Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 44, 30 October 1880 — EHIKU MAKAHIKI I NA AINA E. [ARTICLE]

EHIKU MAKAHIKI I NA AINA E.

[Hakuia e Joseph H Kawelo.] Mamua ue o ko'u pahola ana aku i keia mau wahi lalani uuku o na mea a'u i ike ai ipa na aina puni ole hikina. He mea pono paha ia'u e nonoi mua aku ia oukou, ina tausani ekolu nana e kuekaa ana ina kolamu like ola 0 ka nupepa Ko. s&waii Pae Aina, i ko oukou ahonui hoi e mnliu nmi. Aole no ko'u manao haakei a hookelakela lioi keia hoiko ana, aka, no ko'u iini nui e hoike ia'u iho, eiaaumana pukoa ou 0 a ua palekana māi

la lioi mai na paialewa aua a na alo 0 ka hohonu. Kolaila, 0 ua hoa hoinaīnau o nei mea he uupepa, e pono paha oukou e ahonui, oiaī, lio malihini wau i 11 oi mea he hoopuka nianao ina Ue akea iloko 0 na nupepa. Aka hoi, no ko'u noi loa ia inai hoi, nolaila, eia mai an ke pahola aku nei iuiua o Oukou e ka lehnlehu. Oiai au 0 hoohialaai ana i na la 0 ko'u noho opio ana, e lupea wale ia ana hoi na noonoo e ka lele pauaho ole a n4 sekona 0 ka manawa, puka ae la na la 0 ka hooilo, a ohaoha maikai ae la maluna 0 na kaiaulu pali 0 Konahuanui; aka aole i ana iho na pana a na iini hoi a ko'u puuwai no ia mea, aka, 0 na kuko a me na lia ana, ua niamao loa ia mai Hawaii aku nei. Pehea la e ko ai keia iini o'u, oiai aia he mau tausani mile o ka kohou mawaena o'u a me kahi a'u e kau nui nei, I kumu no'u e ike ai ia Europa, «a hooholo iho la ko'u lunaikehala penei: hoolilo au ia'u iho i luiua malalo 0 na olelo aelike, me kekahi o na kapena inoku kalepa, e holoholo ana mawaenu 0 Honolulu nei a me Europa, aka, aole i poina ia inau kuko a me na hoolala ana, oili pulelo ae la ka la pakaluki 0 ka '73, Feh. 7,'nana hoi watl i kono mai e haalele ia Hawaii, a.e au malihini i na ale hanupanupa 0 ka Pakipika: Oiai ko'u ' wahi poo paakikī e hauhili ia ana e na kuko iuo no Europa, halawai mai la au me kekahi o«na kiure kanaka 3 John Opunui, me kona ninau ana mai ia'u penei: Makemake oe e holo i Livapula ? I ko'u loheana i keia ninau ua pii ino ae~la na <legere o ka haūoli a hiki i ko'u kani a-i, me he mea la, aia wau i Livapula kahi i ko ai ia eekona hookahi. ! Ae aku la au me ka elea. Pehea au e hiki ai ? Come along, wahi ana; a o ko'u uhai aku la no hoi ia me he wahi 1110 la. la maua a hiki malalo 0 ka hale paikau, e mumulu ia ana e na keiki aukai, hoopii ia aku la makon a eha a ku ana imua o ke kapena a me ka luna kepa, Kapena Kamika, ninau mai la ke kapena ia makou a pau, Pehea oukou, makemake oukou e holo me a'u ? leka wahi a ko'u mau hoa, a kunou aku la hoi ko'u wahi poo, me ka malie, pane hon ke kapena, Ua holo moku mua no oukou ? Ae, wahi a lakou la, a ku wale iho la no hoi au mehe kii la no Pakaka. No ka nui makeuiake paha 0 ke kapeua ia'u, ninau mai ia oia ia'u penei: Have you ever heen to sea hefore ? Yes sir, wahi a'u, aole uae i pau pono ia haina, halawai mai la me ka Paniani mau pakake, Ai no no him hipoa, ai no kawe wala hi ke, ai bilivi to. Ano ukiuki ibo la au no ka ia la mau pane. Aohe hoi e hihi ua looa wahi namu iki no ia'u, no- f laila, holo pono ko'u manao. Kepa ia iho Ia makou eha malana 0 ka moku kalepa Mariana Nottebohm o Nll loka, Cupt. Whitney; i ka la 7, 1873, iloko 0 ka malanoa 0 Feberuari, a ma ka la 9, kii ia ae ana maua me ko'u wahi hoa, oiai ka hae hoku o Amerika e welo haaheo ana maluna 0 ka i-a. keko, 0 ua moku Ja. Akahi no a loaa ke aloha 0 ka aina, ka ohana, a rae ka makua ia'u, aka, ua hala ka manawa. Adien ko'u aloha me na hoa, lulu lima hoi kai na makamaka, a h'lo ana maua i ka oni a ke kaa, aole no hoi i emo noho 1 ana i ka uapo. E uwe aua na makua i I na keiki, na kaikuahine i na kaikunane, | aka, 0 makou, ua like me na pnhikole, no ka mea, ua lupea i ka waī naoa a ke kehau, a 0 ko'u mau hoa hoi, ua hele aku la i na pali 0 Kalalau i Kauai, ha opala wale no nae ia i ,na keiki hanai a Kapena Kamika. Hookokoke ia mai la na botj, a kau iho la makou eha, Kawelo, Petero, Samaro, Laakea, Maria, kualt\a ia ae la ke kai e na keiki hoe waapa, a niau ak'u la makou no na halelana nßi 0 umkou. Huli hou mai la ko'u mau maka a nana mai la iuka, ike mai la i ke kapa--1111 a na hainaka, aole i kana mai ka pono ole o kahi manao, a pane wale ae la no au penei: E kali iki iho oe a poho pono ae na pea. He mau minute pokole wale no, a pili ana makou ma ka aoao 0 ua lio kakele nei 0 ka moana, pii aku la a kau ana iluna o ka oueki, lawe ia

aku la makou a mua loa tua kahi i kapak, Gallant Fore-cast.le; hookouw ia aku la ine ho mau puaa la; o ka polopolona lepo a me ka holiono ta, ku ka ]»akui a liaalele wale, i ko'u halo pono ana aku hoi ia loko, h« tnau holowaa laau eono e pili ana ma ka aoao, i walo ilio la no au ia'u iho, ina iuka a», aole au e moo i ka papa o like me keia, aole hoi e hihi ua paa ka ihu i ka uwea, a ua aie i ka haole. Ko onukou holo ana.—l ka wauaao o o k.a la 10 o Feb. 1873, i ka huli aoa o ka i-a, a i ka moku aua o ka pawa, "all hanie" ia mai la makou ūo ka hiu ana i ko makou heleuuia. Ma ka hora 5 poaoi, ua plha pono »e la na eheu pea o ua mahimahi 'Ja, a naue hele aku la makou oo ko makou ala moana. Kaalo makou ma ka poe hele i ka hora 5 me 23 minute i hala; haalela na keiki o ka pailata ia makou me leo aloha hope. Kau ia afeu la ko makou ihu o s sw no hookahi hora me ka bapo, a hoololi hou ia ae la 8 by Huli mni la a nana i kaaina, -iia ano haahaa, ua ano iliwai ke kulanakauhale me ka ili o ke kai, lele ae la ke ao aiaa ibq he ao opua la ka waha ao merlrope. Hel» bope o Leahi ia makou, a oni ae ana o Kawaihoa i ka lai, me he kaupu. hehi ale 'la o ka moana. aole nie au e loaa, oiai ke hao la na pea o Mareka i' ka hoa la lilo, haaheo i ka ili o ke kai. Ma \a hora 11 A M. pau ko makou ike aina aūa, a o na ale o ke kai ka lioaolelo; kokoke elna malama ko aa* kou nn hele ana i ka mōana mo ka ike aina a hoī, .e alo ana i na ino he nui, nana »ka oe kau ka weli i ka ua mea o ka makani. 0 Mananana Notlebohm, he moku nui oia, notia na tona paa 18,342 80-00, e'lawe ana he 18 ,abl'e 89anem, 2 ordinBry Bennoen, 1 kamana, 4 aliimoku, 1 kuke, 1 kuena a me ke Kwpana; huina pau he 28 kanaka; oia nui nae he : iiaea ole ia i ka Lkaika o ka ale & me ka makani, ua like loa me he wahi opala wahie ln, ka paialewa ia iluna o ka liUtaiB ke kai. Aia mawaena o ka latitu 40 a me 50 hema, e loaa ai i na moku keia haawina hookahi. Iloko o ka Hooilo, oia hoi na malama 0 Oct. Nov. a me Dekemaba, e anu auanei, aka he moe kahi ka makani komohana(weeter]y wind); iloko o na malaina e ae e lauwili ana. O keia makani, ua maalahi loa ia oo na moko e holo ana no ka hikina, aka hoi, ina no ke kouiohana nei, e pun auaūei ia lae knhi ke pohue. Ua holo makoa imua o keia makani no hookahi malama piha, uona ka ikaika hoonee ia makou, 15 mile 1 ka hor«, nana uku oe ku ka ehu o ua me* he holo. Ma ka la 8 o Apr. 1873, haiia mai la ka lono ia makou o mua, 30 a oi mile i koe ike ia Kepahoni; nui ko'u hauoli, aole nae owau wale, aka, o makou no a pau; no ka mea, e ake ana kela a me keio, e hal» bopelseia lao ino me ka mualuhi. Se la paa keia i ka noe, ua hele a halii i ka ilikai, i mao ae k& bana eia ka makou mawaena o ka loe a me kekahi mau wahi ailana liiiii elaa, aole no hoi i emo a ahu wal'» mai la na kualono o nei o ka Elemakule Neptune, i noho mau ia e na ao hakumakuma e aaha ana i kona ka'pa mau be hau. No ka laa ino o .Kepahoni.—E moe ana ka lae kaulaoa o KehooHpi, ma ka latitu 55' 9* heeoa,* lonitu 72' 38" komohana, mai GreBnwich mai, maluna o kekahi wahi ailana nuku i kapaia o Hfetemita (Hermit), nona na{mile he- 27 ke kaawale mai na ailana liilii mai o Tierra dol Fuego. Ke manao mai aei paha kekahi poe o oukou, he lae uul keia, aole pela ka oiaio. O ku lae oiaio maoli o Kepahoni, ua like uo ia ma Leahi ae nei a me ka nani>ina, a me he mea la, oia okoa uo.' Aole he wahi laau a ka. maka e ike aku ai; o ka pohaku wale no i ka Makalii, a o ka hau i ka Hooilo. He la maikai loa kein a makou i kaalo ae nei mawaho, ua maliq a ua mehana rio hoi. X ko'u lohe i ko makou kapena, ina e ikeia na maau nut Alba* tross e lana ana iluna o ka ilikai, p.laila, he hoike ana ia ua malie ka ino, iloko o ka wa ino, e ike aku no oe i keia ano manu o kuu uheahe ana i ka mnkaui.

Ua loaa ia makoo kekahi o keia ano manu i iawaia ia. Ua anaia ka nui o kona mau eheu, elu& auaua o ka pak«Q hookalai, hoekahi anana ka ]oil)l o Jt<?oa nuku, he kookoo kona kino a puni,Bhe ioa<s maikai kona Imlu. kakauia koia mau huaolelo maluna o kekahi )i--pine keokeo penei: "Ship Marianue Nottebohm,of N"ewr York, offthe Hom, Apr. 1, 1873, 56 days passage fcota Honolula, hound for Qteensland, īre. laud," a hoopaaia iho la ma ka W&wao akau o na manu nei, a hookuoia. ia auina la no, ua kaalo ae la makoa mawaho o Staten Islftnd, S1 mile mai Kepahoni aku. Paa ka ike aina, a hoomaka aka la ka hoomaikai ana i na mea a ptra, -oia hoi fea hoomaio ana i na rigiai, kalepa aaa i na kia, p«na, ta, a llo* ko o hookahi malama, ua pan ae la a maemae oa mea a pan. I ke awakea o ka la 30 o Mei, ,hofa 1.-30 P M., hala hope aela ka, JĒqaator laioa ia makou uo ka ela? o k& manawa, a pii aku la makoa no ka. moana komohana CWestern Oeean). Ua kanlana keia moana no ka ino, oa likfe no laua a like tne Lae Hao, ola hoi ka moanawai mawaeaa o Enelani & me Amerika Huipuia. JSIa ka liora 8 o,fee h4feahiatea el ka la 20 o luoe, ikeia oku la kekahi mokn e hoopii ae ana i ka makaoi, a tna kona akau ka makaai. Ua kaea pono ae la ko makou mau i-a a pa poDb inai la' hoi ka makani mahope pono o m&kotī, aōle i kana mai na mea he holo, hoohuli mai la na moku nei i o makon, aole i' kana mai ka maka'u o ko makoa poe, e kiola ana i na kuka, e huki anal na butij holonūailana mokii nōī a kokoke, me : ka hoao no e pobo olalo, aohe no hoi he wa a hookui, iua ua papapau, he ka mokuj' elaa wale po aoana kei iaawale a palekaaa mai la, ike pono ia aku ta kona inoa o "Citj of Madrjd." Pakele mai la mai makoa me ka maalahi, e olali hele ana ika ili o ka kai, aka, i o'n mau hoa e mihi aaa, wahi £oi a ko'ū hoa aloha Perote,' pakole inaoli kakou mai kanu ia e na ale o ka hohonu a ale ia hoi e n& tausani maokrel o ke kai. Hoomau akn la makou i ka holo ana a hiki i ka hora 1:30 p m o ka aaina la, mao ae la ka noe, aia hoi ike ia aka la I na kualono uliuli'o Irelanfj e waiho kaI helahela ae ana i ka lai mamaa pono o | makou, 31 mile wala no ka mamaO mai I o makou aku. a i ka ipe (Oape | Clear) Lae Maakaka, 27, hoj mile mailaiia aku a hiki i Que«nfitown; ua like pa |me 38 ka huina pau, alaila, hiki i ka pahu hopu o ko'u iini. I ko'a ikō "aoa i keia mau kualono uliuli, hoomanaō ae la au i na oiwi pali o ke one han&o, me he mea la,.ua kaikai ia ae o Hawaii a waiho ana imua o ko'a niau maka. Knlu helelei iho la ko'u waimaka, oiai na kikoni aloha aina e liana jjala ole ana i ko'u puuwai, 'niuau mat la ko'a raau hoa ia'u, E aha ana oe ? H uwe ana wau i kuu aina hanao, me he mea la eia oia imua o'u i keia sekona, Ma ka hora 5 p m pili mai la ko Oook waapa pailaia, helu 18, a kaa aku la na ke pailaia ka hoopo'nopono aaa. Poholua jho la makoa iwahō a ao ia po, hookomo ana makon iloko o ke awa ku nioku laiiai o QueenStown. No ke kulanakauhale a awa kumoku o Queenstown.—-He kulanakanhale maikai keīa, e ku kilakila' ana pa ka naku 0 ka muliwai Lee, ua alai ia ae nae ē ka ailana papu, uahoopuni ia, keia wahlailaha uuku e na mauu uliuli, i .kakua, ia mai hoi e na pukuniahi ammka. panr. Aia ma ka nuku w&ho o awa, e ka ana elua mau papa ikaika o aa papu ma kela a tne keia aoao. Ua lana ko'u maaao, aohe paha he maa aamoku kaua e konio pan& i Queeh6tōwn me ka liele i ka loaa manoheu iki. He nemonome maikai ka wāiho ana a ka aioa, uliuli na mea kanli, melemele ka pua o ka uala, hoomanao aa la aae wau i'ke mele aia alii kahiko i hala. Aohe a'u mea maikai ole olaila, piha pu ke awa i na moku kalepa o na aupuni uui e holo ke ana aa taokua"hi i o a | ianei, mai ke nui a ka liiiii. 1 (Aole i pau.) I Ua aie inakpuiuā aiauao o Li- | maikaika wahine no puka ana ma ka maj kou nupepa o ka pule i bala, uiai ke £uokoa mai.