Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 30, 24 July 1880 — HUAKAI MAKAIKAI IA HALEPONI. [ARTICLE]

HUAKAI MAKAIKAI IA HALEPONI.

E Ko Hawaii Pas Aina k ; Aloha oe, a-me kou Lunahooponopono. Uu ku mai K hu ma ke kulannkauhale ihiihi o Kapalakiko nei, mahope iho o ka haalele ana ia Honolulu,he maikai ka makani, pela wale no a ku i Kapalakiko uei.

0 keia inokn "City ~of Sydney," he mokn nni, a lna ole no boi kona nnni, XJtv makaikai an ia luna, a oueki olalo, o uie na mea paahana, 600 lio ka ikaika, 54 niniu ann i ka minute liookuhi, peuei ke ano o ka hooiuuopopo aua: he 20 kapuai koua nee ana i kela a me k«ia kae ana. Eia keia mea mahaloa'n: 0 na rula hooponopono o ka papaaina, malama akahele loa ia me ka paewa ole, a pela pu ka hoomaemae ana, ua ane like me na rola o ka Pnpa Ola. Ua laaūā olaolu au me na haole. Xīa piha hauoli man na haole, hana mau i na aha mele, kani na piano, hana na Keaka Nika, a pela aku. Na hiohiona o ke knlanakanhale a tne na hookipa anft a na kamaaina ia'a. Ua mahalo an i na haole no ko lakou oiuolu, aole hoi e like me ka'u i iohe mau ai, he nhi ka poe powa a me na hana ino; he oiaio paha ia, ma kaa»wahi e ae, uka, na hookaawale an ia'n iho mai ia poe ino mai. Ua halawaī au me "Willininß,Dimqiid & Co., a tne ko kakon Knuīkela Hawaii, W H Seve,rance. \Ja hoolaunaia akn la au me na haole talepa koikoi o keia knlanakanhale. Ma ka la 17, 18 a me 19 o lune, hoomaka aku la an e hele makaikai i ke kulanakanhale nai aiwaiwa. Hele akn la no ka "Palaee Hotel/' kekahi hoi o oa Palaee nnnni o ke ao nei; no ka nui a me ka nani, hiki ole i ka'u makapeni ke hoakaka pau akn, aka, uau no e ka mea heluheln e koho aku i ke ano oia hnuolelo, a pela me ke "Cliff Honae." Hoomaha iki, a hele akn la e makaikai no ""Woodward's Gardeū," malaila animakaikai ai i db ano holoholona ano hihio apan, na mann i hoopihaia me na pnlu a me na mann ola, aolo o kana mai. Eia ka'u man mea hoomaopopo, olelo mai la kekahi poe haole ia'n, aoie mea i koe e holo ana ma ka honua, an e ike o'le ai ma ia wahi. I kun makaikai ana me ke akahele loa, mai n» holoholona nui, na manu a me na i-a, ua ike an aole i paa loa. Eiu na mea i koe holoholona: elepani, laehokela, hipopotamn. 0 na i-a hoi, aole 1 loaa ko kakon "'amaama." Ma Da manti hoi, ka "alae lae keokeo," oia ka'u mau mea i ike ole; ua ike au i ka al»e lae ulunla. Ua makaikai au me ke «kalele loa, i mea na'n e hookni akn ni i na haole e olelo~kaena ana, a i ko'n hoike ana akn pela, ®a hoka iho la ua poe haole aei. No k'i bele ana e mukaikai ia Sacramente—Ma ka la 20, kau aku la ka Perry Boat, holo no Oaklaud, a kan ma ke kau ahi, 85 mile a hiki ma Sacramento, 3 wale no hora, Aole iti o ka mama o ka holo o ke kaa ahi, he 50 a 60 mile i ka bovn hookahi. Eia kekahi me a Vu i mahalo ai a me ke knpaianaha o ke nkamai o na haole: Aia i kā holo »na o ke kae ahi, hiki 'kn la ma Pōrt Coalor, e kn ana kekahi waapa nni lanna ole, kau aku la ke kaa »hi malpna oia waapa, me kona mau enekini eloal Uo hiki i keia waapa ke lāwe i ke kaa ahi ame kona mau traius a pan, 6e 22 kaa o ke tr*in hooknhi, a 4 train oia ano e pan i k» manawa hoolnr."r nu ito rama. He manawa pokole wale do ku aku la ma kela aoaO, a holo aku la

iio Sacrameuto, n ma ka liora 11, ni> hiki aku la ma ia aina malihkii lion, a fti ko'n aina awakea ma "Goldman Edgo Hotel."

0 lte kulanakartbf\le o Sncr.irointo. he knlnnHkiiuliale na'u i miili-ilo, i <>i «e i ko K.ipnl 'kiko nei, uh nne lik» W«nia mau liiohionu mo ko knkoo -K.ipit lit, Eonolulu; aliuli oiuikai i ka naua aku, a me na loau 'ma na aoao o ke alanui. Nolio malaila ia po.

Eia kekahi mea a'u i hawoH nui ai ame ka lele ana o ko'u hauli: la'u e Dobo ana tna ka lanai o ke "Golden Edge Hotel," e liialaiū «na i na hiohioija nani oia aina, maalo urn ekolo mau kanaka Hawaii ponoi; ua ike mai la nae lakou ia'u he mnlihiui m&i Hawaii mai, uia kuu papale pu« i awili \a me ka iwniwa, a' me kuu wnhi komo kukui ma kuu lima, malaila lakoa i hoomaopopo ai, mai Hawaii wai au; aolo uae lakou i ekemu mai iii'u ia maaawa, ua manao lakou ia'u he Paniolo no Kile mai. Ai ko lakou hala ana uku, ano knli ake nui loa e ike ia lakou, ua hahai aku la au mahope a kaa uiomua, e hoonana wale ana no i nu h«le, a hali hope mai la au iko lakou alo, me kuu hoomaopopo no he Hawaii oiaio Inkou, ma ko lakon mau helehelenu, a pane aku la au ialakou, He poe Hawaii anei ouI kou ? A ia manawa, lele like mai la lakou me na puuwai i piha i ke alohaoiaio, a lulu lima iho la me na uumi maeele atiH ake aloha. Loihi ko makou launa ana, me ko'u ninau ana i ko lakou mau inoa pokahi, a hahai mai la i keia mau iuoa: Jobn Wailele, uo Honolulu, 4 ona makahiki o ka noho «ca rū»Hneij Sam Keahilele noLHhaina, Mani, 9 u>akahiki o kona noho ana maiinei; D Hoomana no Kualoa, Oahu, 5 makahiki o kona noho aua ma»uoi.

Oka lakou hana, he lawaiu. Olelo mai lakou ia'u, ma ia iiauu ua loau ko lakon ol» maikni a me kt* noho kuoonoono auEi; he liiki ke lona i ka me» hookahi mai ke kanakolo a kouaha dalu, ka loaa oka pule hookahi; eia naō, o ke ano no o ke kanaka Hawaii, loaa mai, a ka ohauha aku la no ia, a hala ka uoahina, aohe wahi koena ma ke eke.

Ninau akh au ia lakou pehea ka pan aoa oia mau dula? Olelu mni la liikon, o ka rama ūo ke kumu, a uie ua leaioa e ae he nui'wale. 0 kō lakou noho aDā, aia maluna o na kao, na waapa nnnui; ku na hale malaua, ho-a no ke abi a kuke malunu; ua aaeane like paha me ka noho ona o na pake ma ko kkou aiūa ponoi. Ke noho nei lakoame kalnkon mau wahine Hikini, na nunni na keiki.

Nia<m aku au ia lakou i ko lakou palaka i ka poi ono o ka aino makuahine. Hai mai Ia lakou, ua like no ka ono o ka poi palaofV me ka poi kalo, a oi ae do paha mamua o ka poi kalo.

E waiho iki kakou i keia, a iiuli hou ae ke kaiaailio ana no na hiobioDa o keia aioa; powebiwahi a omamalu keia, aole.e like me ko knkoa aina ke knlae maikui ona lani a ma na ea oluola. Eia kekahi: eo ka oui loa ona hale hana o kela a me keia ano, ua piha mau ke kulanakauhale i ka uwahi, a oia ka powehiwehi a me ka omamalu o ko kuLmakauhale. Nolaila, ke huli nei no ko'u mahalo i ke kalanakauhnle alii o Eonoluln; he oiaio he uuku, aka, ua like ia ma ke kilapai nani a ke Kuini Yitoria e ku ana iwaena o ka Pakipika

O na alanui o keia wahi, ua uhi paa pn ia me na pohaku uinihepa, a me na pohaku e ae, he mea inoino loa hoi no kii wawae o oa lio; aote no hoi he na-. nea poeo o ka noho ana iluna o na kaa lio, e like me ko kaua alanui alii, ka pakika a me ka nanea ke noho iho ilunao na kaa.

Ua lawa paha kaua maanei, no ka pokole o ka manawa, ke linliu nei e holo. no.Saota Cruz. Eaneane pau ana no na wahi kaulana o keia aina i ka makaikai ia e a'u, mamaa o ka huli hoi ana aku ō ke "City of SydDey," a malaila no paha au e huli boi abu ai. Da lana a tne ka paa o knu manao e holo loa ma ka hikina, eiu nae ua lele mai la na opua a me na helehelena o ka aina i aloha nni ia, a me na kahonka oka ohana, na kn tnai la keia mau hiona a keake* mai la i ko'u mau manao* lana, a-n,olaila, ua hooholo iho Ih au me ka manao paa e huli hoi aku i ka ainn pau ae k kuhihewa īa Kapalakiko, a nae n» wahi kaulana e we. Nolaila ke lialio nei no Santa Croz, Owau no helemalihioi, D. Cbowningbubg.