Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 25, 19 June 1880 — Moolelo o KE KAU AHAOLELO O 1880. [ARTICLE]

Moolelo o KE KAU AHAOLELO O 1880.

La. Hana 32—Poakolu, lune 9, 1880. Ilalawai ka hale e like ine ka mau. Hoike a na Koinite. Hoike mai ke komiteo na ahahookolokolo no ka hila e hooponopono ana i na apana hookolokolo, lioonaauao a auhau o keia aupuni. Ua hooponopono hou ia ka bila, a noi mai e liooholo aku ī ka bila me ka lakou hooponopono, e huiia o Lanai a nie Lahaina i hookahi apana. Wailioia ma ka papa. Lloiko niai ke kouule no na ahahookolokolo no na palapala hoopii lohulehu, e noi ana e papa'pu ia ka haawi ana 1 na waiona ikaika i na kanaka e ae a pau o na aupuni i hana kuikahi ole tne ko kakou .inpuui. Ua manno ke kouiite e apono aku i keia muu hoopii, e noonoo pu ia me na bila. Aponoia. Na X)lelo Hooholo me na Bila. Ma ke noi a Ake, ua waihoia ka hila e hoololi ana i ka pauku 1 o ka mokuna 41 o ke kanawai karaima, oia ka hana o ka Poalua Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Lilikalaui he hoopii mai Honolulu mai i 1000 dala no ko alanui ma Waikahaluln, mai kahi aku o Barnes. Na Giendon he olelo hooholo ī hale no« bo no ka luna makai o ka apana o Makawao. Hoihoi hou ia. Na Aholo he olelo hooholo i 20,000 dala no ka hana aua i alanui ma kahakai o ka pali o Aalaloloa, mai Lahaina a hiki i Wailuku. Waihoia ma ka papa. Na 31 W WiliKoki he olelo hooholo 9 kauoha ana i na malama hae o ka pa alii, e huki i hae nani ma ka pahu hae o ka pa aiii. Hoihoiia. lioolaha mai o Kaunamano he mau bib. I E hoopouopono i ke kuai ana o ka bipi. 2 E hoololi i ka pauku 4'50 o ke kanawai kivila. Na Kakina he olelo hooholo i 1,200 dala mailoko ae o ka haawina o na lawe leta; no na lawe leta o Kauai. Waihoia ma ka papa. Na Ilana o ka La. Noonoo ia ka bila haawiua imua o ke komite o ka hale. W T Matina ma ka noho. Oihana o ko na Aina e. Pahu hao - - $ fioo hooholoia Puali koa - - 30 847 35 Noi o Kipikona e haawiia keia haawina a uie kekahi niau haawinn elua inahope ae nei i ke komite oihana koa. Hooholoia, Oihana Kalaiaina. Kuhina Kalaiaina $10,000 hooholoia. Ma ke noi a l\amita, ua kapaeia ka noonoo ana no kokahi mau haawina iho a mahope, » ua hapaiia ka noonoo nna no ka haawinu oihana eenioku inai na aina e mai i «iIOO.OOO Noi mai o Kakina i $50,000 Noi o Keau i $70,000. Hoololi mai o R W Wilikoki o na paahana o ka Hemake kii ia. Iloomaha ka hale hora 12. Halawai hou hora 1. Noi o Kunuiakea e hoopanee loa ia. Mahope o ka hoopaapaa loihi ana ua hooholoia i $100,000. Poe ae—Lilikalani, Kalama, Kaulukou, Kahulu, Kaanai"ia, Aholo, Kipikona, R W Wilikoki, Hauuna, Kaunamano, Wood Kalauli, G N Wilikoki, Kuapuu, Kahapula, Kupihea, hui me 16 alii, like me 32 Poe hoolo—Kunuiakea, Hoapili Beka. Glendon, Nawalii, Walune, Kaai, Pilipo, Mahoe, Kakina, —10: lioopanee ka hale. La llana 33—Poaha, lune 10, 1880. Halawai ka Ahnolelo e like me ka mea Hoike a na Koinlte. Hoike mai ke komite wae i kohoia no ka hila e hoololi ana i na pauku 1118, 1110, 1120, o ke kanawai kivila i hoololi ia i ka 1868, -Ua hooponmionoia ka bila a noi mai 6 hooholo loa aku i ka bila, e

i like ine ka lakou i hooponopono ai. Wailioia ka hoike ma ka papa. Ma ke kapaoia ana o na rula, ua heluhelu mni o Kalama he lioopii inai Koolau loa mai. I E aoia aku ka aie aku i umi iniliona dala. 2 I 8,000 no na ahahui hoola lahui mai llawaii a Kauai. Waiho ia 1 ke komite kupono, Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluholu mai 0 Kuapuu he hoopii mai Waimea, Kauai mai. 1 I kula olelo haole mu Waimea. 2 I l,ōoo dala no ke alanui 0 Waime?» Waihoia ike komite kupono. Hoike mai ke komite o na ahahookolokolo no ka bila e hooponopono ana i ka lawe ana mai i na ohua eemoku mai na aiua e mai. Ua hooponopono ke komite i ka bila a noi mai e hooholo aku 1 ka bila e like ine ka hooponopono ana. Waihoia ma ka papa. Na Olelo Hooholo me na Bila. Hoolaha mai o Kanlukou he bila e hoololi ai i ka pauku 1 o ka i«->kuna 89 o ke kanawai karaima Ma k«. t >aeia aua o ua rula, ua heluhelu mua ia ka bila, a waihoia malalo 0 na rula. Na Kipikoua he olelo hooholo i 20,000 dala 110 ka malama ana i inau hale haawi laau ma na apaua pakahi a puni ka pae aina. Waihoia ma ka papa. Na Maiina hi; olelo hooholo, e kohoia i komite wae no ka noonoo ana i dala knla no ka apauii 0 Kau, i nalowale ma ka liuia oka luna 'kula, i ikeia ma ka hoike a ka Papa lloonaauao. Ilooholoia. Kohoia 0 Bush, Kapeua, S W Kaai, Aliolo, Nawahi. Ileluhelu mai o Kannamano no ka manawa mua he bila e hooponopono ai no ke kuai ana 0 na io holoholona, a waihoia malalo 0 na rula. Na Hana 0 ka la. Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ana i ka panku 498 o ke kanawai kivila e hoohui ia Eleele no ka apana o Koloa. Waihoia 110 ke kakau poepoe a e heluhelu akoluia ma keia Poalua ae. Heluhelu aluaia ka bila e hoomana ana i ke Kuhinn Waiwai e ohi i na dala a pau e loaa ana ika oihana hoonaauao Oiai e noonooia ana, ua hoomaha ka hale ma ka hora 1.2 3wakea. Halawai hou ka hale ma ka hora 1 auina la. Ika ninauia aea oka bila, ua waihoia i ke komite hoonaauao. Heluhelu aluaia ka bila e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e haawi 1 mau laikini kuai bipi ma na apana ke noiia mai. Waihoia ma ka papa. Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ana i ke kanawai e hoakaka ana i na hora i manaoia he la hana, a e hooemi ana i 9 wale no hora hana no ka la. Waihoia no ke kakau poepoe a e heluhelu akolōia ina keia Poalua ae. Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ai i ka pauk • 1423 o ke kanawai kivila. Ua hoopanee loa ia. Ileluhelu aluaia ka bila e hoololi ana i ka pauku 198 oke kanawai kivila. Hooleia. Heluhelu aluaia ka bila e malama ai i ke ola, kino maloko ona hale noho. TTa waihoia i ke komite wae. Kipikona, Kale Kauka G N Wilikoki, Kahapula, Pilipo. I-leluheluia ka bila e hoololi ana i ka pauku 6 o ka ;mokuna 13 o ke'kanawai kai'aima. Hoopanee loa ia. Heluhelu aluaia ka bila e kauoha ana i na haku mahiko a me na kauka kaahele, e haawi wale aku i na laau lapaau i na paahaua a īne na kanaka ilihune. Haawiia i ke komite wae maluua ae. Ma ke kapaeia ana 0 na rula, na heluhelu iuai 0 Nawahi no ka manawa mua he bila e hoololi ai i ka pauku l 0 ka mokuna 45 oke karaima. Waihoia malalo o na rula. \ Hoopanee ka hale. La Hana 84—Poaono, lune 12, 1880. Halawai ka hale e like me ka hoopanee ana. 1 Hoike a na Komite. Hoike mai ke komite waiwai no na palapala hoopii 6 i waihoia aku ai ia lakou, he 3 e noi ana e aeia aku ka aie ana i 10,000,000, a he 3 e noi ana aole 6 ae aku i ka aio 10,000,000. Ua manao ke komite e aie aku i 5J50,000 dala wale 110. Waihoia ma ka papa. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelumaio Haauna he hoopii mai Hana mai, e hoomahuahuaia ka uku pule o na lawe leta o Uana i 10 dala no ka pule. Waihoia ma ka papa. Iloike mai ke koiuite wae no ka bila e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai aole e uku aku i ka uku makahiki oiai oia e kaawale ana mai keia aupuni aku no 3 malama ua hoo(.)onopono lakou he bila hpu a waiho mai imua o ka hale. Aponoia ka

a ub waihoia ka bila malalo o na rula. Olelo Hooholo me na Bila. Na Kipikoaa i $1,500 tio tea hoomakaukau auai mtdala hoohanoliano 110 ka poe e hoopakele ana i kokahi mea mai kona mako ana a pilikia e ae paha i ulia wale mai. Waihoia ma ka papa, Na Glendon i $300 no ke kukulu ana i hale nolio kupono no ka lun.i paahao o Makawao. Ua hoopanee loa ia. līeluhelu niai o Kakiua no ka manawa mua he hilae hoololi ana i ka pauku 1 o ke kanawai karaima e pili ana i ka pepa pili waiwai. Waihoia malalo ona rula. Hoolaha mai o Aholo he bilu. 1 No ka moo kuauhau o na aiii. Hoolaha roai o Kahulu he hila e hoololi ai i ka mokuna 13 o ke kanav?ai kivila, e hoomahuahua ana i 5 ruau lunakauawai kiekie oke aupuni. Waihoia malalo ona rula Na liana o ka La. Heluhelu aluaia ka bila e hoopau ai i na pauku 118, 119, o ke kanawai kivila ī hoololi ia ika 1868. Waihoia no ke kakau poepoe a e heluhelu akoluia ma ka Poalua, Ileluhelu aluaia ka bila e hooponopono ana i na eemoku mai na aina e mai. Waihoia no ke pai. Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ai i ka pauku 31 o ka mokuna 78 o ke kanawai karaima. Heluhelu aluaia ka bila e hoonohonoho a e hooponopono hou ai i na kanawai o keia aupuni. Waihoia ike komite wae. Loio Kuhina, Kuhina oko na aina e, G N Wilikoki, Hanuna, Kean. Hoopanee ka hale. La Hana 35—Poakahi lune 13, 1880. Halawai ka Ahaolelo e like me ka mea mau. Na Palapala Hoopii. HaRW Wihkoki mai Wailukn mai e kohoia o kauka Marren o Wailuku i kauka aupuni. Woihoia ike Kuhina Kalaiaina. Na Kalama mai Koolauloa mai, e hooleuuia ka auhaa o na makua i hanau mai i na keiki elima. Waihoia ike komiie ku4 pono. ■N"a Kaunamano mai Hamakua mai, 1 E haawiia i &3000 no ke alaaui ma Paauhau a hiki i Kaula. 2 E aeia aku ka aie i ka $10,000,000. Waihoia i ke komitd kupono. Na Glendon mai Makawao mai, l E hoihoi ia mai na lepera me ko lakou mau ohana. 2 Aole e kii hou ia na pake i mau limahana. 3 E ana hou ia n.a j alena aina i haule lua ke ana ia ana. Waihoia i ke komite kupono. Na Kunuiakea inai Kalawao mai, e aeia 0 Kahui i kauka no na mai lepera o Kalawao. Waihoia ike Kuhina Kaiaiaina. Na Pilipo mai Kona Akau mai, e hoounaia na nupepa o Kona Aknu ma ka eke leta o Kawaihae. Waihoia i ke Kuhina Kalaiaina, Na G N Wilikoki mai Koloa mai o hookaawaleia i $3uoo no ka hana ana i uwapo ma Hanapepe. Waihoia ike komite kupono. Na Kalua mai Wailuku mai e hoomahuahuaia ka uku o na kiure i $3 no ka la. Waihoia i ke komite kupono. Na Kaulukou mai ka ahahui Ewanelio mai o ka mokupuni o Oahu nei, e hoomauia uku ke kanawai e papa ana i ka waiona. Waihoia ike komite kupono. Hoike a na kouiile. Hoike mai ke komito o na ahahookolokolo no ka bila e hookuu ana ina kauwa ma na Poaono, e noi mai ana e hoopanee loa ia ka hila. Hoopanee loa ia ka hoike. Hoike raai ke komite wae no iā hoomakaukau ana i ke kia hoomanao o Kamehameha 1., e noi mai ana i $1,500 no ke kukulu ana ike kia hoomanao. Aponoia ka hoike. Na Olelo Hooholo rae na Bila. Hoolaha mai o Kalua he mau bila, 1 E laikini ia na'mea hana gula ma keia aupuni 2 E hoololi ika pauku 2o ka uiokuna 46 o na kauawai o 1876. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mua ia ka bila, a waihoia malalo o ua rula. Heluhelu mua mai no oia he bila e hoololi ai ka pauku 51 o ke kanawai kivila, e hoomahuahua ana i $100 no na halekuai liilii. Waihoia malalo ona rula. Hoolaha mai no oia he bila e hoololi ai 1 ka mokuna 16 o na kanawai o .1874. Hoolaha mai o "Beka he bila e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i u i hoonioe ana i na alanui kaamahu. Heluhelu mai o Beka he olelo hooholo e hoolilo ia ka hila ana e pili ana i ka auhau alanui, oia kekahi hana o ka la m& ka la apopo.' Waihoia ma ka papa.

Helnhelu mai o Pilipo he olelo hooloho e hoike mai ke Kuliina Kalaiaina ma ka pepa i ka nku o na luna leta a rae na'iawe leta a puni keia aupuni. Hoohoioia, Ma ke noi, ua aeia aku lcc alii Kuihel*ni no kekahi maa la e holo no Kawaihaa Na Hana o'ka la. Noonooia ka bila haawiaa imua o ke komite o ka hale, noho o Nahaka ma ka nobo. Uku o na kakauolelo, $]3,4(X). Noi o Pilipo e haawi i keia haawina i ke komite wae. Hooleia, Hooholoia i $13,400, Uka o ke Kiaaina o Oahu, $3,600 hooholoia. Uku o ke Kiaaina o Maui, $3,600 hooholoia. Uku o ke Kiaaina o Kauai, $2,400. Noi o Kaulukou i $3,600, hooholoia. Uku o ke Kiaaina o Hawaii, $3,600, hooholoia, Uku kakauolelo Kiaaina o Oahu, $800 f , hooholoia. Uku kakauolelo Kiaaina o Maui, $1. 200, Noi o Kannamano i $1,600, hooholoia. Uku kakauolelo Kiaaiua o Kauai, $1,. 000, hooholoii Uku kakauolelo Kiaaina o Hawaii, $1,200, hooholoia, Uku o ka luna hale paahao o Oahu, $3600, hooholoia. Uku o ka luua wai a me ke kakaooleio o ka makeke, $3,000, Noi o Aholo e hookoaioia no ka makeke o Lahaina, $2,000, hooholoia. Noi o Kalua e hookomoia no ka makeke o W ailuku, $2,000,, hooholoia. Noi o e haokomoia no ka makeke o Hilo, $2,000, hooholoia. Uku o ka luna alanui apana o Kona, Oahja, $2,400, hooholoia. Uku o ka luna o na hana hou, $6,000, hooholoia. Uku kakauolelo a ka luna wai, a me fee kakaualelo 2 o ka makeke, $2,000, hooholoia. Uku o ka Lana Leta Nni, $5,000, aooUku o na kakauolelo oihana leta. $iO.. 000, hooholoia Kela me keia lilo oihana leta, «5,000, Moholoia. 0 na haawiaa no na luna leta a me na lawe leta, na waihoia ma ka lima o ke komite wae. Wahi Telefone, $1,300, hooholoia. Uku o na.luna alanui, $8,000, hoohoUku o na Kiai ilina aly, $500, hophoNa lilo oka ilina alii, $250, hooholoia. o Nawahi e hookomoia maanai, mklama ilina alii o Lunalilo i $400, hooleia. Uku o ka mea malama ia Aliiolani Hale a rae na elele o ka oihana Kalaiana, $1.875, hooholoia. Hoopauia ke komite, hoike mai ka lun'a hootnalu o ke komite e like me ia a aponoia, iZobo ka. Peresideua i na lala o ke komjte wae, Aholo, Nawahi, G N Wilikoki Kuhina Kalaaina, Kupihea. Hoopanee ka hale, La Hana 36—Poalua, Inne 15, 1880. Haiawai ka hale e like me ka hoopanoe ia ana. Hoike a na Komite. Hoike mai ke komite pai, na paiia ka bila e hooponopono ai i na ohua eemoka ma na aina e mai. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Kipikona he hoopii mai na pake mai o Honolulu, e haarwiia i iaikini āo na kauka pake, e iapaau iwaena o na pake wale no. Waihoia i ke kouiite jwae, Kapena Loke, Loio Kuhina, Kipikona, Moanauli, Hanuna, Hoike mai ke komite kooponopono bjja tia hoopouoponoia keia mau bila. 1 Bila e hoopau ana i na, auhaa o na uiakua mea keiki hanau nui. 2 Bila e hookuu āna i na paahana aole hana ma na Poaono, 3 Bil? e hoohrfi aua ika pauku 11 ki mokuna 89 kanawai karaima 4 Bila e hoopan ana i'ka mokuna 60 o na kauawai o 1816. 5 Bila e hooloii ana i na pauka 527 a me 530 a me ka mokuna 10 o ca kanawai o 1878. 6 Bila e hoooialu ana i na mea hoopAhu a me na poiuo no ia mea. 7 Bila e hoololi ana i ka pauku 1009 o ke kauawai kivila. £ Bila e huikala aka ana ike Kuhina W aiwai. 9 Bila e.hoololi ana i ka paaku 486 o &e kanawai kmlā.

10 Bī1« e-hnawi ana i na uku makaoa i ka poe hoopii mai i na hihia. 11 Bila e hoololi atw { ka )iaafeu 1, mokuna 11 o na kanaw:ii o 1876. 12 Bila e pili ana i ke kuai ana i ua io hipi. 13 Bila e pili anā i na hookn! ana o n» mok» 'holo irta ka rhoana. Aponoia. Hoike 'uiai ke komite wae do ka bila e laikini ana ik& opinma,' e noi mai ana e hoopanee loa i ka bila ouia a waiho mai he bila hou. VV aihoin uia ka papa. Hoike'mai ka hapa nui o ke'komite wae o haawi aua i na waiona haahaa ke inu ia e Oa kannka Hawaii, ua kooponopono hou ia ka bila, a nOi mai e hooholo lua ia e li ke me ia i hooponoponoia. Waihoia uia fca papa. Na Olelo Hooholo mo na Bila. Helnhelu mai o Kaunnmano ho olelo hooholo i $100QJno ko alanui ina liamakua. Waihoia nia ka papa* Ka ke noi, ua aeiu aleo ke Kia?,iqa Keoni Kamaki tit> krkāhi man la. lU'liilKilu uiai o N"nh?\ku no ka manawa mu», ho hila e hoololi ai i ka pank» 1411 oke kanawai kivila. \Yaihoiu malalo o na rulu. Keluheiii mai o Kaai uo ka nianawa mua, he bila e hookuu ana i na anhau kino, alauui, a me 1 lio, o na iuakua i hanau i na keiki 6 e noho ilihnne ana. Waihoia mnlulo o na rula. Heluheln mai oßff Wilikoki he olelo hooholo i $20,0('0 uo ke kuai ana i na kai lawaīa ;i pau, a hoouoa aku no ka lehulehu. Waihoia rua ka papa. ' Wolaha mai ke Kuhina Kalaiaina he mau hila, 1 Bila no ua haie holoi lole. 2 Bila e hoololi ana no ke kaaawai o na alanui mahu. Heluhelu mai o JN"ahaku ke olelo hooholo i $280 uo ka lawe leta enai Lahaina a Hohukohau. Waihoia ike koiaite wae no na haawina ona luua leta a oie na lawe leta. Heinheln mai o Kipikona he olelo hooholo, e halawai mau keia halo uva keia hope aku, ma ka hora 1 o kela & nie keia Poalua a me Pouha. Na Huua o ka La. Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ana i ka pauku 1 o ka mokuna 41 o ke kannwni karaima ( Oiai e noonoo ia ann ka bil», ua hoouiaha ka hale m» ka hora 12. Halawni bou ma ka hora 1 auinala,i ka uinau in ana, ua hoopnnee loa ia. Poe ae—Kunuiakea, Hoapili, Lilikalaui Keau, Kalama, Kahulu, Knanaana, Aholo, Nahaku, Kalua, R W Wilikoki, Glend»u, Hanuna, Kaunamnno, Mahoe, KuapUu, Kakina, Knpihea, Bush', Kapena Lo ke, Moanauli, Matina, Kuhina Waiwai, like me 23. Poe. ma ka hooholo loa, Kaulukou, Kipikona, Wahine, Woods, Kaai, Pilipo, G N' Wilikoki, hui rae 6 alii like me 13 wale no. Heluhelu akolnia ka bila e hoololi ana L ka pauku 498 oke kanawai kivila. Hooholoia. akoluia ka hilae hoakaka aua 9 hora haiia o ka la no na paahana tnala--10 ona aelike. Hoopanee loa ia. Heluhela akoluia ka bila e Loopau ai i na pauku 118, 119 o ke kanawai kiyila i hpoloh ia i ka 1868. Hooholoia. Hi'luhelu aluaia ka bila e hookuu ana i ka auhau pilikino o na makna i hanau ī oaiMki elima. W;iilioia i ke komite wae Loio Kuhina, Kaulukou, Kaai, Kapena Loke, R W Wilikoki. Heluhelu alnaia ku .bUa e haopau: aiw i ka mokuna 60 o n;i kauawuio 1876. Hoopanee loa ia. Hoouanee ka hale.