Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 38, 18 September 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI!

MOKUNA IX. HELU «8. '•He IA EOKEKILA i ike iho ai i kona ma» hoahele, ua haule iho 3a kona mau waiiuaka, oiai, ua huahuai mai ]a ca punawai hauoli o leona aloha, a lolokumaila na kipona anoano o na hooinaoao ana no na hora i komo pu ai ia a me kona mau hea iloko o na owili haawinaoka pilikia. Haawi pu ae la no hoi oia i na hoo-' maikai kiekie ana i na lani, no kona ae āna mai e liui hou aku na liololiolona ana i aloha loa ai raa ia. A ua lilo iho kela hora i hora haiioli loa nona, no ka mea t aia na olali kupaianuha ke pili ,hoq nei ma kona aoao, kekahi inau puu pale hoi nana e pale ae i kekahi mau pilikia nui « hiki mai ana maluna ona. Aka, e kuu niakamaka, e hoolohe ! heaha kela leo I 0 ! ke aoaoa ae la ka inakani mp, na kaula o ka moku me he mau iliohae hihiu la o na ululaao; a aia hoi ua leo la ke nei nakolo ae la. ke hoopaiakuli ae la hoi i na papa ea mama oka iewa, auwe ! he hekili ka J aia hoi ke loku iho la na omaka wai ua koikoio ka lani, ke ala mai la hoi na ale kupikipikio o ka moana me kona inaina nuj, a o kahi halelana moana hoi e alo ana i ke koa hiwahiwa, ua paialewa ia ae la ia e na ale ooloku o ka moana, a hikaka ae la kona mau laß kia i o a ianei, oiai, na unuunu mai la ka inaina o ka pot iaia. Ae, he po ino keia, oiai, ua manoanoa iho la ka ohi ana o ka pouli ma fca ili hanupanupa o ka moana—ke nee iho La ke kuaua lanipili koikoi—o ke kai hoi e Ooloku kupikipikio ana—e nu ana hoi ka makani mo kona ikaika hoomaha'ole —o ka leo hoi okā hekili e hakui nakolo ana me ka weliweli—a o ke ahi oka lewa, e lalapa ana tne ka mao oie—a ua ae.Ba,uhane p luna o ua wahi halelans la, he keu keia o ka po a ka inō i hoalii ai—a, aolo no hoi lakou i ike i hea ia auanei lakou e hoouna ia nei, oiai, o na manaolana no ka palekana, ua puanuanu ae la lakou me ka weliweli, no ka mea, i kela a me keia sekona, e lele wale ae ana no ko lakon mau oili o ka wa hope loa palia ia o ko lakou ola ana, a holoaia aku lakou iloko o k'a opu o ka hohonu. Iloko o keia wa a ka ino e uhola nei i kotia ioaina, ua pioloke ae la na mea a pau, a luluu mai ia hoi ke kauinaha iloko o ko lakou mau houpo, koe wa.le no ke koa, ka naita, ka olali, ka mea hoi nona neia nanea ilihia. Aka, haapu wale ae Ia no nae ia, no na wahi olelo ana i lohe ai mai ke kapena mai o ka moku, ao oe nb paha kekae ka niea "heluhelu e manao ae, o ke kumu o ka ili ana mai o kaia iao enaluea o k'a moku, no ke kau anā aku o na iiio a Eokekila, na mea hoi i manaoia e na kanaka o kela wahi kulanakauhale & Eokekila i haalele aku ai, he mau holoholona ia i uhai mau ia e U.i inof ke kau lakoa iluna o ka moku. Pela io ' paha i ka nana aku; aka, o keia ino aole ia i hoea mai mamuli o ke kau ana o keia mau ilio maluua o ka molju,.aka, o ka hoohana ia i hoouna ia mai e kahi moneka ahouui wale.

0 ke kapena hoi, e Tii-o 'ana ia a aoki ike ika tnea e hana ai. A i lwkahi ana i maalo ae ai mamua o Hokokila a halo iho la i kana wahi e okuu aoa,-—ia i olapa iho ai kqka,hi malaraala-nla uwila a hootnaarfiaa ae la i kfthi a« ke koa opio e noho an& me kana mau ilio, a ia wa hoi i ike aku ai ua kapena la, i na ilio, a oia no ka wa 1 h<jkcua ae $Lia, a hooho ( ae la i&.me ka lep pupule, p 1 eia ke kūmu o k'a poino o fetm molfU ! O 1 he mau ilio -el E kiloi aku i keia j kanaka ino a me kana mau holoholona weliweli Iloko oke kai—e wiki! Iloko, o ke kai me kela kanaka, e wiki, mai lohi. 1 keia. wa a ke kapena e kuhea nei me ka leo hehena, ua hoholo mai la na luiua. a lalau iho la ia Kokakila a me na ilio, a iiie ka hookaloa ole, kiola ia aka la lakou a pau iloko o ka opa hohonu o ka moana kai kupikīpikio. E aa makamaka o keia nanea, ke ike ae la kakou me na naau walohia a mokumokuahua i ke kiola ia ana o ka kakou hiwahiwa i moepuu no ka palekana 0 kela moku, malalo ona manao kuhihewa, a nolaila, e haalele ana kakou i ka oneki eleele o kela moko, a e au liko ana kakou iloko o ka moaaa lipolipo me ka kakou koa, ka lei a nei maka peni e kui mau nei. Ia lakou nei i hanle aku ai iloko o ke kai, aia hoi poha ae la iloko ona leo wawalo he nui e uluaoa ana ia wa, he leo nakolo nei, e hoonaueue ana i na paia paa o ka lewa, a he leo hoi ia i oi aka ka ikaika o kona hakui nakolokoloa ana mam ua o na hekili ikaika na, pot o Ikuwa._ A.o kela lee- nui. kupanaha no Haehae Liiliii no ia )eo i poha ae ai, aia hoi, l:apikipikio ino ae la ke kai mai o ao, a ike iho Ia o Hokekila i kona kftu aua iho maluna o kekahi .mea 'nolunolu, $ hapaiia ae ana ia mai kona holoaia ana'kii iloko »ka opu o ka hohonu, mahpli o ke kaumaha o kona kipa kila a tne na mea kaua o luna ona. i hapaiia ae ai a lana aela hoi ua lona nolunolu la, ua hoomaka koke aku la ia e nee ma ka hikiwawe loa, a ma kahi hoi a ua oiea la e n.ee ana, ua naholo pu wale ae Ja no. ia.ooloku oke kai a mao ae la.ka ino; aka, ma na wahi e ae a paii. e mau ana, no_ ka ooloku o I ka ino, a ua hooi loa ia aku hoi i ieia manawa. Hoomau aku la no hoi ka iopa ieamahao i kona nee ana, a hiki wale i ka wehe ana mai o ke alaula,o Jse ao, ia wa 1 lohe aku ai o Bokekila i ke aoa ana a kekahi ilio, a ma ia manawa no hoi i hoomakaa&ai ka mea nona ka ana e kau ana e hae a aoa -ae la me ka ikaika; nolaila, hoomaopo.po iho la ia o kekahi uo keia ona ilio aaa e'hsElStali nei iaia. Aole i kanlua iho, ,_pj3plinli. ana ksia mea mamua, a lohe aku la keia i ka nu ake kai a me' k'oha haluhi, nie he mea la e kapeku ana ' kona inaina l iekahi kakai pali nuu "A i "ka palalaakealoa ana mai a ke ao, aia iliana laua.nei iluna o ka aina, a ia wa hoi i halawai aku ai oia me kekahi o kana mau alio, oia hoi o Wawahi Liilii a me Aipunpuu, a oia ka mea i nani ai ka apa a Hawaii, i ke kaunu ae i na n»ahi lalani mele; Hu huhui aku la e—a Na maka la oi—a, 0 a'u mau pua e—a 1 ka nani o Kou oi—e. Aka, ke ulu mai nei paha ha aiui niniele 1 mai ia oukou mai e na hoa heiahelu 1 Auhea ka moka? t Pehea aku la 1« ia? Heaha kona hopena ? Ua oleloia ma keia moolelo, aole i ik» ia kona ala i hele. ai, aole jao hoi oia i ale ia e ka opu ana ole o ka hōhonu, aole no hoi oi\j poino, aka, aia ma; kekahi moolelo e tie,„ua hoikeia kekahi ; mcjkn kupaianaha loa i kapaia ka Hoka;Aka Weliweli, a ua manao wale ia o, ksia moku no a Uokekilai kau ai, eia eo ua rooku kamahao la. Oka .moolelo i hoikeike mai "i keia o ke Kasto Kanlana o Bōmio Laikekela, ke Keiki Alii Koapaianaha o Arabia, , Nolaila, o ka ■ h£imau pu wale no kakou maanei, no.ka ipea e pili ana i ke|a moku, a e Ihoi ae no kakou a nana aku i ka kakon kamalei koa —kana ilio a me keia mokuouni ana i pae malihini. aku ai.