Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 12, 19 March 1881 — HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI! Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI!

Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU.

[Uniiliiīa e ka Poni manawaloa a slicliael lialiale, no ka Iliwaliiwa a ka Lahui.] MAUKLK I. Htcur 11. lauai naiowale aku ai, pnnohn ae la keknhi uwahl uui, nakulukulu ae la ka yatidana. Ku mai ]a kekahi no opio, ua helo koua lauoho a halii i koua mau kapuai, ho mau maka li-o koua, he owili pepa lahilahi ma kona lima, hoolei iho la oia i ka owili i ku honna, kui iho la ka hekili, olapa ae la uwila, nei ae ia ke olai, haalulu ae la na mea a pau 'oko o ka Y»tidaim i ka makau, me .- inanno o ka maks keia, kololio niai la he wahi makani uuku ma ke kukulu hema, moani inai la he ano uohenohea ma ke kukulu akau, a loh'e ia akn la he leo no ka hanehane, ia wa no ku hou mai la na Btusatna imua o ke anaina, e J īiko uio ko laua ano i kinohi, a haawi mai la i ko laua aloha i ke auaina a nalo hou akti la. Ia \va no liui ae la ke anaina no ka hauoli, lio mahalo aku, a mahalo mai, he mana aku a lie mana mai ua olelo ma l;a waha, a hookuu ia na luuia o ia po mo ka olioli. Eua makamaka hohialaai o keia kaao, ke uluhua mai uei paha oukou uo ka loaa 010 aku o Koselani, ka mea noua keia kaao, oiai, he alanui lohi loa keia o ka imi ana ia Eoselani, ke ninau mai nei mi ulele hua, Eia la ka ihea o Roselaui! Ke pane aku nei hoi au, Ei ae no i ka lae o ka i-a, e kipu aua me Hoke. Ma keia lielu, e pau ana leo kakou hookaunu ana me Kiniknla, ka hiwahiwa, e iawe aku o ko aumiki ia kakou e hookamaaiua aie ka nani iua 0100 Ainahau, ka mea nana i olali i nu Poaianu, a mo na Kaeiwela, a o ka niea hoi nona keia moolelo. Maliope iho o ka pan ana o ua hoikoike kamahao, a me ke kaupau ana a lia kaikamahino liookalakupua o Farani a me Pelekane, i na haaa, ano mana a na Biusama o na aupuni hui, ua lioomau ia iiku ke koena o na la no kela a me keia lealea he nui, na moolelo kamahno a na adiniarala o na kai o ka Atelanika, u me ua iiooili kaua ikaika ana a na pualikoa aina ma ua kuahiwi o 13unk«r Hiil, a he nui aku. 1 ka piha pono ana o na malama ekolu o ka noho ana o ke aupuni o Edena iloko o ke kulaia olioli, no ka malama ana i ka hanohano o ka berita mare o Kinikula a me Manuokalewa, akalii no a loheia aku ko Manuokalewa leoeka lehiik'lni, o kamailio mai anu i kona manao imua o ke auaainu. Ku ae la oia maluna o kahi a laua o noho ana mo ieana kane iinua o ke auainy, a pane mai la, .15 mv lii a pau o ke ao nei, e noho ana nialuna o na poo aupimi a pau. Ko haawi aku nei au i ko'u hoomaikai a mo na mahalo kiekie no ko oukou akoakou una mai ma Edeuei, e like mo ka hoolaha alii i kono pakahi ia aku ui, no ka ma)ama ana i ka hauohauo o luiu ia rnare, ua piha ao uei na malama okolu 0 ko kakou noho pu ana iloko o na la o ka olioli, ua ani aku na heleheleua leamahao o utv la o ka lealea, aole nae au e hoopoinai ko oukou mau iielehelenn, a me ka oukou mau mnkana inaikni, ko lioopaa nt'i au i ke nila o ko aloha uui kuu puuwai, mo leo

noi aku i ka oluolu o na Mann l,aui o malaina maikai ia ko kaluui mau ola, a lnwhui hou ia kakou i ka wa i iko ok» ia. 0 oukou lioi o na kuna o ka aina o Edena iioi, ia'u o liaawi noi i ko'u mau hoomaikai i na inalihini i au mai noi i na alo hanupanupa a ino na kai loa, ko ku mai īu'i ko oukou man hoomanno ana imua o kuu alo. I-] m }\\ amf na kau kau alii, na lnna anpnni u ino ka ]hio hanolmno, ka waiwai iioi a mo ka ililuim>, in;ū ko knlana kiokio a hiki aku i ka makauinuna liuahaa loa e noho ana i ka k'hu o kalnina imu malalo loa aku, uloha uui loa ouleou. Ko haawi aku uoi au Ika haawina like o ko'u lioomaileai a mo na nmhalo ana ia onkou, e liko me ko'u huawi ana i na malihini, aolo a'u olelo nui uo oukou, oiai e ike mau aku ana ia oukou i na wa a pau, ua pau na 3a o ka hanoli no ka mare, uapihahoina' malania okolu o ka loulea nnu mawaho o na ])alena o ko kanawai, ke makaukau noi kakou hookuu inn hana, nolnila, ku liookuu aleu nei au i keia anaina e lioi na inalihini me ke aloha, e noho hoi na kumuaiua mo ka maluhia, a na ka mana o Alalio o lioomalu ia kmkou. Ko kukala aku nti an, ua hooluiu ia keia anaaina nim'O. A hookuuia ao la ko anaina' hauoli, I liuli hoi nku ]a na ioilei aukai, welo ao ; la na hao o na aumoku kaua o 'kq aiipuni o Inia, knuwolu mai la hoi ko na aumoku o Kinikula i ko lakou kahakahaoa ano o, nila anapa ao )a hoi na leo o na pn o na auiuoku Farani, nakolokolo ae la hoi ko na aumoku Palekauo, lee halaoa mai nei hoi na pepo makani a -na koiki Moāiko i ka' moaaa,' uhi paa ae la na auna roanu hulu līke ole o ko aupuni Iliwai i ka lewa, me ko mele mai i.ka lukou mele hoinainau, hao ae la hoi na Biusam o na anpuni luii o Norewai me Suedenaj.a kololio aku )a ska lewa, a o na kamaaina a mo na kupa o ka aina, noho iho Ia lakou me ka hoomanao ana i na malihini, ua luuluu maoli lioi kekahi poe i ka hookaunu ana me lakou, a oia iho la ka hookuu ana o ke anaina mare o ke kaikamahine Manuokalewa. Fuht) iho h o Nauuokakwa me kana kane no kekahi uiau la me ka maikai, oiai, aoho moa nana a hoauwana hou i ko laua niau manao. I ke ano. nhiahi o kekahi la, ia laua e holoholo ana no ka hooluoln mawaena o na malapua iloko o ko lauakihapai Hani ina Edeua. Pane aku la o Manuokalewa ia Kinikuk me ka olelo ana, E kuu alohn, he manawa loihi ae nei i hala mahope iho o ko kaua uiau la e hookiuinu ana ina ka hihio, a mahope iho o kekahi la o ko'u ike hope ana ia oe ma ka moeuhe, ua hoonaluoia kuu kino no kekahi mau )a, a maho]ie o kuu waiho ana ia haawina hoiloli, ua ike iho la au i kekahi mea auo I o rua ka aoao a];au o kun opu e oni ana, ia wa hoomaopopo iho la au, ua loaa he hua na ko kaua puhaka, aka, lie mea,. haohao nao ia'u, no ka inea, he man ! hooipoipo walo no ka kaua, aole hoi he launa kino o like nie ka mea i maa i ka lellulehu, a mai ia la mai a hiki i keia •la, o ka piha keia o na malauia eha o i keia mea iloleo o kuu opu,'ke manao nei au he keiki keia, a ina pelaTo, alaila, e pomaikai utia kaua. I ko Kinikula lohe ana i Ueia cvau olelo a kaiui wahine, olioli loa iho la oia, a paue mai )a 'ui Manuokalewa, Ma kuu manao, he keiki kena, a oia no ka leaua haa mua, nolaila, ki? nonoi nei au ia 00, no ko kaua jiono, a ma ka malama pono ana i ka kaua kamalei ke hanau mai, | alaila, e pono oe e hookuu mai ia'u e hoi' i Ainaliau, no ke kuluilu aiia i hulealii nnni no ka kaua keiki. 0 kon makemake uole e pono ko keiki i kou aina i Edena nei. aoleno hoi e pono i ko'u aina i !3ekotia, aka, e lawo kaua i ke keiki i aina oleou, i nui ae no i», ua loaa no kona aina. No keia maa olelo a Kinikula, kulou iho la o lUanuokalewa mo ka manao kaumaha e hoohanini ana i na waimaka no ke aloha i ke kaawalo aku o Kinikula, a pane aku la oia i ke kane me ku leo uwe, Auhea oO e iiinikula, kuu aloha, e haalele hou mai ana ka paha oe ia'u, ua ike 110 oe, o ko'a manao a pan aia wale no ia'maluna ou i nahora a mo nu niinnto o ko'u ola ana, manao oo

|uo ko koiki, ho hojiti ko lei'ileu nma ko Unua liikii pnii ia ana imv ki/ nioouliaoo, aolio lioi o waiho b» maki'/ i ke kei!<i a ikoiu mai mui, uolo palia o ko'u la aua i Ua Uapai keiki, ho \va ia nou o kaawalo aku ai ma: ia'u aku, o leo'u \va pilikia, nau ia e u*olio a paii, ina oo o haalolo ia'u i Eilona noi, alaila. o liaalolo ana oo ia'u iloko niokuniokunliua o ko'u pnnwui i k« alolia, i) ilee 010 ai ko kanaka i leana jne;i e liana ai nona ilio. No koia mau olelo a Manuokalewa, helo aku la o Kinīkula a noho iho la malalo o ku mnlu o kekaln kuniu vaVmo, noouoo nui iho la o Kinikula i na 01010 a kana wahine, u hala lie mau mioufce, hele niai la o Manuokalewa a nolio iho la ma ka aoao o Kinikula, hilinai ae la ma ka poohiwi akau o kana kano, a pane ae la ia Kinikula mo ka leo oHiolu, E kuu alolia e, ke uonoi liou aku nei au ia oe, o haliu hou mai kou hoolohe aiia i mi\a uvi)ii hunoleh) tnai ko'u walia aku, anoai palia o hooholo liko kaua i ka niea pono mawaena o kaua iho, alaila, o keia mau ouH oko kuee mawaena o kaua iho, 0 hoonaloia aku ia tno ka iko hou 010 ia iloko o leo kuuiunaula mi\ koia ilihonna. Pano mai la o Kinikula, iiolo au e hoolo 1 kau mau olelo a pau o pane mai ai, no ka mea, o kaei inau oleio, he niaii hnaolelo walo no i ku i ka hiaai nui ia o ko'u punwai, a he oluolu loa ko'u popeiao ke lohe.

0 kou moEiao o ke kanenokahele koke i Ainahau, aole ia i pouo, oo ka mea, o fto kaawale koke ana o na moa mare ilok(Lo jia la makamua o ko laua hoohui ia ana, he hiohiona ia o ka hookaawale loa ana ia laua iho no ka wa e hiki mai ana, alaila, heaha la ka waiwai v ka berita ? Auhea oe e kuu mea aloha, wfthi a Kinikula imua o kana wahine, Ka mea a'u i anoi ai, a'u no hoi e olelo ae nei, he puanani no Ediitia nei, i laha ole aku ma na anpuni a pan 0 ka berita i ku ; uiia mawaena o l;aua, aole ioa e hiki ia kaua ke niaka-ala ae ia mea, ua paa loa ia sila maluna ou a ine a'u, a o kuu aloha aou, ua pilipaa loa ia a hiki i ka hopena o ka lionua, eia hoi kekahi, ua loaa hoi he hua na ko kaua pnliaka, nolaila, maoao au, he «uea pono no ia kaua ke hoomaopopo mua i na mea no ka kaua kei'u', aolie iiewa o ka hoomakaukau a j no lea men, i kahi e no ka ua, wehe e ke pulu o ialo. N"o keia muu olelo hoomalimalima a Kinikula, ae maikai niai la o Manuokalewa e hookuu ia Kiuiknla. 1 kelealii !a ae, ma ka wa o ka paina awakea, akoakoa mai la na lii a pāu o Edena maluna o ia papaaina, a me ke kaikamahiuu Kuinihele, hawanawana | ae la o Manuokalewa ia Kuiuihele no ka j hookuu ia Kinikula ka laua kane, a hoike aku la no lioi oia i na mea a pau, ae ! mai la uo o Kuinihele. Ku ae Ia o Kiuikuia, mamim o na lii 'ina ka papaaina, a kamuilio īuai la, 15 na lii o Edeoa nei, i Wm wa, e makaukau ana wau e hnalele iho i na pohai o ke aupuui o Edena aoie nae uo kuu manao ponoi wule iiio no, nbi, be mea na'u i hooholo like me ka'u aliiwahine, aole nao 0 hoikeia aku ka inaua ohumn ana imua o oukou, a hiki'i kuu lioi hou j ana mai a hui hou me a ia wa oukou e ike ai na hooko ia na olelo n ka po, ke haawi aku nei au i ko'u aloha ia oukou. Puka aku la o Kinikula iwaho, ukali mai la o Mauuokalewa mahope ona, a iua ka [uika o ka pa mawaho loa, ku iho la laua; lalau uiui la o Kiaikula i ka wahiue a houi iho. Ja, a pane mai la, E hoolana i kon manao, mai noonoo nui no ka'u huakaihole, aole hoi p nmnao he huakai ka'u no ka lokoiuo ia 00, ke hele 1 nei hoi au, o ka'u wahi kauoha wale no | in oe, mai ae ia oe iho o lilo no ka hoohamnia ia, o ka kaua hoohiki ka kaua e hoomanao mau, Kahea ae la o Kiuikula i kona iio iele ho manawa pokolo kuana o Laho me ka makaukau. Kau ae la o Kinikula tualunn o kona lio a paue hou iho la i ka wahine, Ko helo uei au, i ka eha o ka niaiamn o hoi mai ai au, klo aku la oia i kalewa, a hookaliakaha ao ia'uialuna o ko kulanakauhalo alii o Edemv, ice he iwa lu, o kauulu'aho aua i ku h makani.

I l;a iko ana o 1.0 l;c kiil.'Uiakaulinii-, «wauwa nni nc ]a )al;ou nmi o ao, lio olio ;i(j la na l«o nie kupinai inii, ma Uo lakou mau waln\ o 01010 ana, Ei n c ka anela n ka mea lioano, pnka īnai la lioi iia kahana o ka poo Monuka, uio na mou nani o niohai aku nialuna o na knahn ]><>liaku mo ke knhihown, kaapuni ao )a o Kiniknla maluna o ko kulanakauhale i na pnui elima, a maho[)o ilio o ia mau kaapuni ana, kia pololei aku Ia oia ī kona lio lelo ih'.na loa, a koino aku la laua iloko 0 ko ao opua tneka hikiwawe loa. Aole, i pau.