Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 10, 5 March 1881 — KA MOI KALAKAUA MA KAPALAKIKO. He 9 La Holo ma ka Moana! Na Hookipa Hanohano i ka Moi. Ka Holo ana no Iapnna! [ARTICLE]

KA MOI KALAKAUA MA KAPALAKIKO.

He 9 La Holo ma ka Moana!

Na Hookipa Hanohano i ka Moi.

Ka Holo ana no Iapnna!

mai kela puk IIIKA ],A KA MOI E HEI.E Al. E hele nku ana makou i Kuleknta, anoai paha nia na mokupimi nku o Inia Ilikina a i Suexa, o kilohi aku ia Aißn].i(a a hiki loa ,aku.i Kuropa. Ua iini niaKou o ike ia Geremania, a ilaila niakon i manuo ai e noho liuliu a e kwelawo .va ka makou man hana, oiai ua ike iuaopo|,oia ke kupono o na liiuahana Uoi-eimuiia. I hoi makon e noho liuliu hou ai, oiai ua mahuahua no ia lahui ma Hawaii i keia wa, a 'mai na moknpuni Azoro mai ka ha lia nui o lakou. I\lai Europa ae makou ai Nu loka, a e hala ana he mau pule a makou e kakelekele hele ai tna ke kapakai o ka Atelanika.

Aole i ike ka Moi ia Nu Pota a me Sarat,iga, a lee lnki niakou ma ia mau waln i ka malama paha o Augate, oia «a \va maikai e hoikeike aku ai ia mau wahi mia. E holo aku ana no hoi oia i mai i Kapalakiko nei, i kekahi wa o ka malamao Sepatemaba, a hooluana iki oia i o oukou nei he nmu pn] e , mamnao ka hnli hoi loaana aku i na Pae Aina Ilawaii. 0 kona hele makaikai ana akn ia Wasinetona, aoie ma na hana pili aupuni, aole no hoi no ke Knikahi Panailike kekahi hapa o kana huakai ilaila. Aole e pau ke kuikahi no elua makahiki i a iiia ka pau ana oia manawa, ina e makemake kekahi aoao e hoopau, alaila, e hoike mua ae oia i ka lohe i kekahi aoao, ma ka hoolaha akea ana i hookahi makahiki. a ke ole i hoolahaia ae pela, alaila e paa mau aku no ua Kuikahi Panailike nei. Ke Kuikahi Panaiuke. Hookahi wale iho no inea akeakea i kona holomua ana, oia na pilikia i hooai ko ka lahui mau hooikaika ana e hana a hookahua i na mahiko. Oiai e holomua anaka aina, hookahi wale do meo ano nui e pili ana i ke KuikaLi, - oia hoi ka hoomauia aku. 0 ke Kuikahi, ua lawelaweia kona mana me ka ikaika no ka holomua o ka aina, ua ■ ikeia ka pomaikai hiki ole ke kanaluaia. I ka wa e pau m' keia mau makahiki 'mua ehiku, ua inanpopo no ia makou aole no e nui ana na mea kue no kona hoomau hou ia aku. I ka ninauia ana aku, ina ma keia huakai a ke Alii, t,a manao pu paha iakou e hele makaikai aku i na mokuaiūa Hema a e i na paele, ua pane mai la o Liaiaikaika, "aole*" "He kaikuina kona" wabi ana, "e lawelawe oihana ana malalo o ke Aupuni ma ka kaikaina nei ona ? kek'ahi hapanni o ka i na mea e pili ana i na ti ma kona ike aole lo.i i kupono na paele o ka Hema, no ka hoolaupai ana i na Hawaii. 0 ka poe kupono wale no, oia uo na lahui keokeo lokomaikai a oluolu, manao hann a me ke ano naauao, e hele mai mekolakou mau ohana, e lawe i mau wahi aina e mahi ai a hookamaaina iho: Ka Hoomanawakui o na Limahana Iliiceokf.o. Aole loa i hoao nuiia ka hookamaaina ana i ka lahui Pelekane ma na aina mebana, a ua manaolanaia o Hawaii ka makamua e hooia mai <ana i ko lakou kupono, a me ia ano lahui e lilo ai ka aina i pookela, waiwai a me ka holomua. E maluhia pu hoi na oihana hoopouopono Aupuni a pau. No kekahi mau makahilu i hala aku, ua kupu mau ka noonoo iloko 0 ka Moi, e loaa na lawelawe maikaiia ana o ke Aupuni noka pono o kona lahni, ao koua holo ana mai nei no na aioa e, ua hoike mai kona lahui i na haawina kuhohonu o ke aloha io, me 'na manao kaumaha nona. laia e kaawale nei tr.a» kona aupuni mai no na malama ewaiu paha, ma keia inisiona o ka imi ana i kahi e hoolaupaiia ai ka aina, ua kaa aku la na hooponopono ana o kona puni (insular) malalo o leona Kaikuahine ma ke auo he Kahu Aupuni, oia hoi Ke Kama Aliiwahine Liliuokalani, a i kokuaia e ka Aha Kuhiuu. Ke Kamakamailio-me ka Moi. Mahope ihooka loaa ana mai o na hoike ho hui mai ke Komimna mai, oiai ka Moi e kamakamailio I» tue ke Kuni-

kīla, ua hoolanna hou ia aku la ka Moa lukaunuppaikaMoi. līo keoninwna i Kahai, naauao a oiolo liookaau nmoli 110 oia, 1110 IvOna knlana hanolwio, aolo ho; mo hoouilani ana ana manao hookelaUi>lv ni,\ ko avio lw Poo l\ali»unu, a »a hīki iaiu ko kaniailio pahea loa 1110 ko paoioi »lo i ka 01010 R,.vi(,ania, a ponei ka lana niau paleo nna ma ka Mo'.i KaUt\u Nupepa : Mea Kakan- -Ua hiki nini n ,»i 00 i| o _ Uo o ka wn i hooniaopopo 010 ia a i lioīko niua 010 ia mui hoi, nolaila aolo i k>-

aa i ko inakou lahui ka wa pono o hookipa mai ai )a 00, e liko me ko lakou iiiii, a i kupono hoi i kou kulana me na hoonianao ana no kau huakai i hole mua mai ai. Ka Moi Ua !iooniaopo|io au ia mea, aua inanao no boi pola. Ko hooinanao ne-i au nio ko aloha, i na hana lokomaikai p. kpia lahui ia'n, oiai au ianoi mamua, nie na mea hoohauoli ho nui e pO- - 010 ai no kola hualeai, a'u hoi e hauoli nni ai i l<a hikiana inai ianei, me ka anoi ana e noho no kekahi mau malama, e launa pu me ko oukou lahui a e ike pono i ko lakou ano; ua ike au he nui na mea no ka hoonaauao ana me na hookipa aloha ana mai ia'u maanei, e like me ka nui o nn hana lokoinaikai. Aka, he huakai hele ka'u no ka hana, ka noii pono ana me ka imi naauao pu, aole no ka hele lealea wale iho, nolaila aohe pono ia'u e noho h'uliu ianei. Mea Kakau—Pehea la ka loihi o koa \ra e noho ai i o makou nei ?

Ka Moi—E holo ana ka moknahi o Kina m,'i ka la 8 o Feberaari, a o ko makou holo no ia maluna ona.

Mea Kakau—Aole anei hoi he moa pono e paholaia mai ia oe ta hookipa hoohanoliano a man hoohiwahiwa lahui o ae, oiai kou mau la maanei ?

Ka Moi—Aohe o'u manao pela; ke hele nei au ma ke kulana »no hoohanohano ole, oiai he huakai keia a'u no ka hana, a o na noonoo iloko o'u i keia wa. ua hiki iho la no au e like me keia, ano keia kumu no hoi, ua kapae aeau i ko'u inoa, I keia niau la e noho pokole iho ai ianei, he manao ko'ii e ike me ka maluhia i na mea o ke kulanakauhalo nsi me ko oukou maa Eale Oihana. He iini ko'u e ike i ka wa e noTio ai ko oukou Ahaolelo, a e holo aku i Sacaramaneto i kekahi la o keia pule no ia mea, a e makaikai pu hoi i ko oukou maa hale hana iole, hana hao a pela aku, a e ,ifee kumaka hoi i ko oukou oihaua wai. Ma keia huakai hele a'u, he manaolana ko'a e loaa mai na ike he nui no ke knlana o kekahi mau aiaa e aka. E hoike piha ia aku no ia oe ke ano nui o keia huakai kaahele, e like me ka Limaikaika i hoike iho nei.

Mea Kakau—Ua paa anei kou manao e hoomau aku i keia hele ana on ma ke ano hoohanohano ole ina keia huakai ?

Ka Moi—Pela no kuu manao. Anoai e halawai aku ana.aa me ka hapanūi o na poo kalaunu, mamua o ko'u liuli hoi ana, aole nae ma ke kulaūa Moi, aka he Keiki Alii wale iho no. Ua paa kua manao pela, oiai aole au e hele akn 110 kekahi hana mawaena o'u a me lakou, aka i loaa ia'u e like me ka mea hiki, aa ike hou mai 110 kekahi mau aupuni e I aku, me ka manao e loaa na hoolaupaiia ana o ko'u aupuni mai kekahi m?.i oia | poe. No ke ano maikai ole no hoi kej kahi'o ko'u ola kino e like me ke kulana j tuau, a ua maoaolana au, e loaa hoa mai ana ke ola kino oluolu maikai ma keu huakai hele. oke kumu nui hoi o ko'u makemake ana e hoomaluhia iki j ka noho ana ianei, ua aoo luaieleia au ma keia holo ana mai nei, no ke oehuehu o ka moana, a ua akenui e loaa ka hoomaha maikui ana. j Jle»-Kakau—Aole anei oe i hele makaUeāiniim i na Aioa Hikina ? Moi—Aole j ia'u i hiki mua mai ai ianei, a Nu loka no hoi mai ka'u wahi i hele ai. Aole au i ike ia Europa a me Asia, a ua makemake au e hoohala manawa iki ma ia mau wahi, e like me ka nui o ka manawa e loaa ia'u, me ka manuo e huli hoi mai ma ke ala ae o Nu loka, iloko o na malatna' _ 'ewalu paha. Ua makemake au e ike ia £īu Saratoga, iloko o ka wa o na mea ano ■ hou, me ba hooluana iki he mau wa ma ; Bosetona, Wasinetona a me kekahi mau j kulanakauhale e ae o na kapakai o ka j Atelanika. Alaila huli hoi mai au ma ka aina, a e hiki ana ianei i ka Imulelau, mo ka manaolana e luakaha iho he mau pule, mamua ae oka huli hoi loa ana aku ia Hawaii.