Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 11, 12 March 1881 — HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI! Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI!

Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU.

[l r mihiia o ka Peni manawiiloa a Miehael ILUwlo, iio k;i Hiwahiwa .1 ka Laliui.] ai.MIELK I. lIKU- 10. MAHOPK iho o ka haawi ia ana o n» makaoa o kela a 1110 keia auo, e like me ke kulHiia 0 kela a me keia iiiHii, ke nneane »ku nei ka nmnawa i k« hora 4 0 ke ahiuhi. Ku ae la o Aekoahi a kaaiailio ruai la imua 0 na lii a me ke nnaina. 1 keia e hooVvuūa ai lmna o keia la, aka, ke noi hou ia akn nei oukou, ma ka horn 7 0 keia |io. e haawi ana na haku alii, he aaaina !ealea a me ka hoike kamahao nm ke ano knpua ma ka Yatidaua 0 Edena nei, ua mukeuiakeia keia anaina e hiki ae mnlaila ia manawa, ia manawa e haawi mai ana ka Madame Lusiana o Farani, a me ka Risama 0 Pelekane, i ka laiia mau hana ku i ke ano kupua, e poina ole ai ka miimio o ka k'hulehu; a pela no hoi e kuupau mai hi hu Biusan-ii o na aupuni hui o Norewai a me Snedena i ke lana nmu lehele-' he i hele a paulehia i na olelo like ole 0 ke ao nei, me ko laua niau kileo kikikou niB lie manu la, e hoike pu mai ana hoi laua ma ke ano kamahao loa e kahaha ui ka lehulehu i ko laua lele koolna ana me ka makau ole iloko 0 na muliwai ahi he 12 a Liona Ri 1 hookuu mai ai, a me na lealea he nui uku. Ma ka hoojvau ana a Aekoahi i kana niaii kamailio ana, ua hookuu koke ia ae la ke anaina, a nulo ako la no ko lakou inau hom\j noho, me ka hoomanao no ka hiki mai 0 ka hora 7 oia po 110 ke amiina lenlea i koe. A liiki ri):ii la ka manawa i hoakakaia 110 kn lealea, akoakoa hou mai la ke auaina a uie ka lehnlehu. Ku niai la na kaikamahine alii o Inia a hookuu niai la i ka lnkou nmii mele hoolenlea, e wawahi ann i ka puuwai o ke aūuina. I ke luui ana iho o ko lakou mou leo mele hoohaihai, oili roai la ka Madame Luaiana rae ka Mndame Risama iuuia ol<e anaina mo ka hiohiona 0 ka alihikaua wiwo ole, ua aahuia laua mo na aahu nani 0 nu alii [>owa, i kinohiuohi ia m0 nu wehi o ka waokele, he mau inahiole kila ke kau ana maluna o ko laim niau [ioo, i he)e a haa!e i ku wai" o ke ma-11. Lele ne la ka Jladame Lusinna iluna o ka Jewa no 150 kapuui, ma kona lima e paa ana he pahikaua oi pa-t\a, he nuui lipine gula e welo ana uia kona wahn, oiai oia e halaoa una i ka lewu, lele ao la hoi o Kisama ilnua, no ke kiekie be 100 kupuai, e paa ana kona lima «kau he pokaa uwea, a ma kona lima heina he owili keleuwe ahi, ia laua' 11 elua nia ka lewa, kiloi ae la o Risan)» i ka owili keleuwe ahi e paa ana ma kona liina hema, tna na wawae o Lusiaiia, ia wa no, polm ae la ka owili Ueleawe ahi a nalowaln aku la o Limiiuui uui !<ft hikiwawe loa iloko o ka uwahi kelenwe. Ia Lueiana i nalowule aku ai, oili niai la he elua iuan lio nnni i hoolakoia nie na mea Uaua, e haa ana hoi laua i ka makani, hu lio keokeo a 1110 ka lio ulanla, liale mai ]a 0 Risaii)a a kau īho la maliina 0 ka lio keokeo, kiola aku la i lui pokaa uwea e [laa aua ma kona lnim akiui, maluna o ka lio ulaula, wiliia iho la ka lio ulauhi e. ka [iok;'.a uwua a nalo-

wale akn )i\, lie sekona wale no konu 1111lo ana aku, oili mai o Lusinna ino kona uani Uui ole, wiliwili ae la oia i l;-.um pululuuia i ka lewa t\ hahaw wai la 1 m\ wawt\ti o Ilisamt\, a mo kona lio, pnhi ae h\ hoi ke koko ma n;\ wi\wae 0 Rii*ama a ine na wawae 0 kona lio. la \vj» i)'\ kahe mai h\ na muliwai ahi ouaeiia !oa, a moni mai la i na lipiue Kulu e |v\a ana ina ka waha o Lusiana, j t\ pnhi akn lu na muliwai ho 12 ia Risa- j nia i ke kukulu hikina, u nalowale aku la o liisama iloko o ka wa pokole loa. Oniu hou ue la 0 L'.oiana i kana pahikaua a hahau iho la i ka honua. he eko!u hahan ana, owa ae la ka honua a oili mai la o Risama rae kona nani, a hele j niai la 11 lulu linia iho ]a ia Lnsiana me ka olioli. I keia manawa a ke nnaina e haka |iono nei i keia mau hanu ku i ka weliweli a nie ke eehia, ua nni ko lakou mahulo. Hui ae la ke anaina me na leo j nialialo, kupiuai ae la ka lelinlehu me I ka olelo ann, 0 Liwiana a me Risama,! ke pookela 0 ke kon a nie ka ikaika, ma- I lia no ka i kaulana ai 0 Pelekane a me j Farani i ka iknika, no ke koa 110 o ko huia iut\ti ulii wahine i ke kana. L na hoa hooipo o ke kaao o Roselani, 0 luiei.e iki iho hoi kakou, aole hoi ku waino loa aku ia Aekoahi, ka mea nona ke anaina lealea. I keia wa a ke anaina e hni akn nei a hui mai kalo i ka nawao. Kll ae la o Aekoahi 0 miilama i ka maluhia o ka Vatidana, a pane mai la, E ka lehulehu, ua ]iiha ko kakou naau i ka mahalo, ua hanoli hoi ko kakou man p\yiwai i ka lealea, aka, ke noiia akn nei onkon, e hoomalu iki kakon, aole keia 0 ka pau 0 na lealea i hooknawale ia no keia po. Kena ae la oia i nu hanaiahuhn ana (na kaikamahine alii 0 Inia) e hookuu uiai i ka lakou man mele. Ia wa no hookuu uiai la lakou ī na leo mele, hone mni la ka lakou mau kinwpala, haa niai la hoi na nla, palale mai la na ohe, j>alalu niai la hoi na pahn, a i ka meha i\na iho o ke anaina, ua kuene pono iho la hoi ki'la a nie keia mea ma kona wahi ponoi iho, ia wa no, oiii mai la na Biusarti!i o na ad(uini hui 0 Nore\vai a me Suedena, a hooiuaka ae la laua e kamailio 1114 «no e, ua hele hoi ko laua mau lt-lielehe a niikololohua ma ka olelo a na lahui a pnu, mai ka leo hoi o ka liona a liiki i ka leo 0 ka naonao, lele ae la laua maluna o na lala laau, ';ani ae la laua e like me ka lao o ka ir.an'J liwipolena, e lelele ana i o a ianei, iluna hoi a ilalo, e like 1110 na manu. Oili mai ln hoi o Liona Ri mailoko mai 0 ka pa o na lionn, a limi mui la i oa umliwiii ahi he 12, ia wa no, lele mai la ua niau Biuaiuna nei 0 na aupuui luii iloko o ia umu nmliwahi he~ 12 a nalowale iho h\ iloko o ka wa pokole loa, na like paha ka loil\i 0 ko laua nalowale ana me na hora elua, a uiahope iho o ka puu anu oia inau 'nom elua, pnka mai lu laua iti« ka nani loa, ua lilo ae la ko luna laiioho he gula wale no, a 0 ko laua nmu auhu na lilo ae la i daiinana, o ko liina ni)i(i pa[mle oa lilo i momi; kn ae la laua imua 0 ke anaina, a lalau iho la kekahi i ka wawae o kek;\hi a hoohina iho la ilalo, ia wa, uji lilo ae Ia kekkhi i lio i hele a makaukau i ke kaua, kati ilio la keknhi 0 laua mnluna oia lio, lele ae la ka lio i ks\ lewa, e kainapu ana ma o a maanei, wili ao la ka liuelo o ka ho, a kani ae )a leona iho, ia manawa koke no nnio aku la ka lio me na pono a pau, ku inai h\ imna 0 ke anaina kekahi keiki o|iio[)io nona na helehelena nani a r»o ka I ui, ua aahuia oia i ka aaliu piha 0 ka nUiiuaral aukai, a h« pahikaua gula rna kona pniiaka. he [ia[iale kapu lnlt> [lalna n\a kona poo, a u\aliuu\ iho o kona [iapiile hu onohi d.\ii\mna ke kau ana, a inalalo iho o ka onohi 0 kmi ana keia inan huaolelo: Ina 0 inakoinake keknhi, <5 loaa no ka waiwai, a ine ka hnnohano, ka ikaika, a ine ka lanakila, ko huli helo ia Abirauiona' he kii[>ua lokonmikai. Knhikuhi »e h\ kona niau lima ilnna, iliilo, io, ianei, ma 0 a wannei, wiliwili nn la i kona pahikaua, hahau ae hi i ka lewa, pa mai la ho kikiao makani nui, puhi ae la iaia iluua, ilnlo, i o 11 iunei, ina o, a ma o, a nalowal,e aku la.

I ka :iali>wali> ana nku )a o ke keiki opiopio, oili nmi lu ho elua uiau kanaka olemaknle, na lumuhnia lana me na aalui 0 ua lii kahiko lou n Turcko, a lie mau īnahiole Impaupan ma ko laua mau poo, n « hao una hoi ko laua inan wahn hnaluia i ka makani, a i ka imna aku ho kn i ka hoomaka'uWu, wehe ne la lntm i ko laua niau pipale a kuiiou mai la itntia o ke anaina, pane mai la kekahi 0 laun, llp kamahele au ma kn ainn, mn ka uioana, rna ka luwa nuu, ma ka lewa lani, ua lnili, na itni i ka hanohaoo, ka waiwai, ka raana, a me ka ikaika, tna ke aupuni 0 Laehaokela, na make au iaia, aia knu kiao !e;io ma na manna o kau home pouoi » me kuu one hanau, o Ed«mv knu Paredaiso, kuu aloha, knu ainn hanan e, wiliwili ae la oia i kona papale, kiinou nmi la a ualowale aku la. Knmailio mai la ka elemakule i koe, He kaikamahine opiopio ati, ua auwana ma na wahi a pau, ua imi i kim kane, ua naaua iwa i kona alolm, a mu ke aupuni oka Pilikua, ua ailnieia au, a ua hoomareia aku i kana keiki hanai i kohu pono ole i ke ano o ke kanaka, hn pnpnka kona nmu helehelena, he kiwi loihi ma kona hope, no kvivi hoole i koua makemake, u,\ pepehi ia au a ua uiake, o ko'u lnakiipupau aia i k» moana, o knu aina hanau a me ko'u home ponoi, o Edena kuu Pared.iiBo kuu aloha. luui aina hanan e, wiliwili ae 1» oia i kona papule, kiinou mai Ia i ke «naina a nalowale aku la. Aole i pau.