Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 37, 11 September 1880 — [Kakaula no Ko Hawaii Pae Aina.] E NIHI KA HELENA, MAI HOOLAWEIIALA. [ARTICLE]

[Kakaula no Ko Hawaii Pae Aina.]

E NIHI KA HELENA, MAI HOOLAWEIIALA.

E Ko Hawah Par Aina ; Aloha oe:— i Pela iho la i hoopunna ia au ai ko makou wahi nianao i ka ike ana ili.i i na ok. lo ma ke "Knokoa" o ka U 4 o S«j>t. i haia, nona ko poo, "Kakau ia no K«o 1 koa," ;i 11011 a hoi na poo o «a kumumanao i komohia jka hoomnka ana o oa pauku pen»>i: 1 Ue nni «9 01010 i keia \rg no ka manao o ka Moi, &o. 2 Ina o k&uoha ka Moi i ko Kuhina Waiwai, Stc. 3 Ina e kauoha ka Moi i ke kakauolelo o ka Aha Kiekie, &c. 4 Pela no hoi, ina c kauoha ka Moi i ka Hamuku, &c. 5 Ina e kauoha ka Moi i ke Kuhina Kalaiaina, Ao, (5 Hiki ole i ka Moi ke kala i ka lawehala, nie ka ae ole mai o ka Ahakukamalu, &c. 7 Aole i aa na aupani nui o ka honua ia Hawaii nei i aupuni kuokoa, &c. 8 "Ua makma na aupuni e i ko Hawaii noho kuokoa ann, &c. 9 Ua hala ka wa mana palena ole o ka Moi ma Hawaii nei, &c. 10 TJa hiki no i ka Moi ke koho i kona kakauolelo, &c. IJalo iho la makou i ka io o keia mau mea a pau i olelo ia ae Ia maluna, a ike iho la makou me ka hilinai oiaio, he kumukula ka mea nana keia mau kumumanao, U"a lawehala, ua hewa, ua pioo, a ua haulehia, a nolaila, ke imi wale ae nei no i na huaolelo i wahi e pale ai no kona mau hewa a me kona mau hihia nui, i komo kuhohonu i ka ahewa ia ana e ka lehulehu holookoa a pau o Hawaii. Ke iko maopopo ia aku uei ma ke ano 0 koua mau kukulu manao ana a pau, ua alnkoi hewa lakou i ka lahui, a i mea e hooluolu ia ai na hewa i hana ia, ua kahikuhi lalau wale mai nei no ina mea hiki a hiki ole i ka Moi e hana, ka mea i maopopo mua i na keiki hele kula a pau. Aka, ua wikiwiki oia i ka olelo no na me-a hiki ole i ka Moi ke hana, a lohi hoi i ka olelo no na mea hiki ole i na makaainana ke liana, oiai, ua akaka lea loa i na makaainana a pau, ina lakou e heluhelu i. ke Kumukanawai, ua akaka ko ka Moi mau palena ame kona mau haawina mana. A 1 mau mea pili ole aha keii e olelo mai nei, be' hiki ole r ka Moi ke hsna i kels, a hana i keia; ma na ninau ano ole a pau i waiho ia ae nei imua o ka lehulehu. Hemea pono e ao a pau na palena o ka mana a me ka mana ole o ka Moi, alaila, wehewehe hoi i kahi o na tna"kaainana, a pau pono kona aoao a paa, alaila, e akaka auanei he oleloao akahele.opakai ia maa kukulu manao ana na ka lehulehu e lawe mai ai, aka hoi, i ka nana ana L na mea a pau i hoopuka ia ma ke "Kuokoa," ua kau kapakahi, ua paiole, «a hi o, homole, "he haka pau iole." Ma keia wahi, ua oopa ke kumumanao a malaila no hoi, i hiki ai ke hoomaopopo ia, aole keia he mau oleloao maikai na ka lehulehu e ]awe al, aka, e manao ia no, o ka mea nona ka manao, he lawehala e imi ana, e naku hele hikaka ana i o a ianei me he la ua paumaele ika ino mailuna a lalo, a e imi ana i wai e hoopaa a e holoi ia ai na haukae a me na hauna lahea makani wini\yini i komo poo ia e kona kino holokoa, a ke ku mai nei kona kii imua ou me he aniani la, ka hoike mai i ka lehelena, a iie hikl no ia'u ke puana ae, he hiki uo ia'u ke hoike aku i oa mea i hnna kahikoia, a me na mea huna hou. Pehea la, ina e holo ana kekalii moku i ka moana, ne mana .no anei i na leela ke hookikina i ke kapena, me ka oielo aku; Auheaoee kapena Baraunu, oa mahalo no makou i ke akamāi a me ka ike o keia malama°moku au i koho iho nei; aka," no ko makou kamaaina ole iaia, ahe kanaka hou oia, nolaila, e hoopau koke oia iaia„aina aole, ooe ka makou. Heaha la auauei ka hopeua o ia moku. Eia, he haunaele, he make. a.hepoino, Pela no nn niea i hoikeia ma keia kumuhana a ke "Kuokoa'' e hapai nel, a o ka mea poino ma keia haua ana a ao ana, o ka hoolana i na keiki o ka aina e nana ole i ko lakou mai. Oia iho la no ke kumn nui hookahi o keia mea kakau kumumanao e hapai nei. I mea e hoikeia ai ka oiaio o keia mau mea, pela no hoi au e noi aku ai i ka lehulehu e olawa ae i na hana i hana ia ma ka la 16 o. Augate i liala. He poe ohumu loihi no keia, i houpuupu e haunaele ka aina, ina kakoa e nana ma na "Kuokoa" mua a mananupeoa haole i hoopuka xa ai mamua aku o ka balota o keia a hiki wale i keia wa, ua piha i na huino i ka Moi." i Mailaila mai no ka ike ia ana he manao hoohauuaele ko ka poe alakai ma ia hana, a uO ke komo nui ole ma ka hanohano, waiwai n koikoi ko lakou aoao, aia hoi, lawe ae nei lakou i ka manawa aka Moi i hoopau ao nei i ua Kuhiua i uianawa na lakou e oehuehu ai i ka l:ikou { mau hana. Makemake loa lakou. e i. > ao na kanaka Hawaii u lawelawe pu i ka lakou hana, a aia a ala na kauaka Ilawaii, a na lakou ka haua, alaila, alnkai ae no lakou la "he aU iki ko kahuna,'' o ka holo aku ls no ia neho ana malalo.oko lakouiiiaahae pakahL

Aka, he mea e, ka na»»ao iahohonu o nh kanaka \ aloha ao hoi i ka &i. na a makee Alii no hoi, m® ua waimaka i pilm i kt> aloha, ua kai huakai ao Ukoa « ike a e hoike 1 lea innoao āloh* tn« lu hooknpu a rae na iko maka ft»a, Pela wale no kak.m e pakeU ai « ka la. hui i p«nle]e i ke aloha iko Ukou Moi, ko Ukou aina hnnau, a kq kkou kuo-' koa;*e kupono ai iia kako« e f ,,nßna ae, "ua mau ke ea oko kakou ika pono," a e oU hoi ka Moi i k« Akua. Pūi-wai Liona.