Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 30, 24 July 1880 — Moolelo o KE KAU AHAOLELO O 1880. [ARTICLE]

Moolelo o KE KAU AHAOLELO O 1880.

La Haua 60—Poaha, lulai 15, 1880. Ilalawai ka halo o liko me ka hoopaneo aua. Na Hana o ka La. Hapaiia ka noonoo ana no ke kanawai e ae ana i na kanaka Hawaii e inu i na waiona i kaupalenaia ka ikaika. Ma ke noi, ua kaheaia na ae me na hoole. He 15 ma ka hoopanee loa ika bila, a he 23 ina ka hooholo loa. Hapaiia ka noonoo ana no ke kanawai e pili una i ka haawi laau lapaau ana mawaena o na paahana a me ka poe ilihune, imua o ke komite o ka hale, ma ka heluhelu pakahi ana ī na pauku. Aholo ma ka Noho. Ika hoopauia ana o ke komite, ua haiia aku ka Hale, ua hooiio!» loa ia ka hila a e waihoia aku no ke kakau poepoe, a heluhelu akolu ma ka Poalua. Ma ke kapaeia ana o na rula, na heiuhelu mai o Kalua ka luna lioomalu o ke komite wae no ka bila kanawai a Keau e haawi ana i uku hoomau no Hale Swinton, a noi mai e apono aku i keia bila. Kauoha no ka heluhelu akolu ina ka Poalima. Kapaeia na rula a heluhelu hou mai o Kalua he hoopii mai ka Oihana Kinai

Ahi o Honolulu e noi ana e hookaawale ia i $200 niawaho ae o na haawina mau i hookaawaleia. Noi o llanuna, a hoopanee loa ia. Hapaiia ka noonoo ana i ke kanawai e pale aku ai i na halawai hookui ma ka moana. Kauohaia e kakau poepoe a e heluhelu akolu ma ka Poaha. Ka noonoo ana i, ke kanawai no na auhau kuloko. E hoomaka mai ka pauku 70 aku. Ma ke noi ua waihoia ka pauku 68 i ke komite wae, Nahaku, Loio Kuhina, Kuhina Wniwai, Nawahi, Kaulukou. Hoopanee ka hale. La Hana 61—Poalioia, lulai 10, 1830. Halawai ka Ahaolelo e like me ka mea mau. Hoike a na komite. Hoike mai ke komite pai he hoolaha ua pau i ke pai ia, ke kanawai e hooponopono ana i ka oihana mare, a ke pa nee ia aku nei. Hoike mai ke komite wae i kohoia no ka noonoo ana i ke kanawai e hooluolu ai i na oihana hoomana, ua kapaeia kekahi pauku. A noi mai e hooholo loa ia ka bila, ma ke noi a ka Loio Kuhina, ua waihoia ka hoike ma ka lima o ke komite no ka noonoo ana i ka pauku 68 0 ke kanawai auhau kuloko, ana ia komitee hooponopono. Aponoia. Hoike inai o Kapahu, ka lunahoomalu o ke koniite wae, no ka noonoo ana i ke kulana malama ola, ua hooponopono ia kekahi pauku o ka hila, a noi mai e hooholo loa. Ma ke noi, ua waihoia no ke kakau poepoe a heluhelu akolu ia i keia Poa'kolu ae. Na Olelo Hooholo me na Bila. Hoolaha mai o Iv aunamano he hoololi no ka pauku 61 o ke kumukauawai, a noi mai e kapae i na rula, h heluhelu ia no ka manawa mua, a ma ke kapae hou ai ana o na rula, ua heluhelu alua ia ka bila ma kona poo. Ma ke noi, ua waihp ia no ke kakau poepoe, a heluhelu akolji 1 ka Poalua. Na Hoapili he olelo hooholo e kauoha ana i ka lunamakaainana o Makawao e mihi imua o keia hale no kona lele ana aku e hakaka me ka luna elua.o Wailuku, a. e uku i na poho a pau o ua luna la v Haule. Ninau mai o Hanuna i kana olelo hooholo i lawe mua mai ai e pili ana i ka hoohaiki aua i na ohua eemoku. Hoike mai ka komi|;e o ua olelo hooholo la a Poakahi lawe ia mai, ma ke uoi ua hapaiia Nn Ilana o ka la. Ke kanawai auhau knloko, ua hoopaneeia a Poakahi. Noonoo ia ka bila haawina ma kona heluhelu ekolu ana. Ma ke noi, ua pauee a Poakolu. Heluhelu elua ana i ke kanawai e hoololi ai i ka pauku 1 o ka niokuua 89 o ke'karaima. Kauohu ia e kakau poe-

IX», ft heluhi'lu akolu i ka Poalwa. Eelnholu okolu ana i ke kanawai kivila o pilī ana i ka hoonolio ana i 5 lunakanawai kiekio o ke aupooi, raa ke noi, ua hoopanee loa ia. Ke kanawai e hoololi ai i ka pauku 1 mokuna 5 o na kanawai 1870, e pili ana ika piliwaiwai. Ma ke noi, ua haawiia i ke komito wae, Nahaku, Kakina, Loio Kuhina, Kaulukou, Nawahi. Heluhelu elua ana o ke kanawai e hoololi ai i ka pauku 2 o ka inokuna 46 0 na kanawai o 1862 e pili ana i na agena hooiaio palapala kepa, ma ke noi, ua waiho ia i ke komite wafc, Kaulukoo, Kalua, Aholo, Kakina, Lilikani. Heluhelu elua ana o ke kanawai e hoololi ai i ka paukū 57 o ke &vila e pili ana ika uku ona laikini, Haawiia 1 ke komite wae, Nawahi, Kalua, Waila Ake, S W Kaai. Hoomaha ka hale hora-12. Hpomaka hora 1. Noonoo ia ke kanawai e hookapu ana ike kuai ai ? a o na moa gula, ma kona heluhelu elua ana, ua kauoha ia e kakau poepoe a heluhelu akolu i ka Poalua. Heluhelu eluaH-ke kanawai e hoopau ai i na i na auhau pilikino o na inakua ; elima keiki e ola maikai ana. Waihoia i komite e noonoo nei i'ka pauku 68 0 ke kanawai auhau kuloko. Heluhelu elua ana o ke kanawai e hoololii ai i ka pauku 1477 o ke kivila. Waihoia i ke komite wae, Aholo, Nahaku, S K Kaai, Kale Kauka, Kahulu. Heluhelu elua ana o ke kanawai e poni ai ika Moi o Hawaii nei. Hooholoia. 26 ma ka hooholo, 8 ma ka hoole. Hoopanee ka hale. La Hana 62—Poaono, luiai 17, 1880.--Halawai ka hale e like me ka hoopanee ana. Hoike a na Komite. Mai ia Kipikona, lunahoomalu oke komite wae i kohoia no ka hila kanawai' a ke alii Bush, e pili ana i ka hoohoihoi Ina alanui kaa mahu. Waihoia papa. Kapaeia na rula, a waiho mai o Nahakn i ka bila kanawai e haawi ukn hoomau no Kahaleaahu, no kona

noho loihi ma ka oihana lunakanawai ' apana no Ewa i pau, no ka mai makapo; Kapaeia na rula, a heluhelu ia ma ke poo. Noi o Kahanu e hoopanee loa. Aponoia. Hoolaha mai o Lilikani he bila kanawai e pili ana i na lua huna o na iwi o aa alii Hawaii. ! Ma ke noi a Kaulukou, ua hapaiia Na Hana o ka La. Hapaiia ka noonoo ana no ka hana a ka hale i hoopanee ai mai ka Poalima mai. Oia hoi ke kanawai e poni ai i na Moi o Hawaii nei. Haiolelo loihi mai o, Kipikona me ka ono, a hoppuka mai la ,oia i keia : 0 ka wa an&i keia a kakou e hoho ai a aumeume ; kekahi mea kupqno e hookau iho ai inaluna o ke poo o ka Mea a kakou i hoouoho aku ai maloko o kela hale nani. Ua haawi iho nei kela kau i mau dala no ke kukulu ana i hale nani no ko kakou aupuni, a i aha. hoi ka keia kau e pnnai aku ai ? Aole anei e imi kakou a noonoo i kekahi mea e kau iho ai ma ke poo o ko kakou Moi, oia hoi e hp.,iwi iai puu dala e imi ai i mau pohaku nani e okomo ai iloko o kekahi kalaunu gula a hookau iho ma ke poo o ka mea e noho la i kela hale. 0 ko kakou h'ookau ana aku i keia kalaunu nani maluna ona, oia kekahi herifca o ko kakou aloha mau ana aku iaia a me ko kakōu hoopili mau ana aku iaia, a pela oia me kakou; oiai,- no kakou no ko kakou Alli, a pela no kakou e hoohiwahiwa mau ai iaia. 'He hewa anei ia ? He mea hewa anei ia i ke kane mare 3 ko laua komo mare, aole anei oia kekahi berita o ko alōha, a owai o oukou e hoole ? (Paipaiia). Mahope iho o kekahi mau kauna huaolelo milolii, ua hooki iho la ua kahu hipa la i kana haiolelo. Ua kue mai o Nawahi i ka bila, no ] ka īnea. ua kue i ka pnuku 15 o ke kumukanawaū Haiolelo mai o Aholo no na mea i hoikeia ae la maluna. Ua weheia nā mea pili a pau i v e kanawai, a ua hala ae la ka oleloia ana i ke kue' kumukauawai. Oiai aole i hooholoia ka bila haawina,

eia no imua o ka hale. A ua waihoia aku hoi keia kanawai poni i na Moi, a ioa ua ae ka hale, oia ka ka pauku 15 o ke kumukanawai i apono ai, A jna hoole ka hale i ka haawina, a hoolilo wale ja ee dala, me ka ae ole ia, alaila, ua kue ia i ko kumukanawai. Ma ke noi, ua kaheaia na ae a me na hoole. Hoopanee ka hale. La Hana 63—Poakahi, lulai 19j 1880. Halawai ka hale e like me ka hoopanee ia ana. Na Olelo Hooholo me na Bila. Na Hoapili e noi ana, e lilo ka bila aie umi miliona i hana 'no'kala apopo. Hoo{5aapaa ka'hale no ka bi'l'a a Kaunāmano, e olelo ana, o ka olelo Hawaii ka mana ma ke kanawai. Ma ka ninan ana, na hooholo loa īa. Ma ke noi a Mahoe, ua waihoia no kakau poepoe, a heluhelu akolu ma ka Poaha. Noi mai o J Paker e hookua iaia no kekahi mau la. Aeia, Hoolaha mai ke Kuhina Waiwai ha bila kanawai e pili ana no na laiki ili, a mekekopaa maemae. Anoi pnmaie kapae i na rula, a e heluhelūia no ka manawa mua. Ma ko npi a e e kapae i na rula, a e heluhelu elua ia ma ke poo. Aponoia. Make noi, ua waihoia i ke komite wae, Kakela, Kapena Loke, Ah6lo, Pilipo, Ma ke kapaeia ana o na rula, ua hoike mai ka Loio Kuhina ka Innah'oomala o ke komite wae,. no ka noonoo aua i ka paukn 68, no ke kanawai auhan kuloko e kau ia ka auhau .75 ken. maluna o ka waiwaipaa a me ka waiwai lewa i oi akn mamua o 300. Na flaDa '6 ka La. Ka helpheln elua r ana d ka bjla e pili ana i na auhau kuloko. ū? a i ka Loio Kuhina e kapaia ka pauku hou a be komite wae i iooponoppno ai o ka pauku 68, a hooholo ia. Pauku 71, 72, 75, e mana keia kanawai, ma ka la 1 o lune, 1881. . Noi mai ka Loio Knhma e leapaia ka pauku 48 i waihoia'ai, oia ka pauku 45. Noi mai o Kauiukou e, hookomo ia ma kahi o ka lunakanawai kaapuni, ka lunakanawai hoōinalu a'apana paha, hooleia. Ma ka nihnii ana,. ua liooholoia ke noi a ka Loio Kuhina. Noi mai ka Loiei Kuhinp e hoonohonoho a e hooponopono hou ia ka bila. Hooholoia. Waihoi'a ka bilo no, ke kakau poepoe a heluhelu akoln i'keia Poakahi ae. Heluhelu ekolu ana i ka bila e hoololi ai i ka' panko 264 o ke kanawai kivila e pili ana i ka ukn o na hope lm& maka! ma na apana. Hooholola. Helnhelu ekolu ana i Ire kanawai e hoololi ai i ka pauk'n 1 o ka mokuna 45 o ke kanawai o 1876, e pili. ana i ka patikri 1420 o ke kTvil a :' Hooho$ loa ia. Heluhelu ekolu ana i ka bila e haikala ai i ke Kuhina WaiwaL Hooholo loa ia. Heluhēlu ekolu ana i ke kanawai e haawi ana i ka uku hoomau no H 8winton. Hooholoia. Heluhelu elua ana i ke kanawai e pili ana i ke kuahn alii' o Hawaii neL Hooholoia. Ma ke noi a Mahooe, ua waihoia no ke kakau poepoe a heluhela akolu ia ma ka Poaha. Hoopanee.ka hale.