Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 28, 10 July 1880 — HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE! KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O NA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE!

KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O NA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA.

MOKUNA lII.—HELU 22. Kb Kahua Kaua Mua ma Italia.— PiEUEiIONA. KEIA wa aolo e hiki ko haawiia kokahi sekoua no ka hoomaha me ka noonoo aua, no ka uiea, mai na wahi mai a pan, ke awiwi ae'la na Auseturia me na Sadinia e hui a hoopueliu liilii aku iko lakou euemi wiwo ole i liele paukiki aku nei a loko o ko lakou mau lima. Aka, ua iho mai la nae na Farani mailuna.mai o na pali, a au aku la tna kela aoao o ka muliwai Tanavo me ka liauoli nui, ma ko lakou ike ana iho, eia lakou iluna o na kula momona o Italia.

Kauoha ae la o Napoliona ia Augereau e ukali aku mahope o ka puali Auseturia i kaawale ae la mai kona hua hui aku. A e anai paa aku hoi o Napoliona mahope o na Sadiuia e auhee la no Turina, ko lakou kulanakauhale. Ama ka la 18 ae, ua halawai mai la oia ine lakou ma Keva, kahi a lakou i eli auwaha iho ai me na koa he 8,000 ka ikaika.

I kona wa i halawai aku ai me lakou, na lele kaua koke aku la oia maluna o lakou me ka hakalia ole, maloko o ko lakou mau auwaha eli, a iloko hoi o ke koena o ia la, ua hoomau ia aku ke kaua me Ua hahana ma na aoao a elua, me ke akaka ole o ka aoao e lanakila kila ana. Aole no hoi i pau ka owaka ana a na ahi ma ;ka waha o na pukuniahi a me ke kani paapaaina ana apu k&upoohiwi, a hiki i ka wa a ka pouli i hohoia ae ai i kona eheu maluna o ka honua, ua ike ole ia aku la ka enemi mai ka hoa'loha, a pela iho la i pau ai ke J«\ua ana ma na aoao a elua.

Ua hiamoe iho la na koa Farani maluna o ka lakou mau mea kaua ma ia po, ine ka niakaukau no ka bana hookahe koko ma ka wehena kaiao o kekahi la ae.

Aka, ma ia po no, ua auhee hou aku la nn Qadinia, a lawe hou ae la i kekahi kulana ikuika mahope aku o ka wailele oka muliwai Karasulia. Ma ke ahiahi no o ia la, ua loaa hou aku la lakou ia Napolioua. A hoouna loaakulaoiai kekahi puali ona tna kela aoao o ka muliwai.

No ka ikaika loa o ke kulana a na Sadinia e paa nei, he mea paakiki loa ke kipaku ana aku ia lakou mai ia kulana aku. Oiai na puali he lehulehu e hele mai la e kokua ia lakou.

Aia hoi ke houluulu hou la o Auseturia i kekahi puali ikaika loa mahope aku o Napoliona, nolaila, mailoko o na lanakila kiekie a pau i loaa i na koa Farani, aia no lakou iloko o ke kulana pilikia loa. Ma ia po, ua malama ia kekahi aha kuka aiawaena o Napoliona a me kona mau Kenerala, no na raea e pili ana i ko lakou kulana, nolaila, ua hooholo. iho la lakou, e lele kaua aku napuali a pau ma ke kakahiakanui o kekahi la ae maluna o ke alahaka, kahi a kekahi hāpa o na enejmi e paa nei. Aka, mainua nae o ka aana niai a na kukuna inaamaa o ka weliena kaiao, e nee aku ana na puali o Napoliona maluna o lee alahaka. Aka, uo ka o ka weliweli o na Sadinia ia Napoliona, ua auhee 'noa aku la no lakoli ia po. No keia auheo kupanaha ana o ua Sadiiria, ua lilo ia i moa hauoli no ko Napolioua naau, a hala aku la ua Olali nei ma kela

aoao o !;o alahaka nio kona pnuli me ke 1 koakoa 010 ia. I km inanawa i kauoha a<> ai o Napi>liona i kona inau Kenovala a pan, e hoohelo akn i l<a puuli me ka awiwi, a nmimia ao o ka nupoo aua aku o ka la, nu halawai hou mai la no oia mo na eno mi, o pua ana i kokahi knlana maloko o aa auwuha inalnna o kokahi mau puu kiokio nia Monodovi, oia na puu a na enemi i nianao ai o ko lakou puuhonua ia nana e wawahi aku i ua puali o Faraui e uee aku la e halawai ine lakou.

Aka, iloko o ka wa pokole loa, ua lele kaua puni aku la na koa Farani maluna o na enemi me ka ikaika lua ole, a pela no hoi na Sad'mia i pale mai ai me ka wiwo ole, aka, ua lanakila hou ae la ka naauao o Napoliona maluna o kona mau enemi, a auh.ee hou aku la lakou me ka haalele iho iloko o ka poholima o ka Olali ho 2,000 koa, 8 pukuniahi, II hae, uie 1,000 koa i make maluna oke kahua kaua.

Ua hoomau aku la no nae o Napoliona i ka uhai ana i na onemi a hiki i Kerasako, a lawe lanakila ae la ia wahi. A aia hoi oia a ine kona puali he iwakalna uiilo mai Tnrina inai, ke kulanakau o ke aupuui !Sadiuia. Nolaila, ua lilo ia i mea pioo nie ka weliweli nui maloko o ke kulanakauhale. He tausani hoi ona kanaka e noho ana maloko olaila, i makaukau e hookipa aku ia Napoliona ma ke ano he Hoola, me ka manaopaa nana e kukulu i ko lakou aupuui i Eipnhalika. Aka nae, mawaena ona poai oke ke aloalii a me ka Moi, aia lakou iloko o ka weliweli nui ia nolaila ua pili pono na huaolelo e kau nei ma ke poo o keia moolelo, Ka Weli o ke Kahua Kauei.

Ua noi aku na Knhina o Enelani me Auseturia i ka Moi e hoomau aku no oia i ke kaua ana me ka hilinai paa ana maluna o ka aelike i hanaia mawaena o lakou a hiki i ka wa e pio ai o Napoliona. Ua hoike hou aku no hoi laua iaia, he lele kamoko hupo maopopo keia a ka Olali iloko o ka pilikia hiki ole iaia ke kala ae. Aka, aia nae oia ke haalulu e la no kona nohoalii a me kona kalaunu, me ka manaopaa, he mea hiki ole iaia ke pale aku i na puali lanakila o k» Ola li opio e hookau la i ka weli maluna o kona kulanakauhale. Na keia mau mea i kono ms;i iaia e akahele, oiai, ma kona hoomau ana aku i ke kaua, he mea ia no Napoliona e '.«iuki loa ai iaia, no ka nui o na koko e hookahe ia ana, a kukala koke aku kela i na kanaka e kuokoa, a ia wa hoi e ulu mni ai na manao kekeue mawaena o ka lahui, a e lilo no auanei au a me ka nohoalii i mea ole imua o ka mana o na kanaka.

Nolaila, ua pelu haahaa aku oia imua 0 ke aupuni o Farani, me ke noi aku i ka lokomaikai nui o na enemi anai kaua aku nei ine ke khmu ole. Aka, malalo o na kanawai a me na rnla o'ke ao lunlamalama, ua kupono loa ke kau ia na hoopai kaumaha loa maluna o keia Moi. Oiai, ua hui aku oia me kekahi mau mana ikaika loa elua, oia hoi o Euelani me Auaeturia, no ka hoopai ana aku i& Farani, no ko lakou kapae ana ae 1 ka noho aupuni Moi ana, a kukulu iho la i aupuni Uipuhalika, me ka hoouna ana aku i kekahi aiau puali ikaika e kipoka aku ina kulanakauhale o Earanl me ka hoeueu pu ana ina manao lili o na Eoialisa e kipi, i mau ai ka hookahe ia ana o ke koko maloko o ia mau kulanakauhale.

Ma keia wahi, ua hiki mai kakou i ke kuamoo pololei no Italia, ka ilina oko Napoliona lanakila ma ke Komohana o Europa. Mamua nae oko kakou hoopau ana i keia mokuna, ke noi aku nei au i ko oukou lokomaikai, e wehewehe aku au i ke kumu nana i hapai ae i ko Napoliona inoa a kau ka weli ia Europa a me kana inau hana imua o kona mau enemi i lawe pio ia mai—ko Nelekona a rae kana mau hana mai na kapakai o Aferika a hiki i na kapakai o Italia, ke leuhua i loaa aiia ia o ka hanohano—kona wawahi ana i'ka mana, o ka uwapo pakui a Napoliona, a hiki i kona hanlehia ana Iniua o na aumoku hui.

. Ma kē kahua kaua o Santa Orutz ma Cadiziikeia ai o Nelekona keia—ke Kaeaea ona ule. laia i hiki aku ai ma nu kaiiakai o Italia, me ka ohaaa alii o

Napolii, oia hoi ka \va e kakau iuoa ia ana ko kuikahi mawaena o nakoa Farani nie na mana o Napela, Rusia, nio Enelani. Ua luiuolia ae laoia ohoopau ia ka haaa una o ke kuikahi, oiai aole i kupono o hookuuia na koa Faraui, no ka mea, lie poo kipi lakou, a hoopaa palua ia ae lakou me nakaulahao a kaiahulahulu ia akw )a iluna o kona mau amnoleu, me ole ia o kekahi o lakon, ua pan mai na elemakule a na keiki opioopio.

Ma ka hora 9 o ke kakahiaka, ua pio iho la o Kasarioli, ko Keiki Alii o lialia, a lawe loa ia aku la iluna o ka mokukaua lawe hao Beritania ma ka hora 10, a ma hora 12 oke awakea, ua ahewaia oia e make, ma ka li ia ana iluua o ka i-a mua o kekahi kialua. I kona wa i lohe ai i kona hoopai, ua noi aku la oia ia Nelekoua e ae mai e hookolokolo hou ia oia, oiai aole i loaa iaia he manawa e pale ai nona iho, aka, ua hoole ia mai la nae ia noi. No ka ike ana o ke Keiki Alii ua nelo oia malaila. ua noi hou aku la oia ia Nelekoua e kipoka ia oia, oiai ma ke kaulia ia ana o kekahi Adimarala maluna o ka amana, oia no kekahi o na maka haahaa loa a ko ke kanaka koa pnuwai i kan nui ai. Ua hoole pu ia aku la no ia noi. No l?ona manaolana hope loa, ua hoouna aku la oia ia Lutanela Pakiaona imua o Ema Hamilitona, e noi aku ia Nelekona ma kona hapa e ae mai e kipoka ia oia, a i ole e hookolokolo hou ia, aka, ua papa mai la keia wahine, aole oaa inakemake e ike iaia, nolaila, ua haule kona maeaolana.

Ua manao ke K«jike Alii e pakela ana oia iaia, oiai oka Nelekona ipo ia o kona mau la maka poniuniu o ia kapakai, a a<jle la e hiki ia Nelekona be hoole mai i kana noi. Oiai, na hoolilo aku oia iaia. e like me Akua, ka Mea nana e hoolaolu ika poe iloko ke kaumaha. O keia wahine, ka wahine a ka Elele o Beritania, Sir "Wiliama Hamilitona, ma ke aloalii o Napela. Ano keia mau hana hoi a Nelekona i kau aku ai i ka hoopai maluna o ke Keiki Alii a me na kanaka lehulehu i haawi makanaia aku ai oia me kekahi pahikaua gula kumu daimana, me ka inoa hanohano he Duke no Beroueti.

0 ka uwapo pakui ana i hoopnehu ai ma Bolona, aole ia i wawahi ia me ka manaolana o ka wiwo ole, aka, me ka manao lili a me ka makau, oiai ua pae aku kekahi o kona mau koa ma na aeone o Enelani a pioo ke knlanakauhale i ka makau, nolaila, kipe aku la ia Hu&ia e lele kaua ae maluna o Farani, i ka wa o Napoliona e a-e aku ai m* 3 koua puali ma Enelaui, nolaila, ua lawe ae o Rusia ma na palena o Farani he 300,000 koa, nolaila, ua auhee hou mai )a o Napoliona a me kona puali e hoopakele ia Farani. Pela i pakele aku ai o Enelani ma ka apua mai ka mana aku o Napoliona. Ua hoike pu ia no lioi maloko o keia buke moolelo, aole he lahui e ae a Nelekona i hoino loa ai e like me ka lahui Faiani. I mea e hooiaio ia ai keia, e hoike pokole aku no au.

Oiai o Nelekona i haalele aku ai ia Enelani no ka imi ana i na aumoku o Ifarani ma ka moana, [oia na aunioku o Napoliona i holo aku c.i mai Toulana akii no Aigupita] ua kauoha aku la oia i kona mau pikimana, peuei: J3e ekolu a oukou mau mea e hoomanao ai', Hk mua, e hoolohe pono oukou i na kauoha a pau, me ka hoolala ole i kekahi manao mamuli oko oukou manao iho ; ka lua, e hoino oukou i na kanaka Farani a pau e like me ko oukou hoino ana i ke diabolo ; o ke kolu, e na kanaka Faraoi a pau he enemi no oukou ; nolaila, ilalo, ilalo, rm keia lahui Farani lapuwale; oia ka'u kauoha ia oukou ina wa a pau ; oia iho la na olelo a ke Kaeaea o ke Kaiwaenahonua i kauoha ai i kona mau kanaka, a ua lilo hoi ia i rula paa mawaena o kona mau kanaka a hiki i kona haulehia ana imua o na aumoku hui o Farani me Sepania. Pela iho 2a i hoike mua ia mai ai ke ano o.ka Adioiarala kaulana, i ko ao nei a pau.

Ma ke kaua hoopuni o Toulana i ike ia ai o Kapolloaa leia, a oia hoi Jte kahua &na i lei mua ai i ka hanohano. A iloko o na makahiki ekolu ,mai ia wa mai ua komo nku la oia a ine kona puali iloko o Itali», a lilo mai la ka anemo-

kn holookoa m&I&Io o kona mana no ka manawa mua. I ka 28 o kona toau makahiki, ua hoouna ia aka oia ma Aferika no ka hoopio ana ia Inia. Aka, pio iho la nae kona inau aumoka, a paniku ia aku la oia. Ma ka kahua kaua hoi o Abokia ma ka aina, i hoopoeho liilii ia ai na puali Tureke, malalo o ke alakai a na lii o' ka papa ekahi o Enelani. laia i hoi ai i Faratii, ua hoopio hou ia o Italia, a lilo hou nuai la iaia no ka. lua o ka manawa. 0 na pio hoi a pau ana i lawe mai ai ua hookuu hou ia aku lakou. 0 keia iho la na mea ano nui mawaena o ke Kaeaea o ka moaDa a me ko Napoliona, ka mea nona ka naauao i oleloia, Ka Hokuloa o Farani. Oia iho la na hoakaka a ko kakou mau luhaīkehala e kaana pono ai. Me ka welina pumehana. (Aoh i pau.J