Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 46, 13 November 1880 — NA NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII.

0* Aole i holo iho net ka moku&hi Kapena Ki ma kona ma\> mva o Kauai i keia pule holookoa, no ka hoomaomao ana i kon& mau mekini a tae kekahi maa hemahema e ae. Ua lono mui nei makou, i keia kakahiaka o haalele mai ai ka moknkaua Amerika Alaiika i ko kakou noi awa, a holo aku no Kapalakiko. I®* Ma ko ahiahi Poakahi noi i haalole mai ai ka nioku kana Bi>ritania ()annet i ko kakou noi awa, a holo aku la no Kalio ma Pcru i Amcrika Hema. Ēā0 r "* Ua piha i ka aila ka moku okohola Pakipika, iku maiai ika Poakahi iho nei, mai ke kahua pepehi I:nhola mai. lluki pohaku no na keiki kai eia moku. 137"" Mai ko ahiahi Por!ima o ka pule i hala, a hiki loa mai ina la o keia pule, ka hookulukulu ana iho a na kulu paka ua o luna, e hooma»u mai ana i ka ili hoti ua i hele a papaa la. Ma ka Poaha o ka pule i hala, ua holo hou aku la kekahi o ua meku imi kanaka o ke aupuni oia o llnwaii, jio na paeaina o ka hema, 110 ke 1-ii ana i maa limahana hou no kakou nei. Ma lionokaaj Hamakua, Hawaii, na popehi iho la kekahi kanaka kumaieahiki i kekahi wahine, a ua eha ka wah;n« ma na lima. Ua hoopai ia nae ua kanaka la imua o ka Aha Hookolokolo he «100 me $3 koiua. Mikomiko no. U® pakele mai lilo i puu lehu ka hale noho o Wm. Waila e ku nei mawaena ona alanui Moi a me Mbiwahino, ma ke awakea Sabati iho nei, e ole ka nai o na lima kokua, na lakou i hooikaika $ kinai pio ai. 8®"" Ua hoomaka hou ae nei ka mokuahi Pelo i kana liana o ke kolo i na, moku, mahope iho o kona hoomaemae hou ia ana o kfona ipuhao hou i hookomo īa iho nei, nolaila 0 Pele ka lua i ka nwapo la, Ke pu-a mai nei ka uwahi e Ma ke ahiahi Poalima o kela pnle i ku mai ai ke kialua kii kanaka o ke aupu'ni mai na mokupnni maio ka hema, me na kanaka he 118 ka huina. Hookahi hapaha paha o lakou, no kekahi o na aina mahiko o Kauai, a o ka hapa nni no ka aina o Irwm «na, ma Naalehu i Kau. Ua lono ia mai nei, ke ka nni la ka i-a ma Maliko i Maui, oia hoi ka Opelu; Alalaawa, Kahala a me ke Kawakawa ua lilo ia he nuhou malaila i keia maa la., Ke puka ae la lToi na wanana kohu ole a kekahi poe e houpuupu ai, a o makou Ia he hoomalau loa ia mau mea io ole. JāT" Ma ka Poalima o ka pule i hala, >!a puiwa ae kekahi lio me ke kaa no mahope, a holo ino aku la ma ke alanui Papa, aohe kanaka o luna, He lehulehu «4 kaa e ae ma ia alanui i kela wa, aka, na laki loa nae aole hookahi o lakou i hookui uie keia kaa. 0 ka iioooee ia ans o ko hoomanao no ka la i aeia mai ke kuokoi o Hawaii nei, mai ke Saßati 28 o Novemaba a i ka la 21, he mea hou ia ma ka moolelo o Hav?aii nei. Oka mea i maa, ina e kaa ka la 28 o Novemaba ma ka la Sabati, he hoopaneeia ka hoomanao ana a i ka Poakahi. He hoikeike paikau kipololei me na pukuniahi a me na pu kaupoohiwi ka na luiha o ka mokukaua Amenka Alaaka ma ka Poakahi iho nei a ma ka Poalua ae he hoikeiko hoehoe waapa, a ua ku no i ka mahaloia na hana. He anaina nui o ko uka noi f>oe kai makaikai aku ma ka uwapo o Ainahou. Ma ko kakahiaka Poaono o kela pule aku nei, ua hoao lyu ae o Kin Hing pake peaa kii e lawe i kona-ola ma ke oki ana i kona puu i ka pahi, aole n»c i make loa, aka, he mau hiona oka raaewaewa%a hoomanaonao ke nana aku iaia. Aia oia i keia wa ma ka haukapila, aua manao ia e ola ana no. Oka elua ino la keia o kona hoao ana e lawe i kona ola iho. ĒaP* Mamuli o ka hala ana aku nei o ka lunakanawai hoomalu i ke kau kiur« o Waimea, Hawaii, ua lilo ae nei ia W L Wilikoki ke pani ana ia hakahaka no ka manawa. Ma ka hoomaopopo maoli ana aku nae, me be mea la, oia maoli no ke kupouo ma ia makalua, oiai, ua loaa iaia ka makaukau ma na aoao a elua, ka hnole a me ka Hawaii, aohe nit?au ana ae i mea nana e mahele mai ka olelo o kela ame keia aoao. Aiaae no nae.ia lakou ka maua. 1 ke Sabati aku neii hala ( maluna mai o ka Likelike i loaa mai ai ka lono ua poha hou ae la ke ahi a ka wahine o Ilaiemaumau, ma.ka lua kahiko o Mokuaweoweo iluna o Maunaloa, a ke kahea■wai la iho i kai mawaena o Hilo kaoaa a me Laupahoehoe, he aneane 20 mile paha i keia wa m«y ka lua. mar a hiki i kahi e ne& la a raa kahi hoi be 6,000 kapuai ke kiekie mai ka ilikai ae. Ua ula pu q luna oka lewa, a ua palahea aku ka mala. malama ma o a maaeei o ka mokupuni holookoa a hele i ka moana, aole nae i laaopopo loa ka ilina oke kai. Na ks au o ka manawa o hoike mai.

I ka wa Mim, |ie kn I* Sabati, ak#, r k«i« wa, n O W he ftiihi iii. Owai laka mealiawa? KT Ua lom mu k k«lmhi paiapala e hoinoino an» i» JS Lono. Aolo makou « hoopuka mk« ana »» n» kumn h« leuulohu. Ua lohe mai makou, he elua hebedoma ke ku ana o ka opelu a me ka ulua ma ke awa ku moku o Honokaa i Hamakua. «T Me he mea la i ka n«na akn, 0 tilo »"* alnnni Nuuanu i alannl pako, no ka me«, nia ma ia ilaoni kft noho 4 m« ka malama oihaua nui ana o na pake. tāT* Ke hoea mai nei lo makou k«kahi lono palapala, na ' hoohana iho ka kekahi lunn mahiko i kona mau paahana ma ka la habati. Pehea la keia, ina he oiaio ka lono ? L r a loaa tnti nei nā waiwai hoa loa o Meliia, a e wehe aku ana oia i keia mau ia ma ka hale (helu 104 alanui Papu. E helo nui ae. Ua lohe mai.makon, no ka nui loa o na hihia o ke kau kiure o Waian:a i Ilawaii, n a hana ia mo ka hoomaha ole a po ka la, a ua komo loa aku no ka hookolokolo ana a hka Bora 8. t&* Ma ka halawai ana o ka poe mahiko me ko lakou mau agena, imua o ka Papa Hoopae Limahana, aole he maa noonoo i liapaiia, 110 ke kii ana aka i na paahana Inia a, lawe mai i Hawaii nei. Ua ioaa mai ia makoa kekalii leta, e hoike ana aia ma Honokaa, Hawaii, kekahi wahi keiki i olelo ae, e make ana oia i kana punalua, no ka mea, he hoonohonoho akua ua punalua la. Nawai la i hoike niai he mēa make ka anaana! Kāy* I ka Poalua aleu nei No,vemaba 9 ma keia kulanakauhale» make iho lao Mrg. MiHkaa Peter«on, ka wahina i aloha nui j.i a Jno Petereon a kaikuahine o Mahoia ame Robata Anelin. Ua waiho mai oia mahope nei, he mau keiki, he he mau kaikunane a me ka nuali o na hoa'loha e uwe aku nona, bf" Ma ka po 'o ka la 27 o Gkatoba ( na komo ae ka piko pau i ka iole maldko 0 ka halekuai o Likikma ma Puehaeha Kohala Akau, a ua lawe aku ia he iwilei poiu, 1 k&kini kuka, 4 lole wāwae, i: iwilei lole paina. Ua haawiia, he $100 makana i ka raea e ioaa ai kekalohe. . t&~ Ua lono mai makou, ua klu iho nei ea ,ke>ki aukai o na mokokāna Amerika, ke Ticonderoga a me Alaaka 11600 kokua nwnawalea, no ka halekuia keīkikane Eatolika hou ma Alanui Beritania, a he mea i ike moa oie ia maanei iqawaena o na luina moknkana o kekahi maa lahui e ae. Ua eo e na haawina oka .mahaloia i na keiki o ke aupuni nona ka hae hoku. Aia manae iho o ka hnina o Mo--1 nikahaae, & hoikeike ia nei e Mr. Lttproil ! kekahi moo naheaa ola, nona ka loa he anana paha * oi aku. Ua hiki i kona hookapuhi"" ke lawelawe iaia, a kamakamailio ako tn« ka hookaawili niai oua holoholona huelo \siliuau la iha kojia: papalina a wili ae la a puai ke Mno aiioomohala boo, ahe laka loa. He. mea hou kela, a he hapaha ka uku komo o ka poe n mui, a no kamaiii he 15 keneta. Ma ka hora 8 o ke kakahiaka o ka Poalima, la 5 o keia malama, ua hma« leie iho ka Huakai Uiupalakua ia Waihee, a holo aka la no kahi o Makee. Ua Biki ka huakai ma Ulupalakaa i ka hora 9 o ka po, malalo o C N Makeo tne Lomio, no ka wili ana i na ko o Pauomahoe, na hale loulu a Hane i ako ai, ka huina o keiahuakai he 95, na ke kaa bipi i lawe aku i ka huakai a noho aha ī kahi i inakemakeia. I ke awakea o ka Poaha. Nov. 11, i na leo kupiaai e wawalo ana mawaho aku o ko'ii pa halekula, ikeia aka la kekahi mau wahine i lupea iba wai hoopolnlnhi kino, na wtluwelff na kapa e pili ana i ka ili; me na hoaolelo haole ano ole i ka waha. Eia ka mea hilu loa: e noi mau ana i hookahi omole ikoe,.alai]f» noho malie, aia a loaa ka makamaVo omole, o ka hakaka iho la no ia, ptmi ka holina, holina. Oka lehnlehu eku aku ana, he uui ka hilahila. Pakele nae i ka hopu ole ia aaa e ua owau o ke Aupnni I P Iwa, I ka Poakolo iho nei ua pakele mai paa i ke ahi ka hale noho o John Naone, mamuli'o ke koe ana o ka laoa wahi keikj opio ike kukaepele. U> hoomaka a« ke ahi e lalapa ia loko o ka hale, ike eja « ko kupunakane o uawahi opio la aohe opala koe i ka hao a ke ahi, oiai ka inakuahine ua kaawale aku no ka wa pokole 'ma kekahi hale e kokoke mai ans, a o ka uiakuakane hoi ika hana oia, a ina Ia ua ike ele oia j keia pilikia. O ka makou no ia e kaa leo miu aku nei, niai waiho hoohemahema wale i na kukae'pele, o loaa aku auanei i ka lihia o.na keiki a poino. — Ma ia wahi no, ua lawe maleuaku la kekahi keiki ma, ke ano koiohe i kekahi tini hoahu dala na kekahi haole, me ke dala no oloko. Ma ka imi ame ka niele ia ana, ua hoike mai la Ua wahi keiki aei, oia no ka mea nana i ailiue me ke kuhikuhi pu ana i kana wahi i hnna ai i na dala nei. Ua laweia oia i kahalewiino ke kau ana i na koina a ka kanawai.