Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 46, 13 November 1880 — EHIKU MAKAHIKI I NA AINA E. [Hakuia e Joseph H Kawelo] [ARTICLE]

EHIKU MAKAHIKI I NA AINA E.

[Hakuia e Joseph H Kawelo]

Iva 'lalo Victoriu —E ku i\iib oia um kuhi i ka[uiia Ijadana kuea. i honn iu uiu mv pohuku hakookeo, uia malalo loa jo ko\irt Ioiiir aI(V anuunuu, e moo ana he nitvu l;ii lioua uui, n ma ka aoao huma o kn hulo, o ku ana ho olim nuvu lio ino nu kii hao uaui o ka Moiwahine Vitoria u me kana kano o A)fred. ī\!mvaho aku o keiu e ku noii ko kii o Nelekona, t hauaia ino na poliaku branzo; e kulii una koūa lima nki\u i Europa. Ua hni ia >11)6} au ; e kolaila poe i ke anp o keia kii o kiihi ana'-na . 1 iiiia i ka hikinu, he mau hoailona ka ia no ko Nelekona iini nui ia Enelani iniua i ka lanakila. No na nlanui a mo nā" kaa,—o kōlaila mari ft!auui| ua kipapa wale ia no ine na pohaku, a ua hoonioe pu ia na alahao no na kaa lio i kapaia he tramway, he hiki loa i keia ano kaa ke lawe i na ohua he k(vnakolu i ka mana\Va hookahi elua puka o keia ano kaa, hookahi ma- ' inua, hoohnhi niahope, ina e holo keia* kaa a hiki i ke poo o ko alahao, d hiki ole alailu, hoololi lea lio a holo hou ī hope, he nemoneuio p« walo iho no, aolo oua kolo e like me na Uaa lio maolf hoi, 0 kona uku lie hookuhi peni no ka milo. Ko Livapula inau halo hoainu rama. —Ho inau haje nui 110 hoi keia, i kau ia na Woailona eaki aniani i ano like me he barela la ke ano, a n»a kela a me keia 1*90,0 kau ap na heUi XXXj,ua ;hooli,lo ia i Ka f po ? i kukuii' : a e,!cau apa- nijkluna ae o_ka pūka 0 ua niau iua'ihii'iiilo la. Ua noa ka hale i na -mea kāne, wahine, keiki, ke komo ejlike me ka makemake; na loaa ke kiaha bia no elua peni, a ola ruma a me na mea like, he eha peni. Aia maloko 0 keia mau ipuka na powa a me na aihue kahi i koomakakiu; ai nou, lakou e ike ana he mau wahi keuikeni ma kou pakeke, alaila, e uhai auanei k» tnake mahope ou, aole e nele kou ilee ana i na kane, na \vahine i hele a pehu r)a maka, na haawiiw hoi a ka onn, nolaila, ke kau leo aku nei an ia oukou e na opio Hawaii, mai iap.rama ookou, 0 ilihuno. Jfui ka Beritani& tt puni no keia mea hookahii ina e loaa ke dala ia lakoii, hele aku la e inu a pau loa, alaila wehe ae k no i kuhi aahu i ka ili, a lawe aku la iloko ō na hāle hoomoe, no na sitina elua a ekolu paha, Loaa mai la no a ohauha koke aku la no, aohe manao he makua a he keiki; i na hoi e nele loa, 0 ka'hele toa aku la no iu ma ke ano powj s nolaila e hoomauo e na opio Hawaii i keia, 1 oie ui oukou e poino ke hiki mn keia wahi. Ko Lipapula uwapo, ku moku,—tO ko Livapulu awa kn moku, ua ano'e la nmi ko kakou, ua pa iu na moku iloko o na dock. Ua nini ia ka palena wnho 0 kēiu uapo me na pohaku, nona ka manoanoa e hiki ai i na kaa lio elua ke holo malun», ua hana ia no i na pani liao manoanoa, ina na puka e hookomoiu ai o na moku, nmi a oi na moku 0 ka uapo hobkahi, ina makemakeia kekahi moku 0 hookoiiio, alaila, e kali ift naa hohonu alaila, wohe ia ae la na pani hao, a hookoino ia aku la, ina hoomak.i ka emi hou, alaila, pani ho\i. TJa hoolako ia nqi hi.ll ,i mea nana e huki i na moku iloko a iwaho, ua kapu na mea a pau aole e puhi i ko lako nian i]iuhaka ma keia uapo, ua hookapu ia no hoi na inoku aolo e puhi i ko lakou mau kukui mahope iho o ku na}>oo ana 0 ka la. Ua kauluna 0 Livupulu i ka piha i na nioku i kela a me keia la, ā oia hookahi no paha ke awa ku moku i oi ka nui 0 ,na i ko kekahi mau awa e ae,' ua oleloia, aole i haule iho malalo 0 ekolu tāusani mokn i na la a pau loa; mai Brighton a biki i West Canada he 31 luile, i liele a piha i na inoku. 'Ua hoohatiohano ia no hoi na huina alanui me na keiki hoohinuhinu kamaa, he poo opiopio keia e imi ana i ke ola, ua hoaahu ia lakou me na lole like,;he pnhile ulaula me ka lole wawae eloole, papulo kapu i kau ia na hna palapala nm na li[iino penei: L S B, aia ma ko lakou mau umauma ko lakon niau helu, he tna.n huneri a oi ko laleou huina pan. Ko inukou hui una me ke kanikela

i lomi in'u, mft o ko makou hooWawui ia i\na mo H C JtVnion, no liui<\ hoi ka luii niaiiu a i kapnia -Tftnio 1 & Gr >on iv» Ilonoluln nei. Ua hnnwi mai lu oiu i kom\ nlohii ia nmkou, a lulu liiua pu iho la, u pano nmi la oia, Aole au i manao e loaa ana ia'u ka liaiiolmno o ka iko ana i koknhi kannka Ilawiui iloko o ko'n niau lu kiuiikoo, oluolu mnikni oi» ia uiakou. Hoikeiko inai no lioi oia ia nrakou i na kii o na Moi i'hala, a o ko ka Moiwahine Kaleleonalaoi kekahi; nuilana fono ae o ka pnka o kona hale oihana e kau ana ke kahuinu o Hawaii | nei ;ne na huaolelo "ua mau ke ea o.ka aina i ka pono," ka inakia kaulana hoi 0 ko kakou aupuni, maluna pono ae o kona pakaukau e kau ana ke kii o ka Na-i Aupuni, ka Napoliona o ka Pakipika. Kauoha niai la oia ia makou e kfili iki a piha ka moku kalepa Dovenby i ka ukana, alnila, hoi mai, o ko makou ai ana ma ka hotele, iinna no ka uku aija. Ekolu o mnkou pule o ke kali ana piha no hoi ka juoku, a makaukau 110. ka.hoi 1 ka aina. Eia ka holo-mahuka ana, oiai, nmua, e paina ana, me Luj, i.mUi | la oia ia'u, 0 ka aina hopo ana keia ia nei, a pan ka iko ana iu anei. Pehea oe, f! kau,a ia nei, a q Ldakea 110 ko hoi. Manao iho la niaua e kii i mau .wahi aaliu hou i.ka moku, iho aku la a hiki i ka uapo, ua makaukau ka m(jku, lele ino aku ,la a kau ilnua o ka i ka rntiii, wfehe ae īa i Ha ahi pahu, aole nae.i lawe wahi welu, o kahi aahu wak* no i ka ili, kau hou i ka u.wa,po,. hemomo hoi ka laina o ka Woku aole maua i haawi i ke aloha ia Laakea, manao maiia o hai i ke kapena. Ko maua ao aua i ka aea haukae.—l ko maua palekana ana mai mai ka moku mai, ua ,hoqfl)aka alaīia mAu«# , J?ele me ka awiwi. Hele hoaa wale aku la no hoi maua ia la po, me ka ike ole i kahi ,e hooluolu ai no ka po, oiai ua nele i kalii ke.nikeni ole. Ma ke ano ulia ua hoohalawai ia mai la me kekahi paele malama'hale hanai o Bill Richardson kona intfa; a he poe paele wale no hoi ka poe noho i kona hale, koiuo aku la maua me kp ano hopepe. I ,mokū ~E>oveūby. i -holo 'ai a elua. la i ka moana, kuia me kekahi inoku, nolaiia hoi mai la„oia i Liv»|iulft e liana hou ai i kona mau wahi i poino., | Hui- hou maua me Laakea, me kona manao no e mahuka pu, aka, o ka hope nae ia o ko makou papa leo pu an&, a kaawale ia a kaawale maua. Loaa iho ko ināiia mokn ē holo ana no Ku Olina, Louisiana, a kepa iho la no hoi maua ho umikumamalua d<ila o ka malama. Holo aku la niaua ko'u wabi hoa nialnna o ka moku Gen. Shiploy o Boston, 43 la oia au ana a pae aku la i 2Ju Olina. No Nu Olina.—E ku ana keia kulanakauhale he 101 niile inai ka.nuku o ka niuliwai Misisi])i mai, o kekahi keia o nn. niuliwai loihi o ke no nei, i noho ia e nn moo' nyi unahi mnnoanoa. , E ulu ana nn mala ko, ina kela a me keia aoao. Elaa ln o ko makou kolo ia ana e ka mokuahi, a kaalo ana mawaho o ka papu Keakakeiki, (Fort Jackson). Maanei et Konela Keakakeiki Jackson) i kapili ai i keia papu oiai kona niau la e hoomalu ana i ka Miaiāipi, ka mea hoi i kapaia ka Puhi Olali o ka Hema, ua kapa ia no hoi keia papu mamuli o kor,a inoa ponoi. I -l<o luakou pili ana afeu i ka uapo, l'ia pohai paa wale ia mai Ia no ko makou oneki e na poola oia wahi. Ua hele ka Levee a piha launa ole i ka piilupulu. Hookahi malaina piha o ko makou noho ana i Nu Olina, no ka hiki 016.ia ; riia.ua ke noho hou akn, nolaila, hoomanawanni aku la maua i inoku hou, aole tio he laua o kahi nianao o ohi wahi kenikeai aua īnailoko mai oia leepa ana, oiai i ko miuia kepa ia una, lawe ia aku la eliina dala ka uku o ko kepa ana, e mea i k'a nota, ka wawahi ana i ka, nota, ka uka ano hoi i ka hnle, ka hele no hoi ia a pau loa, no ko maua nele i kphi kenikeni ole, pela maua.i nele ai i kahi ole, o kahi lule no i mahuka- inai fti. ' Haalule maun. ia Olina no Livapula, ī?ov, 5, 1873; mahopo o ka paialewa ia una o ale o ka mioana no na

la ho iwakahmkumamahiku, paa aku la maua i ka. nina. Kepa hon ia iho la maua no Cardiff, Walea, 30 wilina kn uku o ka holo kelepa ana inaluna' o ke kīapa Fred W Lilcl)fiiOd, o ole ia loaa ai kahi okeni o ka pnkeko i ka la Karisimaka ma Enelaui, ua lilo i hookuhi pule okoa o hoomanao ia ai ke KaminiHka. Haalele hou niaua ia Livapula no Cardiff, e kolo ia ana e ka inokuahi Leader, no ka ikaika loa o ka pakuikui ana imii a ka makani maniua, nolaila, hookomo ia aku la makou iloko o kekahi awa ku moku o Holyhead. He wahi kaona uuku keia, malaila au i lohe ai i na boe bele h« umikumamalima e kani aha me he mau bana Ia 3 malaila no hoi au i iko ai i ka hoohoka ino loa ia ana o. ka ikaika nui o na nalu e kekuhi o na pa pohaku i liāna ia e na liwa o ke kanaka. Uu nini ia keia pale nalu uiai ka papaku inai o ka hohonu, noua ke kiekie he 12 kapuai maluna ae o ka ilikai i ole ai hoi e poi ia na moku e na nalu ke hiki i ka wa ino. Ekolu la o ko makou ku ana malaila, a holo hou aku la no kahi a makou e holo ana; ma ko ahiahi o ka la 11 o lanuari, 1874, liiki ae la makou mawaho ae o Lady latand, he \vahi mokupnni uuku keia nona ka mamao lie 31 mile mai Cardiffmai. Ma ke kakahiakanui o kekahi la ae, ua hookomo ia aku la makou iloko o Permouth Dock. He wahi keia he eha mile mai Cardiff niai, he wahi kulanakauhale nuku iluna o. kekahi ahua pali, a malalo iho olaila ko makou wahi i ku ai*. ia aku la makoū a paa, a lele aku la ko'u mau .hoa iufea, owau hoi, noho iho la no iliina o ka mokn e hanaai,! loaa ona wahi dala, elua pule o ko'ii. hana ana a !oaa maj la' ia'u na dala he umi. Lele aku la no hoi au iaka, a haopnnipuni aku la t kekahi hale mai Hongkong mai au, nolaila, lawe? aku la oia ia'u, owau kekahi o kana mau hanai. Ma kek'ali la ae, ua ike ia iho la aole au mai jHpngkong mai, nolaila, klpaku , mai la ku hakuhale ia'u a ku he'la au a la., ~ so,'u hele; ; jlaila.—Kaha aku laau hele'me ka maopopo ble o ka'u wahi e helē aku ai. Huli hele aku la au i o a ianei i wahj ē noho ai. Hoomanawanui aku la au me ka'u mau wāhi ailina imkii i koe iho, i mea e uku ai i kahf moe iloko o ka hale hoolnnalima, ma ka eono peni ka iiku inoe no kā po hookahi eha hoi no ka ai ana, Ekolu la o ko'u hoolilo liilii ana ia mau wahi peni a'u, a hiki i ka pau loa ana, a ku ae la au a hele wale aku la no ma na pipa alanui o Oardiff. Ekolu la o ke liomo ole ana o ka ai i ko'u opu, nolaila, haalele mai la na nanaina o ke kanaka i ko'u mau helehelena, a o ko'u kino ua wiwi. Akahi au a ike i ka ino o Hilo, Ke huea mai la na pihaa moe wai 0 nele i ka hana. Iloko o ka laki ano e loaa iho la.ia'u he luoku e holo ana i Rio de Jaūeiro, o E1 dorado kona inoa. Kuka pu mana I me ke kapena a ae mai la ke kapena e j lilo waiuisela hnki kaula no mua. ■ Ma keia wahi e waiho iki kakou i ke kamailio ana no ko'u moolelo ponoi, a e wehewehe iki aku ail i kekahi mau mea e pili ana no Cardiff ma keia wahi o ka kakou pepa. No Cardiff.—He kulanakauhale maikai o .Cardiff, i hoohanohauo ia e na moku, e hihipea ana na i-a, e hoopiha ana i ko lakou inau opu me na tona lanahu. 0 ka uapo nui e luluu ia ana e na moku i kapa in o Bute Dock, oia ka waiwaipaa o ke Duke o nona ka loa elua mile me ka hapq. Ūa hoolako ia na uapo me na naea hiu i na kaa lanahu nui, e hapai ana oia mai ka honua ae a'hiki i ke 30 kapuai ko kiekie, i ke kaa lanahu piha nona na tona he umi. Ua hiki ks hoopiha ia na woku iloko o na hora eha. Aia no hoi maloko o keia unpo e ku ana ke kino omolemole o kekahi moku halopule, Siloama kona inoa, ua hoopiha ia oloko me; na noho, a ma ke poo liiua o ' ko alnpii ua palapala ia { keia mau huaolelo, Whosoever will, may

eome, a ma ko komohana iiema o ke kulunnkauhKĪe e ku ana kekahi moku, oia ka halemai ona luina wale no. Ma l<a palena waho o ka uapo e ku ana hoolmhi liale nui, oia ka hale hoomaemae kaa nhi; !io nuī nleli' na'mea maikai i koe a'u i ike ai, aka, ua lawa paha kakop i Ueia, a e hoomanawanui niai kakou i ko'u wahi moolelo. No ka mea ua hauoli a« i kft puka ana o ko'u moolelo i ke akea. 1 kuu la i kepa ia ai maluna o ka moku E1 dorado o Yarmouth, e holo no Eio de Janeiro, Brazil, liepa piīihono hoi hoa, o kekahi mokuahi Denemaka e holo ana. np Kina, ma ko maua hui hope ana, kuka maua me ke aloha no ka mea o nia\ia e hiki e i Hawaii nei,' i ke aloha i ka ohana o kekahi, a ma kekahi. kakahiaka o kekahi la ae, ua .hemo mai la ke kaula hoopaa o ka E1 dorado a liolo aku la uo Au»erika Heiua. He .47 na la o ko makou holoona i ka a nia kaauina lao Maraki 11, ikeiaakula kuahiwi o.Brazil, e ku mai ana iinuV~o makou, a ma ka moleike ia aku la ka hale ipukukui ulaula e uwiuwiki mai ana. He kukui keia e hoolele ana i kona malamala he 15 mile ka a ekolu ike ia ana o ka ulaula, a hoqtyhi,o ke keokeo iloko o elima minute, ua kapaia keia ano kukui he Revolving Light, Na hiohiona waho o Rio de Janeiro. —He ano kohu ole ka nanaina o keia aina o waho, he pali kiekie, pali awaawaa liilii, aia ma ka aoao hema e ku ana kekahi p.uu winiwini o luna, i Jkapa ia kona inoa Sugar Loaf Peak, a ma kona akau: ko Brazil hale koa nui, ma na aoa'o eliia o ka nuku o ke awa na papu Revefro me $irofca Oitro, e ninauia ana kela a m"e kefa moku pakahi i kona inoa a me liona awa hope i haalele ako ai, a ina Sole oe e liai ī na haina kupono alaila, e hoolale ana na ai a kj*ui. Ho hapa inile 'inaloko āku e ku ana he batpri nui, me na aumoku hui o ka Emepire, ehika frigate, e'kolu tdoīNta, eluaxam, «me hookahi kiakahi mannwa, o ke akea o ke awa, aa /ike no ia -me ewalu mile a me ka hapa, he moanawai akoa *ba inuliwai Rfo de Janeiro. ;Lflwe ia aku la ko ulakou wahi mokn a kekahi wahi ailana iWiWi hoahu lknaliu i kapaisi o Do'n ■ Sierra. 0 Rio 3e Jaheiro ke kulanakauhale alil o Braizii; ā o ka helu ehahi no hoi o ka nui haa Atnerika fietna holookoa. (Aoīe i pau.)