Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 38, 18 September 1880 — HUAKAI IKE MAKAAINANA A ke Kiaaina hou, F. W. Feckley, i na Makaainana o ka Mokupuni o Manokalanipo. [ARTICLE]

HUAKAI IKE MAKAAINANA A ke Kiaaina hou, F. W. Feckley, i na Makaainana o ka Mokupuni o Manokalanipo.

Ku wai lu ke Eiaama a hnawi ma; la I i ke kimou aloha aua i ke anaina, a paoe oo«i la oia peuei: i "E nu Knūak» a MakaHionna hoio| kn Mui o ku Mokapuui o Kuuni; Alohn ookoa. "Un 010010 i ka Moi ke Alii, ke kokJ 6tia mai ia'u i Kiauiūa nokei» Mokupuoij,a npu ia knlaou Loi fee lilo ueiau i aiio M«kuapo oukgu. Aka, ke_Donoi aku uei i ko oukou uloha a kokun m'a ka'o malnma ana i ka Oihana a ko k.a'kon Moi i alōha nniia i hookaa iho ai ilunsi o'n, a © lilo io-ko kakou noho ana, i uoho Bob ohana, he makua a he mi«i keiki me ka oluolu. "0 kh mea nei a kakon e hooikaika like ui, oia ūo k» malama ana i ka toaluhia o na Kanawai, a ine kn ooonoo ana, a hooikaika i kela. olelo kanlhna a ko. fcafcuu Moi, 0 ka "Hooulu a Hoola | Lahui." līia i makou» pono ke kane me ka "W'rtbipe i Da Kanawai' 0 ka Aina, he keeb : oa ik«ika ia m!i ke a]anui o ks a Boola X>hh ui." "Ua bete kino ko kakou Moiwahiūe « kaa'puui'ī na mokii mahope oiu manao' maileAi, a ks lawe inai nei au, o kn hoike mna ana 0 ko'u kuiaua makua, paipal anla aku, e aia like mai kakou a kokua i ka eoaaao maikai a Alōha Labui p k<> kakon mau .Moi. "I Wa haalele aoii aku i ke alo alii, aa, kauoha, mti ka Moikaoe ameka Sloiwf»biue « haawi. aku i ko laua aloha pūeuehaiiia ia oukpu,. i ko Laua maū ma-' o nei uookupuūi, a e faai aku i j ka maoao -oaipai, do ka mea i hai in ae la matqna. oia, hoi. ka "Sooulu a Hoo\a Lahui." E maiama i m keiki a e Doho pouo d« kaae « tne d» "Wahinē. E hauoli ma« aaa an ke kuka pu msi me a'u, kelw a toe keia nq ka pono a me ka hgloma» m» dh mea a pau." Maliope 0 ka pau noa o ka hniolelo a ke Kiaiiiun, na panai mai la 6 Timotby K'alaeooe EBq. ma ka noao 0 ua makuainhna, i kokua pu ia p,ui e ka A4akua I RbV. j 5 Muhoe; a nei Uoo. J Kmkina 1 pni]fii hope m;ti ma ka aoa.o Alii, a penei ke,aaq uui; Ua p.ti,p«i «ai o i-i 6 ike aa m.iiiaaiaana i na Kiaaiaa, e kahea, e hookipa; mai alob;i wale ma kn •waha, at)lā me ka nanu pn kekahi, j mea a kb kakon Moi i hoonoho mai ni; a he mii īkn ua naea i koe i ku i ka mahaloia a me ta uaauao a hoeuea no hoi. Mahopē 0 ka pau aoa o kana haiolelo, ua liookauia ria hana 0 ka 1» me ku lu'lu lima pu apa o nu Kinaina me na maknaiuaūa. aritrl» kā haakai no Hanalei i e aa Mea Mnhuloia JH £ Kāiwi, B K Holi, D M'Kekoa, ka HOII. J K.Hkina, a me ka Hope Kianina P P KWlioa a m6 kaiia lēde. Hapaha koe biki'f'ka hora 4 ahiahi, hehi k» huakai i 0 ka home 0 ka Hon. J K-ikiua. I ka' EĪuHkai i kōino'ni iloko o ka h«le, ua puiwa ia .maila 6 Uknli e nn hu* i tnna no«au. ū, mi| keta a me-.keia auao, o kb pukn "tJn oluolu i ka Apana o,jßaqalei e hookipa naai i ko aoa ae m» na paia o k» hnle, U& hal» wale « luhiehu i.nu panjßala a

j me na Ihu pahelw ei ku W;iokale? iv ko lioom ui'io m uoi ii u, *'H" >ūn id.hu ke ' Anpnni HnU'nii uoho mii» u m.uo »i," oia ke'kahi raea i pai i-v ma \ni pwiu. Aka, o na tooa ai » me'k« noho ana, me be k o ka h*lu eknhi palin iu o kn i*no- | kupueii noi; ma ka oluo\u, kn loko»wi- ' kni, kn heuheu-a uie ke ahonui o-ka h«- i ku Hliiwahioe o u» iwkela uei o Bau»i- I lei, Hon. M)-b. J HnkinH. ' Ma ke knkahlnka Pouono, la 4 o Sfl- ] patetaaba, ua weh'u hou ift be haiolelo, I ma ka boniß kakela o ka Mea Huuohano, A wahope o ka pau nua o ka h«ioleio K.ioaiīiH, uti kn mni ln ke Komite I k» Mea Mnhaloiu JncsgeH J Waiui, & pnuni m«i la mn ka tu»u> o )m mnk»rtiīiuun o ka apmiH o Hninlei, peuei: "1 k« Mikun Kimuna hou, Hon. F W ' Beckloy K.<*h< puln; Me kn Maholo. ''O mnkou o un inakaainnnH o ka apaDa o Huimlei, mokupuui o Kauni, win o ko niakow Kiau Komite ln, ke waiho aku uei lukou i ke aloha holookou o k«j- I in npaun, e ko omkou Makua Kinaiua hou," a he le'uulelio aku na olelo i koe. Eia na Kocuite: R Puuki, H J Waim, S W K.fU»ool«, A. K.»hiunumi, S K. Poohea, J H Kahaleiki, M. Pakekee. A pHU kei» nn luiu iiiun uiai ln na m«- i kuaiunuo me ke Kianiua kaue a Kiaai- ] UH wnhiūe. t ko liiki poeo ana ae i ka hora 1 o ka nuiu« la, e loku nan ka u» i» w«, ain hoi ka \v»i o Naniolokama e hooaiai tqtii | aoa i di» pali, i,« \va i hnalele ai ka hua- ' kni no Niuuihlu; a hala o Kalihiwui, J G-ond bye hope mai la na Luuakannwai 1 o Haualei, ka Hou. J Ki«k'ma a' me D M I E.ekoa Bsq. Ia wa i malie mai ui bts I ua, a e hohoūu ann ka wai o k» moliwai, a hootuautto ae Ia makou i ke k&uHenne a ia poe i h»la, oia keia: "Kai hohonu i ka wai o Lokoea Uoe» «ku (n i ka noe auu o Aiukai I ka hele l T n o Manuakepa I ke «ia'ka ia a k« maiihini—e [oe Mai hLU\iv; —m«i hina.au uiui pahee iu E hele ana au i kahi o ka moe." Kipa iki ka huakui ma ka honoe o ka hhpuuea Ohna. Titcomb, paina miimaiki malniln; haulelo in hiilu, kipi» hou mtv ktibi o 01iri'etiau Be.rteka»riu Esq. Mu Pilaa, ualaana iki malaila, a Liuokele loa m»i la ka huakai ao Oi,.i e kaili aku »na ka mokupuui o Leliua i MJ.a>. .hekau ihola.na .Waa j Apahola, j t»a ka boas« o G B Palohau Esq. Mni hope o ku paina ahiahi, ua Uooleale» ia j na Kiaaina e na lealen o ke hu kahiko, lu ao an H ae, kakahiak» Sabati, Sepatamuba 5, ua haiauiu mai ln nu ma> kaainaua oia apaaa k Oa 'wehe ia ka haiolelo tae ka pule mai a G B Meheula. Da ku wni la ke Kianina a haio lelp e like ,me k»nn i haiolelo ai ma Kilauea a me Haūaloi, I k% pa» aua o kana, aa panai mai la .ke Komite G B Mekeula ma ka aoao o nu ui»kaaiuana, penei: "Ma ka iuoa o ua makaaioana o Anahola, o ka apana o Kawnihao, ke w«iho aku nei ko lakou mau Kotnite i ka panai uo kan haiolelo & ko nii.kou Mnkua , Kiaaipa hou no ka mqk,upum o o, Manokal;>nipo nei. Nolaila, mamuli p ko ke Alii ka Moi oloolu ana e h'ookohu ia oe e uoho mai i Makaa a i Kia* aiiifi; eoiaiia, ke waiho aka nei innkou i ko makou hoomaikui ao ko kakou Moi i aloha nui ia," »he lehuleho aku na aea i koe. Ēi« na Eomiie; & B Melioulh, (3- B Polohan a me J Kaipu. Mahope o ka pan «na o kn p«ne, ua ka mai ia o Kaipii a mn G B Palohau, a paipai mai Ia j na makaainiiou me ka , piha hauoli. I ka paa aūa o na hana, wi oluolu i qb Kiauin» ka lulu liina pu aaa me na makaninana. Haulele ia Aunhola, o ka hor» 10 n. m, ia, « pii ana ei iho ana i na ulu, a i ka oioina ilūa i /'Kuiioiwui;. hmiiele akn la i ka lae kniul; o Kulalou mahope. Ma keia wahi, ua mahue lua ibo la ka haakai, ua kia pono oiai ln ke kaa o uh £.jaain« a me k.. Mea Mahalom J H K K.«hvi, ao kn homo a«m o Col. Z S spalding, a wnhi lioi a u» kauia.iiua » me nu nialihiui e olelo uoi nei, "K,t.usii Palaee." A hala aka la ba aope Kia< ain» P P Kanoa me kaua leda, ma ka kaa o Mr. D*niel Lovell do Papaa. I ka hiki aea o na Kiaaina me ka Me« Muhaloia ma kahi o 001. Z. 8. Spttlding,-tiu npo mai ln ke Oolonal me kana lede me ka piha hauoli i na 'lii • Kiauina e luuua malniln. Uu hookipnia aku k naKianioa mu ku Bumi bookipa nani o ua hale o«i. I ka hala aoa o ka hapalua hora, na hookipa hon ia akn )a uo kn llumi Aiiin nani; malaiia i hoopihn ia ai na Kiaaiea me ka ai « inu una , i ka wai a ne» ono o ua. home »iHni nei. j Oa boikeik& i» ako ls na K/iHaina i ka ; fiumi Paiapala o ua koiki nei. I ka hiki pono HUM H0 0 ke, kahikuli ra inuta i ika hapahn i i ); ,la o ka hoi-a 1, uu iulu Jfaia hope aka la i na knuiaaina hauoj hano, a poahi m&i la ka niniu a ka huila bo ke Kula o'MHilnhuim. Kaalo ana maUlo o ka haW-ū 0 kn , wiliko o aka-la- mahope, ka h i,li,, ktt hnlaaina a me ka. hule am(jra o Geo, Munaoa. A nea mai la ka haakai

no kn In I<l o Moikehii <» tno ka luuln o ■Kopftft. : Whli,xU, i liui tia Kin itm ma kii b ilwkiuii o ke koiki pnw o K ti >, Mr. Oluiiui. A ilnila «tu ii īne k» luuikhi a ke Kinninn i hoomanno ae n,i,iu awu lnmele n ia poe i huln; ' A.loha au oka livula o Ktipa«, Ko akea maikui o Kaipuhaa," &c. A uie ka nalu hailua o (a 'he wahi hoi ia a kti luaui Maku/i Kinainu 'e walea ai iISko o kekuhi o kona uiau la, oiauoia o noho Kjii.itiu« aua mni-ke M. H. 1851). 1 lu» hiki luw ok\ Uuakui i ko Kihlluiluokewu, ilaih» i kakele ai -ni\ k«a Kianiua i ka niniu po«hi a u<i huila, a o ke Kiuaina kauo hoi i ke kai nepn u ka lio. I kfi huukai i hiki tmii i kn m.iliwni o ku \v»ihalitu o Wailna, ua good 'iy« hopa uiai la Ue kaa o ke k«iki lalawn' o Piipuu, D Lovell, i* huli hi>i aku iu i» me kaaa ledo uo Pnpaa. Kimhope n°kn la o Winlim, Knhuukomo n nie n« euuhiko o Huuhuiuulu a ine ka mahiko o Lihne. I ke komo tma iloko oka pu o ku lunkini o Lihye, oka horu4p.ro. ia. Muhopa o ku hookau uan o ka nu«iiuv o na hnole, ua hookipniu akll la ke Kiaaina e kt\ R,av. J B Hauaike iloko o kw halepule; a ntv S II Uapuku Esq. i lioikuike nmi i na mnkaaiiiKUi'., a ku Uni ln ke KĪ!»aiu?v h wehe mu v v m«i 1« i k« huiulelo uin ka olelo Hawaii, tt heluhelu pu mai la iin hoi oia i ka haiolelo mn ,ka olelo Enelnni imua o n« u» hehihehiin kw haiolelo ma ka aoao o d« haole me ka pihn i ka olioli. Ike oki ana o ka hniolelo Kinaina, ua kv> natvi la o B K. Holi Esq. n panai tnai la raa ka aouo o na mnkaaioaoa o ka Hpan.i o Lihue, penei: "Wa 6'ko makou mau Komite la o k» apana o Lihue n«i, ke waiho ha«hrtn aku nei makou i ko miikou alohn ium nou, h me Uau ledo, ke Kianina wuhine, Aloha olua, "Ua oluolu i ke Alii ka Mo« ka boonoho ann inai la oe i Kiaaina a i Mnk«»., m» kah\ <j kou oiua i waībo mai; noluiln, ke puun» «enei mnkou me kr> uiakou mau manao, a aie ka lokahi hoi 0 ko mnkou inau puuw«i, E uimu in weliu» ulohn iloko o kona uiau mnkaainnna nei. k mnmnli o kan V>nio)a)o i p■>■ iiola mai nei imua 'omakou, ke hannli nei uLakou me ke koiiio pu him tne ne* © houikaika a Hooln « Ooouln i ka Lihui, ko Mi.kia o ke Aupuui o ko knkon Moi i alohu nui ia, a ko kakou Moiwnhioe hoi i nlo ai i oa ale n a iiō kula mo ta k»haw«j ma ka aina, «rm hoi i hooikaika p»lup*lu ai, i ke anu o ka ua a t»o ka wela o ka la. "Ano, ke lawe mai nei kau m*u kanwa i l< e aloha o ko kakou mau Moi. i pnnai ia aku no ko laua aloha no makou, nn hai i hai pu mai nei imua o mnkon, i ka wa au i hanlele aku uei i ke kulaoiiknnhale nlīi o Honolulu, n nia on 1» ko mikou pulowi hlolih ina l,, n i Moi a e ola uiau loa tia Lani Moi ike Akua. "A k& hanoli pu nei hoi makon a pau na nnakaainnna o Lihue nei, ē hui pu aku me oe ko makou Kinaina a Mn. kua hoi; ma ke kuka ana, ka hooikaika ana, ka hoeneu ana, a me ka hooholo mua ana i ka waiwai o ko kakou mokupuui, a e malama hoi i na Kunawai a konu mulohia, i onipua ai ka Noboalii o ko knkon Moi i nloha nniia, a i mau ni ke Ea o ka Aino i kn Pono.' "0 tntikou no knn miui Kanwa haa n hoolohe: B K Ooli, BHHnpukn, S K Kitia, K H Kauenialii, Ē Kuhele, J Kala-;i H Kahelu." I ka oki hbh o ka hniolelo pnnni, iin koknn uiai oSR Hapnku a m<j ReT. J B Hanaike; a d ka panina o n« haoa, oia kn (olu lim : » p U „ na 0 Drt Ki.iHinu' roe ua aiakaninnna. a hookuu i u na hana. me ka mnluhia. Niniu mai ln ka huila 0 ke kaa o na Kiaaina w,khinß, ao na K.ia»i n a kane e kainepn ana m« na kav.ilo uo ku hoine o kri Hope Kiaaina P P Kanoa no Niumaln, , I ka hiki u,ia i kii hale„..ua hoouaimn i« ka, «oaina e Eev. J B Hauaike, S R Hnpukū, S Kain, K H Knumiulu, E iiuhele, a me ke k»mub©Je 'ūnii o K.i waihou, a me kek»ikaiDa o ke Knliiua Knluiaiua, James Bush. . Muhope o ka pau aun o ka p>āna ahi »hi. ua kmio m«i la ke Kmaina wahiue 1 ke «no o Qa hoomana mni k« e nolioalii aow o King Henere "7111., o Pe» lekaue. Ua pihn ke aO'iinn ika mahalo pib« i ka mikioi me ka miJt.o!vlohuK, 0 ko kakele olelo aua. Ikn aneane «na 9 hiki pouo i ka bora 10 p. m. o ka po. tt» hookuu iho la ke anain». Jkfoe ia po tt, ao ae, kukphiaka Poaknhi, SHpt.,6, ua hoomiiku ka huakni e hooluoln in H kolahahn n. Seiit. 1, hora B;3Q a. m., i ka mnknuk«u aua o kn htvik.vi no Kulow » ma, Waiinea, ua huli «ku la ke alo i ke komohana, aia no rau ka «oao hema' ka lalani aiaaua i kupaiao ELuipi-, a hoojnanan. j)fi_hi ke kmunliela i keia mau •wahi lalani t mele,.i pili pouo iuaniauūa kilakila nei, penei:

"O'inoiin m»i ke nloUo K.|,invvio n ; .opil? Kn■hi wi honi ku mnkuni P.iiiuknUi liiu Jiin«bii)H." B knooai mni h'o» kn im'ikuni K'uiwni\eiiua, b» o(vi wnle no ia liele mh» 1", » hiil-i hope i kn hunk 'i k« nlu kuk«i kiiulann i'kaeaeu ia e ku poe kftbik.o i ( -e aku j |"AlohsiUti kukui ponh««ba o Hūlein." [ I ktv huakai epn aoii ike kulu i Holola, e uiniii poblu noa k« huilu o ke . kua o ke Kiai»ii)t> wuhiao ,a £>& kH Hope.Ki«nin«( f. o ke 'lii K.i«»inA hoi mnLopb Hiihi i, Iwiiiepn ni| me he 1» e «»i peniii ra»i »mv o Kihili, inn ki>kov\ oi mt*Ui n« pnli I A o k.i pnhu bt>p© lo» o kein hunk.ii i nwiwi nui loa 'ni, o )v.i WAllllniliiihi 0 WnīUleiH. Hom 10:15 u. ui_. hiki i Kolon, luln iinia ke Kinniini me Aup:uat orier iua ke nliunii, good bye rae ia, n ooe nku in ka hui\krti «0 ka howae o A W Miuolm Esq., ku Lnuiikuuuwiii Apnnn oia »p»u«. Kipn iki n nee liou »ku 1» k« huukni 110 kn houio oko Kinniiv» tnno, kn Bis Es. Joo, K Biiah, ka Kuhimi KaUviuiuit i k«iit WM. j Hora 11:80 a. cū. 3 h»»l©lo ika hoiae , KiaHĪnn n hoi hou mni U i ka honie o ka Mea Mnhnloiik A "W Maioho. no kn lioopiha uiiH i ka lua o ka iuainn, [ Aole l paii.) B@*" I ka Sopt. 7, tiH holo rtku ko Kir»a nliiwiihine Likalike uaulunn o ka iuuku.ihi o konu inoa ponoi no ka mokopuui o Hnwaii. Nui kh hoolialiihnla oko Mnkawmo poe no ko lakou lunakanawai ap«aH, no ke kupono ole. Ahea. la hoopuu I ka pule i hala, u» lilo mai in JVlr. A F Oooka, ku uioku Uonora nia ko kuni, a uw keiu hopo aku, e hooholo nv uua oia i inoku holo pili tūua uuiiulo o ka inoa Mmia. 1 k«w«i kohoīn aio RBStunloy i Loio Ruhin«, »010 i «la iki mui nn iiaUwui n ai hwolo a i kona hookoliu'm «na. Peliea la, ua oi ne aiioi ko na kuhiiia hon hewa mainnn o kooa. Ka an«;iue ae nei e holo pouo loa ua hooponnpono hoo in nna o kahi moknāhi Kapiol oii o k t 00-i M<lioua o Kioiaoaui'i, luahilo o nn lima lawolnwe 0 n>i haole knmana o Ulnkoheo. U» hiki m»i nei a eiu iwaenn o Unkou, kekihi kahnnapnlo hou no ka hoomana kntolika o Rev. L irkin kona i'ioa. I helo mai oia e kok-ua ma ka hoita ana i luakīni hou, no ua haole ao io hoomaoa e noho ana nta keia kulauakauhale. Zr#T I k-i )a 31 o Al)g(te i hssa, m» Mduqh, kii m ii la ka anela a ka muke n k.iili aku U i ka hanu ol i o K>liub« 2, he kamaaiūa no irt Oa.wniho iho oīa mahope uei, he makni.hine. kaiknaana, wnh'iue a he mau keiki a uwe «ku oona. Aia muluna o kaia ohana kn uaHkou upu ana iloko oko l»k 0 u mao hora o ke kuūūnkena. I ko kaknliiakn Sabnti, B«pt. 5, ua koouo inni miluko o keia awa k« mniin.ih) Kul innk.iuhale o Nu loka, malalo o ke nliimoku hon, mai K ( alakiko luai, tio ka hlo aku i na panaluuu ma Ub hema. Uu hoi mai mnlnnu o l;ei« moltn un kananHin» Hon H A Wiihwnna, 001 Spi-eckßls, W H Diujoncl G H Luee, Lne iB. P C Joni.'B, A T Atkiuaon, B F Bolles, līr.'txi" Mra. E G Httchcuck, Mrs. Wildor, W H Bailey a me kokahi poe 0 ne.