Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 15, 9 April 1881 — HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI! Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU A O KA OLALI HOI O NA POAIANU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI!

Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU A O KA OLALI HOI O NA POAIANU.

[Unuhii.i e ka Peni mnnawalea a ōliehael llahale, no ka (liwahiwa a ka Lahui. | 3MAIIPLE I. lIKI.u 14. hou mai la ka lio o hakaka no ke kiuo moo, kau malio il'io la ka lio mnluna o ka nnw, a hala kekahi tiiati miiiule, woho ae la ka nioo i kona waha, kokolo ao la kona ulolo kalakala e palu mai i ka lio i ka lewa, aka, iain i hoomaka mai ai, hoomaka iho k o Laho e nahu i ke alelo o ka luoo me kona uiau nilio. luia i nahu ih® ai, lapuu koke mai la kona huelo a wili ae la i na wawae liope o ka lio, Liulii mai la oia me ka ikaika a kokoke ma kona alelo, ia wa hoomaopopo iho la o Laho ke kokoke loa nei laua iloko o ka pilikia, olelo ae la oia ia Kinikula, e liuki ae i kekahi o na hulu o koua pepeiao, he liooko wale no ka Kinikula. I ka hemo ana no o ka luilu, piena ae la ka lio me ka ikaika, kani ae la kona ihu me ka weliweli, kope ae la kona mau wawae mua i ke alelo o ka moo, lele liilii ae la ka hapalua o ke aklo, hili iho Ia kona hnelo ma ke kua ponoi o ka moo a lilo ae la i lehu, a lanakila hou ae la o Lahu mnluna o ke kino moo o ke kupua, hoi hou aku no oia maluna o ka puu o hooluolu ai. Nana hou mai la no ke kupua ilalo a ike mai la oia uu lanakila ka lio maluna o ka moo, olelo ao la oia me ka hulm, Heaha la keia hana a ko'u mau kokua, o ka lio iho la ka ka mea nana e hoohoka i ko laua ikailea, auhea la ka ko laua mana a me ko laua koa, ina pela, e hoouna au i kuu kino liona. Ia wa no, unuhi ae la oia i kekahi lihilihi o kon« inaka, a hoouna aku la ia Liona La, oia hoi kona kiuo ikaika i koe. Kuuoha ho Ia oia ia Liona La, Ke hoouna nei au iu oe o hele e hakaka me Kinikula a me leona ]io lele, ke kauoha ikaika loa fa aku nei oe, e haawi i kon ikaiku a pau, inai hookoe, hookahi no a'u mea e ktu akn nei o ka make o Kinikula a aio kona lio, aole oe e hoi mai a hiki i kou lanakila nna, e hakaka hoi oe a hiki i ka lilo ana o kou ola,- No ka metv, ua hana iuo mai kou mau hikimua ia'u, ua haawi pio wule laua r ko laua ikaika maklo o ka lio a ma kela keiki opiopio, nokila, i hele oe a mauao e hoi mai, ko hai aku nei au i ka olelo paa loa ho make mamua, a lie, make niahope nei ke hoi mai oe me ka loaa ole o ka lanakila. E na hoa heluhelu a me na aikane le hulehu a Kinikuk, ke naua pu ae la no kakou i ka olelo awaawa a ke kupua ia Liona La ke hoi mai ine ka knakila ole. E waiho iho hoi kakou i leo knpim e.kanoha hooweliweli k ia Liona La, o Ivinikuk ixie kona Lahe, a e aui iki ae hoi kakou a ninau iho, Peheala na puulikoa o ke kupua e paio la me ke kaikamahine nlii o Ainahau. Iloko o na hoouka kaua pinepino ana a na pualikoa o ke kupua me nn punlikoa o ko kaikaeuahine alii o Ainahau, ua lawe mau ria puali o ko kupua i ka haaheo o ka lanakila, a i ka eha o na hoouka kaua ana, tia loaa ka knakila i ko ieaikamahine nlii, u no keia lanakila ana ona, ua lioopau loa ko kupua i kona

haknkn ana nn> in, u tm luwhuli ao ola i ka onaenii o kona uliiuki a malnna wale iho no o Kinikula tv me kona ho, a oia hookahi walo no na enomi ino i komi manao, oiai tia holo akn kona kino lohulohu a ua pahua ka ikaika i ka ikaika o ka hulu o ka )io lelo. A pau iie la ua 01010 kauoha a ke lenpua ia Liona La, holu no la kona mau maiuu, kn ka o a o ka lepo, wili ue la kona lmolo a liahau ilio la i ka lioiiua, haalnlu ao la na mauna, uwo ao Ia oia me ka leo nni, paiakuh oo k ka lewa, huuu ae la .oia iUma, ilalo, i kai, iuka, uolie. loau iki o Kinikula ma e hoekepue nui noi. Huli ae k o Liona La a ninau aku k i ko kupua, Aulie-a ka eneuii, kou lioa paio / Kuhikuhi ae la na lima o ko kupua iluna o ka pmi a Kinikula mi o noho haalieo mai I>\, ia wa koke no, pupuu a hoolei loa, hahani ana o Liona Lu, malalo pono o ka pnu. I nanu mai ka hana o Lahe, e ku akn aua oīa me kona mau maka i helo a huila i ka inaina, e lewa ana hoi kona anwne i ka ukiuki, ia iko nna mai a Lahe, ninau iho k oia ia Kinikula, Pohea k hoi kahi inelo a kuua i kaapuni ai i ka lewa ? Ia wa no puana oe la o Kinikula i keia mau wahi lalani tuele i lielo a paauaau wale ia laua: Knkaliki o Nunann i ka nmkani Mai alaala i ka ua a ka Waahila. Hoomaka aku la ka Liona e pii ilnna o ka puu, hookahi no kope ana a ka maiuu, lele pu ka pohaku me ka lep», hili iho la kona huelo i k'aaoao o ka puu, haalulu ae la ka pmi, a uwo ae k ia me kona leo nui, paiakuli ae la na pepeiao o Kinikula, aole biki iaia ke lohe i hookahi huaolelo, ia wa no, kokoke loa aku la ka Liona i ka piko luna o ka puu. Kena aa la o Lahe ia Kinikuke lalau mai i kekahi io o kona mau wawae mua, e oki ae i ka io e pili ana me kona mau hookuiua ami, aka, aole hiki ia Kiuikula ke lalau aku, oiai un kuli ia oia, no kek uwo nui ana a ka Liona. Kahea hou iho k o Lahe ia Kinikuk, o ka lua ia, mamake kaua e, aohe uo he lohe mai o Kiniknla, peu aela oia i kona ihu ina ka ai o kona liaku, me ka nauahu ae i kona mau pepeiao. Ia w» no, poha ae la ke. kuli o na pepeiao o Kinikula, loaa mai k ka huelo o Lahe ia Liona La, puehu liilii ka hui-10, koe ke kumu huelo ua oloh.elohe, kope mai la na mainu o lia liona i ke kikala 0 ka lio, ]ialemo iho k ka lio malalo o ka liona, lilo pu aku la na wawae hope me ke ka a woluwelu, koe wale no na wawae mua a me ke poo o Lahe. 0 keia mau alina mainoino o ka lio, aole i ike ae o Kinikuk, oiai, ua uhiia no ka mea, ua nliiia oia me na hulu a paa loa, me keia niau tilia poino, hooikaika ae k o Lahe e lele iluna, aole hiki, hamuma mai k ka walia o kq liona a moku aku la na pepeiao o ka īio, hoao hou ao k ka lio e kamailio ia Kinuula, Mama make kana e. la wa pane ne la o Kinikula, Make hoi kaua i ke aha ? Make hoi paha kaua i ko hoolohe ole. ua kauolia hoi au ia oe, o ka'u mea e paneaku.uie hoolohe oe, eia ka o ka mumulo wale mai no kan, nolaila, ke Uuuoha hou nei au ia oe, e kku ne i kekahi io o kuu mau wawae mua, e oki ae 1 ka io e pili la i ka hoakuina ami. Ia wa liilau koke ae la o Kinikuk a oki ae la, hoi hou la na pepeiao ako kua wahi, Kena hon ae k ka lio e liuki i kekahi hulu o na pepeiao, huki ae la no o Kinikula e like me ke kauoha a ka lio, hoi hou ae la na wawae hope a na wahi poino a pau o ka lio e like me mamua. 1 nana mai ka naua o ka lio i ka liona, e ku aku ana no oia me ka makaukau man, ia wa lelo liou mai la ka lio maluna o ka liona, hahau ae k ka huelo o ka lioua i ka lewa, me ka ikaika loaa ruai lu kona luielo i ka wnwae, hemo pu aku la ka hnelo o ka liona, ike iho la ka liona i ka honio ana o kona huolo, wawalu' aku la oia me kona mau mniuu iluna o ka ]io, hamama ae k ka lio i koua %vaha,.a akaa pu ia akn la-na maiuu o ka Uoaa, lele hou aku la liona

mo ku manuo o kona ikaika hope loa ia, lona mai la i na wawao inua o Laho a haule pio ilio Ia o Liona La, a lanakila hou ao la o Lahe. II oi hott aku Ja no oia maluna o ka puu o hoomaha i\i. Nana mai la no hoi l<o kupua a ike mai la tta lunakila hou no o Kinikula a īno leona lio nialnna o kona kino liona, | pilia loa ao la oia i ka huhu, hoolalo koke ao la oia i kona puulikoa niii, mo kona iimn knnaka he lehulehu no ka liele 0 hakaka mo Kinikula. I ka makaukau ana o na mea a pau, hoonoho ae la ko kupua i kona mau koa ma na papa he 24, a maki ae la lakou e hoopuui i ka puu kahi a Lahe e hooluolu ana. Ua luko hoi lakou a pau me na niea eha lehulehu o ke kahua hakaka. Nana mai ]a o Lahe ilnna oka puu, a iko mai la oia i ka lehulehu o na kanaka e hoo[)uni ana i kabi a laua e noho ana, noonoo iho la oia i kana liana e pakele rii laua. 01010 ao la o Lahe ia Kinikula, e huki t\o oe i ekolu niho ma ke a-lalo o kuu waha, a i hookahi nilio ma ke a-luna, e nmlama low. hoi ia iiwu mea, aia a oU4o au e hoolei, alaila hoolei t\e- ine ku ikailea e malama lou no hoi oe mai hoike ia oe iho imua o ka lehulehu, aole hoi oe e ike 1 ke atio o keia hakaka ana, no ki>. mea, o ka ; « luhi hope ana keia, alaila, pau ko kaua nolio ana iwuho nei, komo kaua iloko o Ainahau mu ka lauakila, aohe hoi he hana aoa mo na pjali o ke kaikam<vbine alii, lie ia ia ua helu mua ia, oia ka hoi ka loaa ana o ke aupuni o ke keki a kaua. (Aole i pau)