Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 11, 12 March 1881 — KO LANAI MAU ANOAI. [ARTICLE]

KO LANAI MAU ANOAI.

E ko Hawaii Pae Aina; Aloha oe — E ahonui oe e hookomo iho in a mea a pau malalo iho o ke poo e kau ae la maluna, a nau hoi ia e uila aku ma na kihi eha o keia pae aina. Na ouli o ka aina i keia manawa.— He uliuli maikai ka nanaina o ka aina i keia mau la, mamuli o ka weheia ana o na pukawai o Kulanihakoi, a haule nui mai la ua paka ua koikoi, e hooma-u ana i ka papaa la o ko makou mokupuni kaulana, a ke aiwaiwa Kaululaau i noho ai i na kau i hala. I keia mau la koke iho nei no, ua hooloku a wai mai la ka ua ma ua wahi a pau o ka aina, e imi ana i kana mea e ale ai a hele uluulu mai la i na kao, na hipa a me na puaa a Hon. W M Kipikona, ko makou alii ma ka noho aina ana. Ua hoolana pu ia hoi e ka wai ka hale o H Kahikiwawe (hapahaole). Ua minamina au, oiai hoohana nui ko ia hale; aka, aohe ola i poino, mamuli o na hooikaika e pale aku. Ma Kahemano Kaohai keia alia poino. O ka hale o S M Kuamoo kekahi i hoolanaia e keia ulia hookahi; hoao aku ka po i ko hai hale. Ma ko kakahiaka Poalua, Feb. 8, he nui na hua hekili i haule mai, ua kii aku makou e hookomo i na omole; i ka inu ana ae, ko'u puu i ka awai a ka Hekili, he ua ia no Pinaonao.

Aia ma ke kiko-waena o ka mokupuni e huli papu la i ke komohana hema, me kona kuahiwi e haawe 'la, ke waiho nani nei oia me kona anapuni i palua a i pakolu aku i ke anapuni o Kaluaopele ma Hawaii, --me ka ike ole i kekahi pohaku e kuia ai, koe wale no na wahi a na mana lani i hookaawale ai,--me kona mau inoa lehulehu, aka, o ka inoa hiki ia'u ke hoomanao ae, oia no o Palawai, ka home kupa o ka Hon. W M Kipikona i hoomakauhi ai a i kapaia ai hoi i na la i lahal, "Ziona Hou." Aia ma kona hema ka hau anu o Kaakaka, i kapaia ai e ko Lanai keiki he "Kakehau." Penei ke ano: Ina e uhi paa ana ka hau a hiki i kekahi haiau i kapaia o Luahiwa ka inoa, alaila, he ua nui e hiki mai ana. Penei ka moolelo o kekahi mau kanaka i ka wa kahiko i kuhihewa i keia hau he paakai: Mai ka moku mai o Kamalalawalu keia mau kanaka i lalau mai ai, a pae malihini mai laua ma na aekai o kahi a ko oukou makamaka e luakaha nei. A i ka wa pono, ua pii aku laua ma keia kuahiwi, me ka haawe paakai. I ka manawa kakahiaka nui loa, ua hiki pono aku laua i ka piko o ke kuahiwi, e nana ai ia lalo, ike aku la laua i ke aiai mai o ka hau. I aku la kekahi, Ea! A i no ka hoi ka paakai o lalo, e haalele kaua i nei mau haawe paakai a kaua. Ua hookoia ia manao naaupo o laua. O ke kaawale mai a laua a hiki ilalo, he 3 mile a oi. Ua iho aku laua a hiki ilalo, he neo ka mea i loaa ia laua, oiai hoi, ua lele ae la ka hau, ka paakai a laua i manao ai, oiai ua kiekie ka la. I ka hoolauna ana aku i kamaaina, eia ka pane, Aole ia he paakai, he hau ia, he mea mau ia noo nei. Huli hopo hou nku la l-.ua no ke kii hou niia i nn lumwe paakai a hum i wniho ni ike kuahiwi. I ka hiki ana aku, ua miki ae la ke owau no ka hemahema, ahu iho la ka hoka i kapakai. Mamuli o keia mau haawe paakai a keia mau kanaka i kapaia ai ka inoa oia waokele o "Kahaalepaakai.". W N P H Kauhi. Kahalapalaoa, Feb. 10, 1881