Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 51, 18 December 1880 — HE IUBILE. [ARTICLE]

HE IUBILE.

B. W. ELawaindij Aloha kaua. E oluola dq e hookomo iho i keia ma kahi kaawale o ko kakou nupepn i ike mai ou mou hoa mnkaainana o Ha-"w-uii o Keawe, Maui o Kuuin, Molokai a Hiaa, Oahu o Kakuiliewa, Kauai o Mauo, i kela innu huaolelo e kauaa ia inalnna, "He lubile." Eia ke aoo: ua pnu ia pilikia o nn makanioaiiH o ka npana o Hilo no ke kai Jawaia o W«i«kea, momnli o ka lokomaikai o ko kakou Lani Moi Kalakunn, mao kooa Puuku fa » Komieiaa hoi o na Aina Lei Alii, C H Judd (K«l© Knuka), ua welieiu he halawai ma kft Hale Hookolokolo o Hiio, mawaenn o ka bora 9 a me 10 o ke knkahiaka o ka Poalima la 10 o keia mahiun, no ka Uooloha ana i na olelo a kB Puoku C H Judd ionaa o ke anaina o na mukaninana no na mea e piii ana i ke kai luwuia o Waiakea. I ka akoakoa nna nnai o ke p.naina ma ka Hale Bookolokolo, ua kuuohn kekahi poe ia Hoe. D B W»hine e kii i ka Puukn C H Judd e iiele m-.u e hnike i na mea e pili aua i ke kui l n w»i, v imua o na makaaiūana o ka Moi. I ka hiki ana mai o Kn Mea Hanohano C H Judd ma ka hnle hookolokolo, ma ke keeoa nialuoa, ua haiolelo mai la oia peoei: "E na makaainana o ka Moi—Un hele mai au e hoike aku ia oukou no ko kai Uwaiao Wuiakea; bo kai lawaia keia e hoopii piaepine ia ai e ko oukou mao Luanmakaaina imua o ka Ahaolelo ma i kiūohi mai, eolo nae he henio iki. Ano, ke hai aku uei au ia oukou a pau ua hoonOuia ke kni iawaia o Waiakea no na mea » pHii; no ka mea, un nann au toa ka Palnpala Hoolimiilima maLka Bfa_uuaii.ka 11 ai K;vau;h,un(>lia 1., ia lt A Lymana a ia Elh ma, a ua ikeia no nia ka oina Ijoi aku, k<>o mai ko kai, a oia kai lawaia ka'u e hai uku uoi ia oukou, e hōonoa ia nnn koia kai

uo na meii a pau. Ein nue, e liuve no hu i hookahi i~a nn ko Konoliiki, oia ka Anne. e like me ke Kumwai.

"U,a noonoo hou au, e hoonoa no i na i-a a p;>u, aohe i a kapn, a ma ka mahele Impakolo. 1 hopakolu ona i-a elo aa aiia i ka poe lawaia, i ka Haly;nū£ a ; 2 hapakolu i ka poo lawaia; i loaa ona wahi i-a nn na 'Lii o ii) ai ke liiki mai i Hilo nei i kahi wa, a i loaa nohoi ona wahi i-t» e ui iho ai ke Kiaaiun, a pela no i ka \v;i ā ka Moiwahiuo e helo mai ai i Hilo nei."

O kekahi uinu boa maikai iloko oia anaina, ua kamailio īuai no, a o S W Kamukea, iaia ku 100 kuolo ma ko kahea nnn i 3 hnvo, n hoomaka ko anaiua o huro, u hookuuia na hana.

E o'u mnu lioa makaainana mai ka la hiki i līaohae, a ka weloua a ka la i Lehuu, ho hana nui keia u ua Luunmaknainnna i noi mau ai i ka wu o na Moi niun i hala uku la ma kola aoao o ka Lionua, imua o ka Ahaolelo, o hooknu ak . u\ na kai lawi'.ia no nu mnknainnnn a piui aole uae bo no iki ia.

Owau kekuhi i kohoia e na maknniiu\na o ka apana o Ililo i ka M II IS7O, i ke au o Kuuiehameha V. ka Moi. Ua noi au imna o ka Ahaolelo a ua haulo; ua bo!o imua o ka Moi Kamehameha Y e uoi aku ma koun auo ha mnkua nui no ka laliui, hoole ia mai. A mai ia manawa mai ka noho mau ana o ka pilikia i na makaainaua o Ililo a hiki i ka makuhiki 1880, puka hou au he kauwa ua na makaainana o ka apaua o Ililo, owau a me Jos. Nawahi; elua Palapala Hoopii no Hilo e pili ana i ke kai lawaia oWniakea. Ma ka'u pUapala hoopii, 9G9 iuon e uoi ana e hoonoa ia ke kai lawaiu o Wuinkoa, u lua ka palap.«la hoi i ko'u hon, 285 inoa; au» hoole ia e na lioa o ka Ilale, a haule ko ipaua uaauaolana uo k \ pau o ku pilikin o ua makaainana o Hilo; no ke «loha ole o ua hon lianohano e ao, uio ka ike no i keia pilikia uui.

Uu hui au rao ko'n boa u ohumu i:i mnoa ilio uo k i pilikiu o ko maua uanu H«ku uuna i koho u niahope o kalii manawa h'u i hni ai me ko'u hou, roa kuu nana i kona hdo, ho ano kauinaha, a pela uo"£nr. N-olaila, «ivhei«-HU iuaoa 0 ko kiikou Makua uui ko k.ikou Liiui Moi KaUknun, nio ku mauao e nouoi oluolu aku i kona nloha i kona mau ninkaainuna; aka, iaia i ike mui ai ia'u, heahea inai la e komo uauloko, olioli ae la ko'u manao mo ka ike aku i ka Moi un haalele i kona kapu alii, a pane uiui'la ia'u: "E hookuu ana au ike kai lawaia uo na makauinana o ka apana o Hilo, aia a holo aku o K'ile Kauka hai aku ia oukou, a i hoi oe i kou apaaa, bai aku ia lakou." 0 ka pau ao la uo ia o ko'u manao kaumaha a pane aku la i ke Alii: Akahi uo a loaa ka pouo i na makaninana o ke A.lii, a i iuai no hoi oa miikaaiuaua o ke Alii a loaa kahi d«la, hooili pololei mai no ia oe. Pone hou mai la ke Alii: "Aole makenaake i ke dala, o k>i ike aku I mi 'Lii ke puka uku i Hilo, i walii ai a i wahi 1 a." Manao ae la ka pono i keia leo o ka Moi, a me ko kuknla akea ana mai a ka Puuku ina pono lawain. Nolaila, ke luawī uku uei an i ko'u alohn i ko kakou Moi. D B Wahine.