Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 36, 4 September 1880 — HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE! KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O KA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE!

KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O KA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA.

MOKUNA Y.—HELU 29. UhAiloloaia na AuSETOEIA. TpK|CAirIQPE iho o ke pio ana o na koa kipi ma ke kulanakauhale o Paua huli hou ae la o Napo'liona me kona mau wahi puali uuku iloko o ka hanohano a me ka haaheo, no ke kue ana aku i ka maiia ikaika o na puali o ke aupuni Ansetnria, e ala kue mai la iaia a me kona mau puali.

0 kp aupuni o Yenike e waiho ana ma ke ala o na enemi e auhee aku ai, ua hiki aku kft nui o kona mau kanaka i. ka ekolu miliona. A ua paa hoi ka mana o ke Kai Auu Akau, malalo o kona man aumokn; a ua hiki hoi- iaia ke lawe ae iJnna o ke kuhua kaua ina koa īe 50,000; Maloko aku hoi o keia kulanakauhale i auhee aku. ai o.Beaulieu me kona mau puali. Oiai o Napoliona e anai paa aku lei mahope o kona mau kapuai. Oiai o Napoliona e ukali nei mahope o'Bēaulieu, ua halawai koke aku la oia me kekahi mau mahele koa o na enemi b hoomoaaa ana mawaena o na auwaha eli, iua, na pae o ka mluiwai Miuikio, me ka mapaopaa p, hookuemi hope aku iaia mai koua a-e ana aku ma kela aoao o ua moKwai la. 0 hui ona koa e paa nei i keia kulana ikaik», ua' hiki aku ko lakou heluna i kn. 15,000;. ua wawahi pu.ae no hoi lakou i kekahi hapa o ke alahaka; aka, aole nae ia he mea nana e hookanlna iho i ka nee ana aku o ko Napoliona puali no kekahi hora hookahi. 1 iona wa i hiki aku ai ma kela aoao •o ka maliwai, ua, kipa ae la oia- maloko p kek'ahi hale kakela kahiko e ku ana ka aoao. o ka muliwai, no ka ho&o ana i ka ikaika a me ka oluolu o ka wai majauna ,pumehaDa, oiai ua hele oia a ponianiu i ka nui 6 fea nalulu o kona poo ma >la; ng ia, knmu i kono ia pai ai oia e koino aku« maloko o keia hale. Ua lāwe pu aku oia he mau wahi ukali auku wale no, ua pau aku ka hapa mii o kona mau koa i ka uhai i na enemi, a ialeih» no o/ko Maeena iaahe\e e hoomoana ana ma ka aoao oka muliwai. laia i hookoino aku ai i kona naau wawae iloko o ka wai pumehana, lohe kftke ae-la oia i ka nukel;e o na kapuai lio, a koeno ana kekahi mahele o na koa kana lio Auseturia iloko oka pa o ka hale k#kela; a hooho ae ia lie kiai me Ua aui, "E hooiuakaui<au! e hoouiakaukau i eia na Auseturia l"

; jEelf, ino ae la o Napoliona ilunft a komo iho la i kek»hi kamaa, n pna ae la i kekuhi nm kouuliina a lelo akti la ilalo ma kekahi pului aniani; holo ale» la ma Uu puka uui .uiuhopn o ka maliipua, a kan ae la nialuna o kuluihi lio, a holo ju^lulyi-aku lu tio ke kahua hoomoana 0 ua koa o Muaeim; oiai laleou e paila-ana i ko lakon aina awakea.

Ma'ko lakou ike ana mai i ke ltnlana 0 ko lakou Alihikaua iloko o keia ano, ua ala like ae la na koa a haalele ilio la 1 ka lakou mau ipuhao, a uhai alui la i na Auseturia; aka, hoomnka 9 aku la nae ua koa kaua lio e puhee i o a iahei.

Ma keia pakele ana o ke ola o Napoli ona mai ka mana mai o kona mau ene

mi, na ia mea i lmpai mai i kona noonoo e kukulu i kekahi puali ukali kino ponoi, no lakou ka huina i hiki aku i ka 500; a o kela a uie keia koa maloleo o ia puali, aole i emi iho ka loihi o koua noho ana maloko o lea oiluma kaua, luula--10 o ka umi makahiki; oia ka poe'e uka--11 mau iuia nia na huakai a pau ana e hele ai, 0 keia jho la ka hookumu mua ia ana o ka Puali Imipn-uila; ka puali hoi nana i hookaulaini ae i ka inoa o Napolioua a puni ke ao, ma ke ano he Alihikaua akamai i ka hoouohonoho kaua ame ka wiwo ole. Ua hoike pu īa no hoi ma keia wahi, o ka puali kaulnna hookahi keia o ia au, a loaa ai keia olelo kaulanw i ke aupuni o Farani iloko o ia wa, —"NaFarani e kau na kauawai ma' ka aiua, aka, na Enelani nae e olokaa na ale kawahawaha o ka moaua."

Iloko o keia wa, u"a hoakoakoa ae la o Napoliona i kona man koa innia oka pakaua ikaika o Mauetua. "Ua hiki aku ku uui o ua koa e paa ana i keīa pakaua i ka 20,000. Ua maopopo ia Napoliona he mea nu'.keliewa wule no ka hoao ana e \ele kana poipu aku nialuna o keia pakaua ikaika loa; nolaila, ua hoopuni ae la oia i ka papu me kona tnau koa, ma ke ano kana hoopuni.

No lte auhee mau o na puali Auseturia imua o kn Olali, malalo o ka hookele ana a Beaulieu, ua lilo ia i tnea e hoowahawaha ia ai kana mau alakai a uie kona ike hoonohonoho kaua e; hona aupuni. Nolaila, ua hoopau ia ae la oia mai ke kulana Alihikaua, a hoonoho ia ae la o Kenerala Waremuka ma ia kulana, me na koa kokua he 60,000.

Ua loaa pu mai tio hoi ia Napoliona i keia wa, he mau koa kokuahou,, nolaila, ua hiki aku ka huina nui o kona mau koa i ke 30,000; no ke koe ana aku i ke 80,000 o na puali Auseturia ke huiia. Aka, aole nae e hiki ika Alihikaua Waremnka ke hoohui koke aku i kona mau puali me na koa e hoopuni ia la maloko o ka pakaua o Manet'ua 3 mamua o ka piha ana o ka malama okoa. līolaila, hooholo iho la o Napoliona e hoope}ie aku i kona mau enemi nw ka hema 6 Italia, mamua o ka hiki ana mai o Waretnuka me na koa he 60,000.

0 ke aupuni o Napela, e waiho ana ma ke kihi hema loa o ka anemoku, a oia no hoi ke aupuni ikaika o Italia, E noho ana maluna o ka nohoalii kekahi Keiki Alii Bobona. Ua hui aku kona mau puali me na puali o Auseturia nm ke kua ana aku i ke aupuni o IWain a me kona mau puali. Ua kokua pu iho no hoi kona man aumoku me na aunio kn o Enelani ma ke kue ana aku ia Toulana raa ka henia o Farani.

I ka iko ana o ke Alii i na Auseturia a ine kona mau ppali, ua hoauhee ia aku mai na wahi a pau o Itulia, a koe o Mat>etua, ua lilo ia i mea e hoopniwa a hoolele mau i kona hauli. Nolaila, hoouna aku la oia i kona roau elele imua o Napoliona e hana ai i kuikahi.

Aole nae e hiki ia Napoliona ke maki aku i kekahi o kona t»au puali iloko o kona mau mokuaina no ka hookan ana aku i na auhau o ke kaua a kona aupnni i noala iū. Aka, ua ake nui nae oia e hookaawale ae i ka hui ana iikn a mi koa he 60,000 a kona aii[iuni e lawe niai ai iluha o ke kahua kana aie na Auseturia. Nolaila, ua ae aku la oia e hana ia ona kuikahi kapae kana malalo o na kumu oluolu loa. No 'ieia hana a Napoliona, ua lilo ia i niea e inaiaa ai na Hoa oka Aha Kuhiknhi. Aka, ua maopopo ia Napoliona ke kupilikii o kona kulana, nolaila, ua hooholo oia me ka naauao, no ka pomaikai o kona mau puali.

Ma ka ike ana o ka Pope oa haalele ia oia e ke aapnni o Napela, noluila, ua pioo loa kona noonoo. Oiui, ua hoole aku oia i.ka ike atia aku ia Tarani roa ke ano he aupuni Ripubalika, Ua kukala aku oia i ke kaua no ka w)i pau oie, a ua aeaku hoi oia e pepehi wale ia ko' na mau elele ma na alanui o Boma. Nolaila, hoomaopopei iho la oia, ua kufk»no lon ke hoojiai ia oia, a ua maopdoo l'U hoī iaia na hoopai'a ka Olali opio,

aia wale no Uoko o ke kaūmalia 'a Fne ka ēhaeh'a, no ka pOe e'hoopaa kiki ana iloko o ke kaua.

I Lawe ae k o Napoliona he 6,000 koa ja komo akn Va . iloko o na okana aina o ka Pope. oka uui onn "kiuinka uinioko o korut mau panaliuiu he elua nie luipa uiilionu, o ka. nui hoi o Ueia |ior. hia iloko ona haem i't'giina, aia j>i» uo hoi lualalo o kona niana kek»hi puali nni ikaika iuuw.aetitt o ka eha a me ka eliuia tausani. 0 kona mana ina keia ao, he mea ole ia s koe wale no kona'maua, ma ua mea pil'i iko ka uhane, oia hookahi wale iho no ka mea nana i hoike mai ia'ia he mea woliweli ia.

Hoouna aku la ka Pope i Uekahi elele i Bolona, no ka hoomalielie ana aku i kainaina o ka'Olali opio. Aka, hoike aku la nae oia, aia wale no impa o ka Aha Kuhikuhi ma Parisa e loaa ai ke knikahi, aka, ae aku la nae oia e hanaia ona kuikahi kapae kaua me ia, malalo o keia mau kunm : E haawi pio inai oia i na pakau o Anaeona, Bolona, a me Ferara iniua o kekahi pualikoa Farani; e uku mai uia i eha miliona dala, ma ke auo he uku pobo no ko kaua; hookalii haneri kii pena mo na kii i.ohaku, ine na jie ( ui ili hipa i kakauia oUa wa liahiko ,loa, no ka hale hoikeike nui o P»insa.

Ua apono aku ke aupuni o īimakana ia Farani ma ke nno he anpuni Eipuhalika; nolaila, ua kuikawa iho la oia iloko o keia manawa e kaua nei na jmali o Farani me kona mau enomi. Akn, aole nae i apono aku o Enelani i ke kuikawa ana a keia wahi anpnni nawaliwali: nolaila, ua lawe ae la oia i ke awa o Legahone malalo o' kona mana. A holo hauheoaela kona mau moku maloko o ia awa iii« ka haakei nui, a pakaha wale ae la i na waiwai kalepa o Farani maloko olaila.

No keia hana kutnn ole a Enelani; nolaik, pii aku la o Napoliona me kekahi mahele o kona puali nialuna aku o na inunna Aj)enine me ka puahi launa ole no ke awa. o Legahone, a lawe pio ae la i na waiwai o Peleleane i aneaue e ekohi iniliona dala ka waiwai io, a pakele alui la kekahi ha lia ona moku Beritania uiailoko aku o ke awu, he hora okoa man.ua iho o ka hiki ana akn o na puali raraai.

He oiaio, o Enelaoi ka moiwahine o na ale; aka, aole nae oia i malama 'i ka maluhia o na waiwai o na kanaka e lawe ia ana maluna o ka moana. Oiai, ma kahi a kona mau aumoleu e halawai akn ai me na moku kalepa o ka enemi, ua lawe ia ae la ia he waiwai -kupono i loaa ma ka ikaika. Nolaila, manao iho la o Napoliona, o ka aina maloo kona aupuni, a hooholo iho la ia e hoopaa i na waiwai a pau o Enelani e loaa aku ana i kona mau puali maluna o ka aina puni ole, ma ke ano, he mau waiwai kupono i loaa ma ka ikaika. He oiaio, he aihue keia ma na aoao a elua, a aule hoi h? mea o laua i pono—ua hewa like laua ma keia hana; aka, oia iho Ia nae na ni kaua,—o ka hao aku. hao mai.

No ka hoao, ole ana o ke kiaaina o Legahone e pale aku i na Pelekane mai ka pakaha wale' ana aku i na waiwai o F h raoi, nolaila, hopu aku la - NapolionO, i ua kiaaina la, a hoouna akn ia iaia malalo o kekahi mau koa imuaoke Duke ma Folorena, me ka olelo akn,

"Ua uhaki ke kiaaina ika p Qno oke kuikahi kuikawa, rna ka ae ana akn i na anmoku Beritania maloko o ke awa o Legahone, e hao wale i na waiwai o Farani mo ke kumu ole. Nolaila, ke hoouna aku nei au imua ou i ke kauwa hana pono ole, nau e kau i ka hoopi.i

Mahppe o ka holopono ana o keia man mea, ua haalele iho la o Napoliona i kekahi pualikoa ma Legahone, a holi hoi akn la no Manetua, oiai oia i kaa-. wale aku ai no na la he,2o rue kekahi hapa o ka pnali, no' ka hoopepe nna aku aina ma ka hema o Italia. Ma keia pule ae e ike ai kakou i ka Napolioha man hana'imua o ka paknua loko o Manetua—-a me ka Ulo ana oka puali ikaika o Anseturia inalalo o Alaviniki i mea ole i.nua o ka Olali opio, a ike ia ai oia he tua ole ma ka oihana mau enemi, malalo o ka inoa, "he weli no ke kahua kaua." (Aole i pau.)