Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 36, 4 September 1880 — PANE I KA OLELO HOOHOLO A DOLE MA. [ARTICLE]

PANE I KA OLELO HOOHOLO A DOLE MA.

E Ko HaV'aii Pae Aina ; Aloha oe:— Ē oluolu kou hiiuohano o ae miii i ka'a pauo 1o kou m»B I ike in i»f*k«*''manao a)ii o koia kauwn haaliaA ona. ~MiHco,u haliiwai ana moi tno olaa i kfi Po»ouo ibo noi, o kn la 21 o koiii «nnlam», lio «kwhole kao h«loim ra«i, kn hol«iJn oo hoi a !rft moa nna«(i.), ho «i--imo kn ololo; i koa koolua mai hoi, wikiwiki kūD» w«w«e i kn hook;*li« koko. No k« njoa, o kan» olelo kiekio; "o ka hoopHii una iho oei ka a ka Moi i ka Alia Kuhina i loaa n» «pono ia o ka lahui a rao ka Ahnololo, ho haehao ana ka ia i ko ola o ka l«hui, a ho ananu, a o ke kahuli aku ka o ko aupuui ka hopona."

Kiokie ka haakei o heia mau olelo, lik« pu aku 1a īa mo ka olelo hooholo a ])010 ma, h« anunu ka Moi i ka hoopau nna ina Kuhina, i hiliuni eka lahui a mo ka Ahaolelo, a koho hou i Aha Kuhina hou i hilinai 010 ia ka e ka lnhui a me na luna o na aupuni e, a he kupono ole ka ia i ua hookumo ana o ke aupnni Hawa ; i, na kue loa ka ika hoomau loa ia ana o ke kuokoa a me ke ola oke aupuni. He kela keia ioi ae i ko Hawaii oioi, ka hele ka ia a kapai atiH maluoa o ka mea e noho ana i ke kalaunu. Ua iihaliha au i kuu lani Moi, ka hiwahiwa hoi a ka lahui Ha-

w«n. Nolaila au e hookau aku nei maiana 011 e ka ipu uwila, i olapa i ka hil.ina, holo ka malamalama i ke komohann. 0 ke kapa nna i bi Moi h<* anunu. he ahewa kiekie loa ana keia i kon» inoa Moi, ka mea e kau ia maluna ona. No ka mea, 0 ka «nunu, ua nui loa nku la kau; anunu no hoi oe, ke ukali aku la 0 hao. 0 kou hao aku nei no ka ia a pau loa; 0 ka liko no ia me ka aihue; no ku mea, 0 ka aihue, oia no ka lawe ana i ka waiwai 0 kekahi, me ka ae ole oka mea nona ua waiw»i la. Ea !' Eia ka keia inoa ke hapala ia oei e Dole ma, maluna oka Moi 0 Hawaii nei. 0 ke aloha lahui anei keia 0 na ili puakea 1 k;i lahui Haw»ii a ko lakon kokua e pailani nei ? Aole he roan olelo hoino ana halawai haole i fea Moi ? Aole anei 0 ko lakou kapa ana .i ka Moi he anunu, he aihue no ia ? N"-o k» mea, ua lawe ka ba Moi i ka pono o na makaainuna ?

E Dole ma, ma ka pauku hea oke kumuknūawai o ke aupūūi Hnwaii nei, ina e hoopau ka Moi i ka Aha Kuhina i hilinai ia e ka lahui a rae ka a kukulu hou i Aha Kuhina i hilinai ole ia e ka lahui a me ūa lana o na aupuni e, he anunu ia, a he hooknhuli ana hoi ike kuokon ? Eia ka'u e ike'nei ma ka p»uku 42 o ke kumukauawai "1 hookumuia e Kumehameha V., "na ka Moi e kobo, a e hookohu ia lakou, a e noho lakou, oiai ko ka Moi noakemake." E ikeia m» keīa, aia no ka mau o ]akou ' ko Moi, a me ka hoopan aūn. Aole hoi e like me ka onkou, aia ka na oukou ame ka Ahaolelo e hoopau. Na ka Moi no ka hookohu ana, oia no ka mea i ikeia. Ai ka oukou boi, aia ka na oukou a me na luna o na uopnni e e hookohu. 1 A pela no hoi ka onkou maa olelo hoeueu, "be hookahuli aoaia i ke kuokou oke aupuoi. Nawai e hookHhuli ? Na oukou anei ? Ina pela, hole kipi e aku. ooukou no, E ike lea onkou, aale he wahi Je» iki o 5-1 mnknainana e hookikina Hku ai i kn Moi no ka hoopau a me ka hookau hou ana i ka Ah« Kuhina, he lawe ana ia i kh. mana o ka Moi, Eia wale no ka oukou, 0 ke noi haahaa nku e webe i un pilikia, ke ike ia nae he pilikia. Aole ka hoi i ike ia ka hana a keia Aha Kuhina bou; niniau e no oukou. Anoui no hoi paba oa ike ksi Moi, he haole naauao 0 Moreno, a he hoopomaikai i ke aupuni kaua mau kalai olelo aua, a oia no hoi ka mea i hookau ia ai i Kuhina no ko na Aiua e; eia nae ke lili e nei oukou. Aol| no paha ie mea i koe i ka ike i ka makaukau kanawai 0 ka Aeto, a oia uo paha ka mea i hookau ia ai i Loio Kuhina. He kahunapule naauao 0 Kuaea, aole no ' hoi i ahewa ia oia e kona apana e noho nei. aole no hoi oia i l&we i ke daīa oia ekalesia, a hookonokono wale aku e hopu nu qjakai i na hoahaDßU, a hoolaha wale aku no ka hewa o ka apana, a oia 00 paha ka mea i lilo ai i Kuhina Waiwni. He kiaaiua hoi 0 J B Bush uo Kauai, h pela no hoi paha e lilo ai ia i Kuhina Kaluiaina. A0 ke aha aku la u'a mea i koe & hilinai aku ai. Aia no ka paha- ka oukou a 0 oukou aku no malaila, alaila, pono. Ea, mai hoolike oukou me ka poe niania ia Dat- . niela, 00 koua kiekie mm t "e hoopono ka hele ika uka 0 Punu." E mpu ka Aha Kuhiua hou 1 E mau ke ea 0 "Ko Hawaii Pae Aina" i ka pono [ -Eola ka Moi i ke Akua 1 Skpena K Hukilani, Manoa, Aug. 31, 1880.