la i hala a aponeia. Na Paiapala Hoopii. Heluhelu mai o S K Mahoe he palapala hoopii m «i Puna mai, l Aolo aeia na kanaka Ilawaii e inu rama a e papa puia na pake me na kanaka * ae. 2 I $2,400 i haawina no kekaln i'ioku e ku mau tnalaiia i kela me keia mahiiia. Holuhelu mai o .1 K Ilaunna he palapa. la hoopii na Auwae i $163.00 e ukuia aku oia no kona malama aua i ka Ilina o Lu. lleluholn mai 0 S W Kaai he palapala hoopii mai Kona Ilema, 1 lahahookolokolo okoa uo ia apana. 2 E hookuu wa leiakalnikinionahokea. Waihoia i ke komite kupono. Noi o Kimo Pelekane e kohoia i Komite o na Palapala Huikau. Koho ka noho ia Kimo Pelekane, Nawahi, Glendon, Kalauli me C II Judd. Na Olelo Hooholo me na Hila. I-leluhelu mni o J K Hanuna he olelo hooholo i $7,000 no na alanui o Hana, Heluheln mai o S K Kuapun he olelo hooliolo i 55,000 no ke kuknlu ana i mau Kauai. Waihoia ma ka papa. ' Heluhelu mai o A K Kunuiakea he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i na palapala apau e pili ana no ke kuai ana o ke Aupuni i ka Hoike mai ke Komite o na Aha Hookolokolo no na hookohu o na Lunamakaoinaua o Wailuku, ua hooholo ke Koinite e hoole loa i ke koho l,alota ma Honuaula, a e ae aku i» J W Kalna i Lunamakaai'nana helu 1. a ia R W Wilcox i Lunamakaaina helu 2 no Wailuku. Noi o J K Hanuna e hoopanee loa i ka " Noi o J Nnh.iku e waihoia keia hoike imua o ke Komile o ka hale ano. HooNoho ke lii Cleghr rn ma kn noho Lnna Iloomalu. Lilo ka hale i ka hoopanpaa. Eia ka poe i kamailio ma ka ?.oao kue i ka hoike a ke Komite a e apono ana e noho mai o J W Kalua a me R W Wileox ku: Nahakn, Haniina, Ah'olo, Lilikalani, Kaulukou, Knai me Kahnlu. Muhope o ka hoopaapaa loihi ana, ua hoopauia ke komite me ka hoiko inai i ka hale uu aponoia ka hoike, a ke Koraite o na aha hookolokolo, e noho o J W Kalua a me II W luku. Aponoia ka hoike. Makenoia A Kalauli ua ka hale a uoho hou ma ka hoia 1 auina la apopo. La Hana 7—Poalima, Mei 7, 18S0. Halawai ka Ahaolelo ma ka hora l auina la, e like me ka hoopaneek ana, ka mea hanohano C R Bihopa ma ka nolio. Pule ke kahunapule. Ileluheluia ka moolelo o ka halawai i hala, a aponoia. Noi o Kalauli e kouoha ia ka Lnnakanawai Kiekio e helo mai e hoohiki ia J WKalua kekahi o na hoa o ka apana o Wailuku e noho" nei auo. Noi o Hanuna e lioopaneeia ka hoohiki aua ia Kaluu, a e hapai hou ia ka uoonoo ana no ka'hoike a ke komite e lioolo ana i ko kohoia o M Kealoha. Lilo ka hale i hapai liou. Ma ke noi a ke Kuhina W T aiwai ua hoohikiia o J W Kalua e ka Peresidcna o'ka liale. Na Palapnla Iloopii. Ileluhelu mai o Pihpo he palapala hoopii mai Kohala mai no ke paewaewa o ke koho ba!ota ma Kohala. Waihoia i ke komito kupono. Ileliiholu mai o Naluku ho ]ialapala lioopn tuai Kaanapali mai i $1000 110 ke

alanui pali mai Honolua a i KaUkhloa. Waihoia i ke komile kopōno. Ileluhelu mal o Mahoe he palapala hoopii mai Puna mai, aole c hookomo hon ia mai na pake koe na, tnokup«ni ma ka Hema. Waihoia i ke komito kupono. Ileluliolu mai o Kalua ho palapala hoopii mai Kona Hema i puu.<Ula no kn Uma letao ia apana. Waihoia i ko komito Hpluhelu mai o Iveau ho pulapala hoopii iuai Honolulu n.ai o hoonialmahu» i ka uku o na niakai. Waihoia i ko komito Holulioln mai o Wahino |ho polapala hoopii mai Hilo iani e noi ana o hoolako »kn na haku i ua paahana o ia apaua i Hpluhelu mai o Wahine ho palapala hoopii mai IHlo mai, e noi mai ana e haawiia ka mana 1 na kahunapule me na lumikanawai kaapuni e kala i na hihia ka. raima. Waihoia i ko komilo kupono, Ueluholu mai o Mahoo h« palapala hoopii ma» r U na mai i $500 no ka boo nio na lako ma ke awa o Pohoiki. Ileluhelu mai o Kunoiakea he palaoala hoopii mai Koolauloa mai no ke paewaena o ke koho ana o ia apana. Olelo Hooholo me na Bila. Iloolaha mai ke Kunina Waiwai i ka bila haawina i keia Poakahi ae. Ualuheln mai o Kaulukou he olelo hooholo e hoopanee ka hale aole e hana ma ka la apopo a hiki i ka Poakahi e hiki mai ana aku o keia hale i ke no ka Hon. H U MahL Hoololi mai o Hanuna na kekahi komite e pane aku i ka ohana o ka mea make Hoololi mai ka makai o ka hale o hoolako mai i na hoa o na lima a e kau na lala o keia hale ia katiikau ina ka liqu>, no ka mauawa ho 1 malama. Ilooleia. olelo hooholo me ka hoololi. Iloolaha mai ke Kuhina o ko na Aina o he hilaepale aku ai i na pilikia o ka hookui ana o na moku ma ka moana. lloolaha mai o Kaihelani he Mla e pili ana no na paewaewa o na la koho balota. Iloolaha mai o Glendon he mau bila" 1 E hoololi i ke kanawai e hoololi ai i na pauku 1410,1411,1419 o ka mokuna 30 o ke kauawai kivila. 2 JE hoololi i ka pauku J 420 o ke kanawai klvila, e like me ia i hoololiia e k& moknua i5,0 na kanawai o 18/G. 3 E hoololi.i ke kanawai e hoololi ana i ka pauku 487 o ke kanawai kivila e pili ana no na auhau. Hoolaha mai o Kakina he Ma, 1 E vila. 2 Ehoololii.ka pauku 1419 oke kanawai kivila. ilehiheiu mai o Kakina he olelojooholo e hoihoi ao ke Kuhina Waiwai i 2 dala m Hel7l!e!u hooholo i $10,000 dala no na alanui a me na awa o liamakua. Waihoia m & ka papa. Ileluhelu mai o Keau nokamanawa mua he bila e hooponopono ai i ka lawe ana m:ū a me ke kuai ana aku 1 ka opiulleluhelu maika Loio Kuhina he lila e • kuloko. ■ Heluhelu mai ka Loio Kuhiua no ka no ko kuai ana i ka awa. wiihoii malalo o na rula. Heluhelu mai o Kapena Eoke no ka Heh.helu mai o Kaulnkou no ka mana. wamuuhehila e hoakea ana i ka mana a na alia hookolokolo apuna, ma na hihia popehi ano ino loa. Waihoia malalo o na rula. lleluheln mai o Kaulukou he bila o aelike i liiiawiia na lakou no e malama i Heluhela mai o Kapena Loke no ka manuwa mualie hoololi no ka pauku 57 na rula. * ° ° | Heluheln mbi o Kapena &oke no ka maunwa mua he bila e hoololi ai i ka pauku 780 o ke kanuwai kivila, e book«»w«lo »»na e koho okoa no na haole i mau lunaaiakaninana haole i 7 ka nui iloko o keia aupuni-. Waihoia malalo o nu ruln. Heluhelu mai.o Kapena Loke no ka /nua ho bila e hoololi ai i na pauku 46 ine 75 o fce Kumukanawai. Waihoia malalo o na rula. Heluhelu mui o Kuihelani do ka wa,do ka poe'e hoh; balota aaa. Uialalo o na rula. Hoolaha m*i o Ake bila e hoololi: ai i ka pauku 4L o ke kanawai karaiaja. Heluhelu mai ka-Loio Huh'ma 'he olelo hooholo, e kanohaia' aku ka Papa Nan» o Ewa a me Wnianee e koho hou no ka m.>ke nn» 0 Mohi. Hooholoia Hoolalm mai oMahoe, he bila- 1- Ē hnopouopono ai i ka'oihana loio. 2 Be houloli no-ka pauku 50 o ke Kumuka-

nawai. 3 E hoepaa ike kanawai ona lio kea. ' Helaholu mei o jECakftm iio Ra ruanawa mna ho bila e hoopooopono «i. i ka lawe ana mai i u« pake oomoku m* koIn ma»i pao oina. Wnihoia malalo on« ruln. Holahela mai o Kakina no ka manawa moa ho biia o kukulu *i i mau holo--1 mai lopern ma na inokupuni. Waihoia malalo o »a rnla. M» ko kapaēia ana o m rul«, ua holuholu maioKakiua ho bila o hoololi ai i k* pauku 498 o ko kanawai kivila, o pili aua no im apana anhau. Waihoia mahilp o na rola. Na Hana o ka la. Heluhelu alua ia ka ol«lo hooholo o hookaawale ana i $15,000 no na lilo o keia Ahaololo, Ma ko kapaeia ana o nn rulu, ua holuhelu akolu ia a hooholo loi> ia, Ma ke noi a Kaulukon na hoopaneo ka halo a ">oho bou ma ka bora 1 anina la apopo. La Hana 8— Poaono Mei 8, 1380. Ilalawai ka hale ma ka ,hora 1 auina la. Peresidena ma ka noho. Pule lee kahn. napule. Heluholuia ka moolelo oka halawai i hala a aponoia. Na Palapala Hoopii. Heluhelu mai o Wahine he palapala hoopii mai Ililo mai e papa ana i ke komo hou ana mai o na pake. Waihoia i ke kotnite knpono. Helohelu mai o Mahoe be palapala hoopii e hookuu akea ana i na lio kea. Noi o Pilipo e hoihoi hou ka Mea Hanohano o Puna i ka palapala hoopii a e lawe mai ma ke ano hila kanawai, me ka hoololi i na ieanawai e pili ana ina lio kea. Aponoia. Noi o Mahoe o •waiho ka palapala hoopii a noonoo pu me ka bila kanawai. Apouoia. Hoike a na Eomite. Iloike mai ke Komilo hooiaio bila ka. nawai, ua kakau inoa ka Moi ma ka hila e hookaawale ana i nalilo o keia ahaololo. Hoike mai o liipikona, ka luna hoomalu oke korajtc o 1818 no na mea e ptli ana i ka buke no ke ola kino, me ka hai mai e makaukau loa ana ma keia hebedoma ae. Na Olelo Hooholo me na Bila. Na Kakinahe olelo hooholo e waleia ma ka Bila Haawina i f 1,000 ne ke kuai ana i mau kahua no ka hale hookolokolo, hale paahao a me ka pa, ko ka apana o Eawaihaa, Kauai. Waihoia ma ka papa. 2 I g6,000 no ka hooloihi hoa ana i ke alanui Hotele ma Honolulu nei.a hiki i kahawai a hui me ke alanui Moi, W»ihoia ia mau nonoi a noonoo pn tne ka Bi. la Haawina." Hoolaha mai o Kuapnu e lawe mai ana ia xna ka Poakahi he bila kanawai e hooponopono ai ī ka auhau a-na konohiki. Hoolaha mai o Kalua [e lawe inai ana ia he bila kauawai e pili ana no na h°ra hana. 2 He hoololi e pili aqa no na laikini kuai o na halekuai liilii a.kuai kukaa. Heluhelu mai o Hoapili he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kakauolelo o ka hale e uku i na lilo a pau o M. Kealolia, mai loko ae o na '<Jfila i uo ke kau o 1880. Hooleia. Heluhelu mai 9 Hauuua he olelohooholo e hookaawale.ana i na uku aūa oiekahi mau luna oka hak s penei ; : Kakaiiolelo me Unuliiolelo, 25 dala pakahi no ka puj, le. Elele ma ka Makai, 12 <j£La-» pakahi 0 ka n,ule. Pulumi hale 10 dala o ka pule. Hooleia. Ploolaha mai ke Kuhina Waiwai e ian-o mai ana ia he bila kanawai e auhau i na halekuai puaa. Hoolaha uiai o Kunuiakoa, he hila kanawai e hoonoa aua ina k'ai laAvaia 0 na aina loialii, aina aupuni a me io ua. konohiki, a noi mai oia e aeia 0 lielqhelu i ka bila. Aponoia. Keluheluia ka bila. llaawiia i ke komite kanawai. Heluhela mai o Mahoo no ka manawa mua ika bila kanawai e hoploli ai i na 113, UO, 120 me 121 o ke Kanawai Kivila e pili a«a ina Jio kea. Haawi ia i ke komite kanawai. Heluhaln mai 0 ELaolnkoa he bila e hoomana ana i ke Kuhina Waiwai e makma i na dala a pan 0 ka:Papa Hoonaauao ma ks* waihona oke Anpuni, e like me na loaa o ko Anpuai iiok» o ka waihona waiwai. Haawiia ike Komi* te Knnawai. Heluhelu mai 0 Wahine he olelo hooholo e "noi a'na e hooMfawale ia i $10,000 no ka hoomaemae ana i na alanui' niai Hilo a i Pun», a mai Hilo a Hamakua.' Wuihoia ma k« papa a noohoo pn me ka Biia Hiiawina. Hetuhelu mai 0 |L-tlama he olelo hoobolo e noi 01». i $3000 no kahāna ana i na nwapo, ka palekt(i ma ka mnliwai o Waiono, Koolauloa, Qahu. Wnihoia ma ka papa a uoonoo pu ia me ka Bila īiaasvina, Waiho hou mai 0 he.olelo hooholo, o kauo-ha. aaa i kai makai o ka hale e hoolako i na boa a pan i mau pahi liilii kolikoli peni. Hooholoia. Noi 0 Kaluuli e hpopmee ka'hale a Poakahi liorul.pai. Apouoia, lloopante ka hale.