Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 38, 18 September 1880 — HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE! KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O KA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE!

KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O KA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA.

MOKUNA VI,—HELU 30. Eoopuniia 0 Maneīua. NAPOLIONA i hoi mai ai mai ka heiua 11.ai 0 liulia, na hoololi hou ia ae la kona noonoo inai ka hoopuni ana i ka paleaua o Miinetua, a haka pono aku la kona mau maka maluna 0 ua ao hanliuli weliweli 0, lioakoakoa ae lu ma ka Akan. Oia hoi na koa kahiko ho 60,000 malalo o Kenerala Wamniika, kakahi 0 na kenevala kaulana 0 Anseturia; a h« belu ekahi hoi ma ka oihana hoonohonoho kaua no ia aupuni. Hoakoakoa ae la oia i kona mau pualikoa maluna o na kula waonahele o na mauna Alapa Akan, no ka iho ana aku mawaena 0 na owawa ololi 0 na kuahiw'i 0 Kailola, maluna 0 na puali Farani, He aneane e 60 mile ma ka akau o ma ke kihi akau loa 0 ka Lokowai Gada, e waiho ana ke kaona i pa ia 0 Tereneta mawaena o na puu o Kailola. Ma keia wahi i hoakoakoa ae ai 0 Kenerala Waremuka i kona mau koa he 60,000 i lako pouo me.na lako kaua, no kā malei ana aku i Manetua ; a hui aku me ka 20,000 koa e noho pio,la maloko 0 kona mau paia, a hoopuehn liilii aku i ko lakou enemi i weliweli nui ia. Nolaila, ua manao ia uu ailaia ka hopena 0 ka Hokuloa 0 Farani a nie kona mau puali. No keia kumu, ua lihokanmaha ia na mahao 0 na kanuka Eipubalika maloko 0 Italia. "Pehea la e hiki ai," wahi a lakou, "ia Napoliona, ine 30,000 koa, ke kue aku i ka lele like ana mni a na puali elt>& ma na koa kahiko he 80,000 i kuliuna i ka oihana kaua." Aka, ma ka uoaohoi 0 naalii, ua hauoliloa lakou, a e hoomakaukau ana no ka lele kaua pu akn malunao na puali Farani r ka wa a lakon e ike aku ai i na koa 0 Napoliona e pioo ana iloko 0 ke auhee. Nolaila, hoala ae ; la na knlanakauhale 0 Roma, Veaike n me Napela i ka hannaele, me ka hoao malu ana e kokua aku i na Auseturia. Mamuli 0 ka nui hewahewa o na koa a Auseturia i hoakoakoa ae nei no ke kue ana aku ia Napoliona; ua mauaoio lon ka Pope, aia iloko o ka maaa o ke aupuni o Anseturia malalo 0 ke alakai ana a Kenerala Waremuka, ka make 0 Napoliona a me kona mau puali. Nolaila, kapae ae la oia i ka mana 0 ke kuikahi kapae kaua i hana ia mawaena ona a me ka Olali opio, a hoouaa aku ]a ia Kadinela Matei no ke kuka ana me na enemi. No keia hana kumakaia a ka Pope, ua kapa ae 0 Napoliona i keia 0 "Hoikeana," oiai, ua hoikeike ia mai imua ona na kahoaka kupilikii o kona kulana. 1 keia wa. Aia hoi mawaena 0 Manetua a me Tereneta, e waiho ana mawaena o na knahiwi ka Lokowai Gada, He 30 mile kona loa, a mai ka 4 a i ka 12 mile ke akea. Aia hoi o Waretuuka a me kona ' pnali he 15 mile ma ka akau 0 ke poo 0 keia lokowai ma Terenota; aia hoi 0 Napoliona ma Manetua, he 15 m'ile ma koua welau. I ka wa a ka Alihikaua Ausetnria wiwo ole nona namakahiki he 80 i nana aleu ai maluna 0 kona inau koa, ua ma- . nuoio iho la no oia, aia iloko 0 ka poho o kona lima ke ola 0 Napoliona, Uolaila,

lu'iu' iki ilio Uv kuna uU<i, u aimuuai ae la , i koiiii lima nit> kn Loihoi nui a |wuui ao la, "E loaa auanoi ua wuhi keiki nei ia kakou i keia wa," Aka, uu hopohopo nai> oiu, uialia o iko 0 Napolioun i ka hiki ole iaia ko kue niai i kiia heluna nni o na onemi, auhee mulu aku i ka jio. 1 wahi 0 piui ai oia, \m mahnle ilio la . 0 Wumuuku i kona uiau puali- ma To-1 reuotu iloleo 1» ekolu nmhek', ma ka pa 20,000 o ka mahele. Ina i ike mua 0 Wnromuka i.ko kahua i ioaa mau ai ia Napoliona ka lanaUila mali.na o kona mau enenii, aole la oia e mahele liilii i kona puali. Oiai, ma Ika mahele ia ana 0 kona imali, oia no ka hoolilo ana i kona mau pualikoa ikaika i pualikoa ikaika ole. Ua like ia me ke kanaka i okioki ia kona mau lala, aohe he ikaika i koe iloko ona. Hookahi inahele uialalo 0 Kenerala Kuadanovika, ine ke kauoha n maki aku 1 kai ma ka pae koniohana 0 ka lokowai 110 ko okipn ana aleu i auhee ana mai a na puuli Faratii ma ka ala ae 0 Milana. 0 Koiui'ala Wavotuuka hoi me kekahi uuihele, e imiki alai i kai ma ku aoao hikinao ka loko, no ka hoopakole aua aku ia Mauetua. 0 Keueralu Melalen hoi, me kekalii mahele, e maki aku ma ke awawa o ka mpliwui Adige, e holo pnpu ana me na pae o ka lokowai, i hookaawaleia ae e kakahi mauna i aneane elua mile ka lanla. Nolaila, aole e oi aku mamua 0 na la elua, e hui ai keia'nmu puali nur hewahewa; aka, iloko o keia wa, ua kaawale lakou. - Ma leeia mahele liilii ana a Waremuka i kona puali no ka hoopuni ana i kona enemi, na manaopaa oia, uia iloko 0 kona mana ka hanu o ko Napoliona mau koa. Aka, ike e akn la nae na maka aeto hiamoe ole 0 Napoliona i ka hupo o kona hoa paio, ka me» hoi i oleloia, he liely ekahi no ke aupnni 0 Auspturia nm ka oihaua kaua. Nohiila,, lawe ae la 0 Napoliona i ka waiwai 0 ka manawa i hoikoia mai imua ona i keia wa, a hoohele aku la i kona puali imua e halawai me na enemi. Ma ke ahialii 0 ka k 31 olulai, 1796; loaa mai la iaia ka lono mai kona poe kin, no ka mahela kaawale ia ana 0 ka puali 0 na enemi, a me ko lakou haalele ana aku i ko lakou kahua hoomoana, no ka lele kaua ana mai maluna ona. Nolaila, hoonohonoiio iho la oia 1 ke ano 0 kana hoolala 110 ka nee ana 0 ka.puali; a iloko 0 ka hora hookahi, ua makaukau na mea a pau. Kauoha koke ae la oia i na alii o ka punli e haalele ak» i ka hoopuni ana iu Manetua, a e hoomakankau hoi ka puali holookoa no ka muki aua aku e halawai iiib ka enemi. Oiai, ua hiki mai ka hora e kau aku ai i ka hoopai 0 ko auhee malima o ko lakou mau enemi lehulehu i hookaawale ia. Ho mohai kiekie, he luhi hoi i ike ole i ka hua. Oiai, na haawi oia i kona mau manawa a pau, no ka hoopuni ana i ka paleaua nO na malama elua. Ua honlunlu pu ae oia malailu, malalo 0 na hana kaumaha me na lilo nni, i kekahi man pukuniahi nuuui wawahi [mpu, me kekahi mau lako kaua iehulehu. A aia hoi ke kulatiakauhale il,oko 0 ka pololi a, ka ai; nolaila, ua maopopo laia, aohp he wa i koe, a ifee oia i ka hua 1 o kona luhi o ka hoomanawanui nna. Nolaila, ma kona haalele ana i keia mau mea u pau, ua lilo ia 1 inea nana e hoeha mai i kona naau; oiai, e loaa ana i ke kulanakauhale ka .ai, a e hoomaka ana oia e hoopnni hou, mahope iho 0 ka lilo aha o kona luhi mun i uiea ole. Aka, no ka pomuikai 0 kona puali a me kaihiihi o ka hae o konn aupuni, ua mohai aku oia i keia'mau mea, a pau me ke kanalun ole, ina pela wale iho la no e loaa ai iaia a me kona puali ka palekana a me ka lanakila. Nolaila, ma ka hikiwawe a me ka eleu o ka Napoliona mau hana, a me ka mohai ana i kona luhi mua, i hoike ia ai ka hohonu o kona naauao ma ka oihana hoonee Uaua. Ua hala aku na kukuna olino hope loa 0 ka la iaalalu aku 0 ea puu 0 Kailola, a 0 hoopunaua ana na eheu 0 ka po inaluna 0 ke kahua hoomoana kupikipi , kio.

Mahilo o ka jwuli o ko. po, e ku ana kelaamokein me ka nmkauknu. Ua kiola \a aku la na [mpahple kau pnknniahi a ine i a kua o na pn lualuua o na pmi nhi; va tonn pauda hoi iloko o ka lokow«i, a kukulu ia iho la na pnkuniahi iloko o ka houua, tne ho man poii la, 0 n« poka [iukonwhi a uio na polea pnhu hoi„ ua kanu ia iho la iloko o na auwaha eli. Mamua ao o ka hiki ana aku i na hora o ke aumoe, e nee ana ka puali holookoa ma ka pae komohana o ka Lokowai Gada, no ke kne ana aku i ka niiiliele malalo o Kenerala Kuadanoyika, ke kenerala i moe uhane ole no ko lakou popilikia. Ika wa a na kukuna o ka la i olino mai ai fna ke kakaliialea ae maluna o na pohopoho o Manetna, ua nalowale knpaianaha aku la ta onemi e hoo[)uni ana i ka pakau, nolaila, nana pono aku la na koa nuluna o ke kahua hoomoana neoneo o na enenii me ke kahaha, a aole hoi e hiki ia laleou ke i ae, heoiaio na ulea a ko lakou mau maka e ike nei, oiai, tm hoopahaohao loa ia lakou no keia hana kupaiannliii a Napoiioni». Ma ka hora 10 o ia kukahiaka no, oiai o Kenerala Kuadauovika e maki maiie ana me ka upu ole ae aia ka enemi imua oua, muloko o na mile he 30, aka, me he owaka ana la na ka uwila, ua lele kana koke aku la leo mau koa maluua o ko lakou mau enemi i hoopahaohao ia, a hlki ole ia lakou ke pale mai i na iliohae i hoomaa ia e kolakou alakai opio e hana i ka lakou hana me ka eleu, a. iloko hoi o ka elen a me ka makaukan e loaa ai ka lanakila. Ina ' kupaa na Auseturia i ko lakou kulana, he mea maopopo, e lilo ana laliou i mea ole imua o na iliohae aDa ole o Parani; aka t ,mahope iho o kekahi mau hora pokole o ke kaua ana me ka hahana o na aoao a elua, na auhee aku la na Auseturia me ka poino nui, me ka haalele iho iloko o■ ka lima o na koa Parani i na koa pio he lehnlehu. A auhee aku la ke koena iloko o ka waonahele o na manna o Kailola, kahi a lakou i puka mai ai. Aole> nae e hiki ia Nupoliona ke nkali aku mahope o na meheu o ko lakoU mau enemi e auhee la, oiai, ua paa kona manao, e wawahi pakahi aku i ka ikaika o keiamau mahele mamuao ka hui 'ana ae o kekahi ine 'kekah.i; n'olaila 1 pakele aku ai ke ola o ke koena o na koa o ka mnhele mua ma ka apua. I na.mahele elua hoi e maki ana ma ka aoao hikina o ka lokowai ms ka nanea, lohe aku la lakou i ka ikuwa o na leo paapaaina p na pu ma keia aoao o ka lokowai, aka, aole nae e hiki ia lakou ke haawi aku i kekahi kokna i ko lakou Wiau hoiv'loha iloko o ka popilikla, oiai, ua okipu ia mai lakou e ka moana wai ak«a. Aole no hoi e hiki i keia mau mahele ke hootaaopopo iho, mai hea maī la ka enewi i halawai mai ai me Kencrala Kuadanovika. Aole no hoi e hiki ia lakou ke hooia iho, o Napoliona no kona hoa paio; oiai, aole e hiki iaia ke haulele aku i kona luhi imua o Manetua, a nee raai e halawai me kona mau' enemi. Nolaila, ua lilo keia hana a Nnpoliona i inea pohihiln loa imua o ka Alihikaua Waremuka—ke pookela o Auseturia ma ka oihana kaua. (Aole ipan)