Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 20, 14 May 1881 — KEAHA LA KA WAIWAI O KA HUI MAU ANA O KEIA AHA, I KELA A ME KEIA EKOLU MALAMA? [ARTICLE]

KEAHA LA KA WAIWAI O KA HUI MAU ANA O KEIA AHA, I KELA A ME KEIA EKOLU MALAMA?

[110 kuuiumnnao i helulmlu ii\ o L AhC)lo ira\u\ o ka Aliahui Kulu o Miuū Komohiinn mn Wwiueo, Lahaiu», Aporila O,IBSI.

O keia Aha, oia ku Ahulmi Kula Bdlxiti o Mani Koiuohann; oia hoi, lie luibnkula Salv,\ti Xui o Maui Komohuna, na Kahnkiilii Sabati a nio kolakou niau liope, n;\ Kuuuikula Subati a nu> na liopo o lakou, ua Puu'.:u a nio na Kakauolelo, na Alakui Himeni o na Ivula Sabati o Maui Koniohuna nei.

O ka hana a keia Aha, oia ka noonoo ana i na mea o holopono ai na Kula Sabati o Maui Koipohana. Eha kau e uolio ai o keia Aha i ka makahiki hookahi, e noonoo i na mea e holopono ai na Kula Sabati o keia Aha.

A heaha la ka waiwai o keia hni man ana i eha kau o ka makahiki hookahi, e noho ai e uoonoo i na mea e holopono ai ua Kuh» Sabati o ua aha.nei?

O ka moa i makemake mii ia, oia no ka holopouo ana o na Kula Sab;\ti, a no ia kumu, ua hui mau luūa aha i kela a me keia ekolu nialama, e noonoo i na mea e holopouo ai keia mau Kula Babati.

0 ka waiwai o keia hui mau nna, ina he waiwai, oia ka'u e hai akn; a i ole ia, ina paha aole he waiwai o keia hui mau ana, alaila, e pane aku no au pela.

Ua hui keia aha maniua iho uei, a ua noonoo no hoi paha i na mea e holopono ai ua Kula Sabati v _ aua hoohauaia .no hoi paha na Kula e like me na mea i noonoo ia e keia aha. A pehea ua mau Kula SaToati nei ? Ua holopono anei ?

O ka holopono, oia ka hua o keia hana oka lmi mau ana. Aia a hua niai keia hna, alaila, na maopopo lea ia l;a--kou ka waiwai o keia hui mau ana.

Aka, o ka hana maoli a keia aha, oia ka noonoo ana i na mea e kanu aka ai ma na mahinaai Kula Sabati, a ulu mai a hna mai ua hua, a he muu huapala maikai, oia hoi, o ka holopono o na llu--14 Sabati. Ma ko kakou hoomaopopo nna i na niea kanu, ua ike kakou i kekahi mau mea, o ka aina, o ka hua kaihi, o ka rnoa nana e kanu, a o ka niea nana e hooulu.

ITa hoike ae nei au, o na Kula Saba!;i oia ka mahinaai; o ka hua kanu, oia ka mea a keia aha i noonoo ai i kela a me keia ekolu "malama, o ka mea nana e kanu, oia ke Kahukula, na Kumuknla Sabati, a pela aku; a o ka mea nana e hooulu, oia ke Kahukula Sabati Nui loa; e like me ka Paulo ma I Korineto 3:6, "Na'u no i kanu, a na Apolo no i hookahe i ka vrai; aka, na ke Akua no i hoonlu."

Ua maopopo no ia kakou ma na mea kaau, ua kanuia kekahi mau hua, ua ulu aua hua no, malili nae. O kekalii huu hoi, ulu launa ole, maikai ko nana aku, aolb liua. O kekahi hoi, aole maopopo ka hua, aka, kipuluia, a mahope hua mai. 0 kekahi hoi, kanuia a ulu mai, a hua mai 'he hua maikai aohe roalili.

Malia pela no na mea a keia aha i ūoonoo ai, ua kanuia a ua ulu, a malia e hua mai ana no puha, aka, no ka pokole loa o ka manawa, aole hiki ke hoomaopopo loa i ka liua a uie ka hua ole.

Uaikeno kakou i na mea kanu, lie kakaikahi loa na mea kanu i hua koko mai; pela no keia hana a kakou e hana nei, no ka mea, o ka.liua i makenmkeia, oia ka Pono, he hua keia e hua mai ana niahope loa, aia i ka wekiu o na laau lani e iko ia ai, aole e ikeia ma na laau o keia 7io. No ka mea, ua oleloia, He ao ino keia, he ao hewa, he luhi, he kanmaha, he mai, he make a pela aku.

Ma ko'u hoomaopopo ana i ka niakemake maoli o aha, o. holo na Ivula Sabati. nm na mea a pan me ka pono. Ina nui ha poe hel'e i ke Kula Sabati, he pono ka inea e hui pu mai me ia ni:i, o like auanei me ka olelo, "he nui puniaia, he ohaka o loko," a i ole, "oua nui, nui pono ole."

.Nolaiia, ina nui ka poe hele i ko Knla Sabati, a nui paha na dala i luluia no na Kula Sahati, a ua paanaau palia na hauwina Kula Sabati, a ua mele ia

pah;\ n<v hiuioiu Kula >3aU»li, a mo ua hana ae e pili ana i'na Kula Sal)ati, a aolo nae i huipu ia o Pono ma keiu mau moa a pau, alaila, aolo no i holopouo ua mau Knla Sabati nei, ua holo no paha, aole nao i holopono. Alaila, aolo no ia ho mon o waiwai 010 ai koia hni mau ana; malia p;\Un s ma koia hui mau ana i loaa ai na moa o hooponopono ui i ua Knla bab;\ti, A ina aole o loaa na mea o Uolopono ai ua Knla Sa\)ati m>\ ka hni mua aua, malia e )o;ia palia nia l;u hui elua ann: a ina nole e lona ia mnnnwa, malia a hala paha ka niakaUiki a mau makahiki }>aba; a ina no aolo e loaa, e noonoo uo a ka wn e loaa ai.

A iua hoi ua noonoo keia aha i kekahi mau mea, a i ka lioao ana, aole he holopono o ua mau Knla Sabati nei, alaila, 'noololi hou ae; a pela e hana muu ai a hiki i ka loaa ana o na inea e holopono ai ua mau Kula Babati nei. Ina aoie e lmi mau, alaila, paa loa paha kela mau niea i noouooia, a hoomauia ka malamaiu ana o na Kula Sabati peia; eia nae, he mau mea kola e holopono ole ai \ia mau Kula Kabati )\oi; nolaila, i ko'u nn\iii)o, ho nioa waiwai kh luii nmu ana i hiki ko hoololi ae i kekalii muu mea kupono ole i hooholo mua ia.

Ina aolo e malamaia kekahi mau lialawai haiinile i kela a me keia la Sabati, niahope aku, aole he halawai ma ka la S.abati. Malia pela no paha keia; ina aole halawai pinepine, pau paha ka noonoo mau ani i na mea e holopouo ai na Kula Sabati, a mahope paha, aole holopono na Kula Sabati. He kupono no hoi ka hnī mau ana e noonoo, no ka mea, he huhewa ko kakōuumn noonoo, aole pololei loa i na wa a pau.

Pela no hoi ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupnni, ke "hui mau nei i kela a uie keia elna makahiki e noonoo i-na mea e pono ai, a e maluhia ai keia aupuni; ina aole e hui mau, paa Joa paha kekahi mau kanawai inoino, a poino ka lahui; a pela no keia ahahui.

Ma keia hui mau ana o keia aha, ua mau ka pnmehana o na manao o na lala o keia aha e noonoo i na mea e holopono ai na Knla Sabati. Ina aole eai mau ke kanaka, make no, wiwi ke kiūo, nawaliwali a palupaln, no ka mea ua olelo ia, "I nui uo ko kino i ko ai ai pinepiI1R." Ina aole e pule pinepine kekahi haipule, e lilo ana oia i hoomaloka, a e make ana oia, make kona uhane. Pela no keia aha, ina aole e hui mau, e pau no ka noonoo mau ana no na Kula Sabati, a mahope aola holopono.

I ko'u hoomaopopo ana a nana i na mea i hanaia e ke Akua a me na lianaka, ua loaa ia'u keia: Ma ka hui mau ana o ka wai ma kahi hookahi i loaa ai ka aina; hui ka wela o&a la tne ka moana, lilo i ao a i ua hoi, loaa iho la ka wai e inu pi; hui ka la mo ka ua, loaa ka ai, no ka mea, "no ka la a me ka ua ka ai," ame na mea he nui wale. Hui pu ka puna me na pohaku, ho hdle pohaku; na kui me na papa, he hale laau; ka ai, ka ia, ko kapa, ka hale a me na mea liko, ola ke kino o ke kanaka.

I O ka hanu ola mo kalepo, he kauaka, oia hoi ke kino a me ka nhane, ko ka- . naka. Hui pu kekahi poe e hana i kanaka,. a ua kaiiaka iho la, wahi a ka moolelo o ka Baibala, Hui kekahi poe e hoolaha i ka Baibala, ke laha nei; hni pu kokahi poe e hooholo i na kaa niahu, na mokumahu, ,na uwea telegarapa, ke holo nei ia mau mea a pau, Pela no ka poe hui hana lole, loaa no ka lole, na liliua a me naau, na silika o na atio a pan, na kakleoa, ua hainaka/a me na mea pau ole i ka heluia; aoho luimu (18 0 ka loaa ana o keia 1 mau mea ia lakou, o ko lakou hoomau i ka hui a noonoo mau ana no ka lakon mea i makemako aie loaa, a loaa io no. A pehea hoi keia hui, ina ua noonoo keia aha i na mea e liolopono ai keia Kula Sabati, a ua loaa na uiea e holopono ai, heuha hoi ka mea e loaa 010 ai 0 ka waiwai o keia hui niau ana ? Ina paha ua manao kekahi o kau malona o kekahi moku e holo ana mai Hawaii nei aku no ka aina e, a ua loaa nae 1 keh mokn na mea a piui e holopono ai ua moku )a, a ina e kau ua mea 'la } a

ina hoi o holo ua moku la, o p.io io ana no ua mon 'la iku aina e kuhi ana i maiiao ai o heio; pela no lioi keia.

lle k \nawai paa ko na moa kanu; o, iike nv> ko ano o ka mea i kannia, pola no ke ano o ka moa e uln mai una, a e hui mai no hoi o liko m<> ke ano o ka inon i kanuia, Ina kanu ika nala, ulu mai no lio nala a hna no he uala; pela no ina ho moa e ao, ulu mai a liua mai o like mo ka inea i kanuia.

E like mo ka ke kauaka e lulu ai, pela no oia e ohi ai; ina e lulu i ka makani, o ohi uo oia i ka puahiohio, a ina e lulu ma ko ke kino, e ohi no i na mea o ke kino, a ina hoi e lulu i na me&o ka uhane, e ohi no i na mea o ka uhane. A ina hoi o lulu kakou i na mea e holopono ai na Kula Sabati, aolo no hoi auanei e ulu niai e like me ka mea i luluia, a e hua mai hoi e like me ke ano o ka mea i kanuia P I ko'u manao, pela no. Ha kanawai paa no keia o ka noonoo, e like nie ko ano o ka mea ana i noonoo ai, a hana hoi e like me kana i noonoo ai, e ulu mai no, a e hua mai no e like ke ano ine ka mea i noonoo ia, ina paha ho pouo, a ina paha he hewa.

Ina o ka makemako maoli o keiu aha, ka holopono o na Kula Sabati, lieaha hoi ka mea e holopono ole ai ? Aole au i ike i kokahi kumu kanalua e ae, oka makemake ole wale no; e like me ka olelo aka Ilaku, "Aole o oukou makemake e hele mai i O'u nei, a e loaa ia oukou ke ola." Ina ua makeiuake kela poe e hele i ka Haku, ina no ua loaa ke ola ia lakou. Pela no kakou, ina paha ua hele mai nerTis lala o keia aha, me ka iīni ōīe~ē" holopono na Kula Sabati, a no ia ano no, ua hele inai me ka nanea, palaka pu wale no; pela i na manawa hui a pau, a puni ka makahiki, aole he loaa iki o na mea e holopono ai na Kula Sabati, hilinai aki» paha maluna o ke Kahukula Sabati Kui o Maui Komohana nei, me ka manao oia ka mea nui maluna o keia man Kula Sabati, a nana wale no e noonoo; ina pela, aole ia he aha, a i ole ke hilinai mai uei paha hoi ko kakou Kahukuia Sab;iti Nui i na lala o ae, me ka manao na na iala e ae e noonoo a hoike mai imua o keia aha; pela ka hana ana, a loaa ole io na mea e holopono al na Kula Sabaci, alaila, aohe w&iwai o keia liui mau ana, a aole no he waiwai, ina hookahi wale no manawa hui, he ole loa aku hoi ka hui ole. Aka. no keia ninaii, heaha la ka waiwai o ka hui mau ana o keia Aha i kela a me keia ekolu malama ? 0 ka'n pane, He holopono no na Ku--1 a Sabati o Mani Komohana nei, ke kokua mai lto Akua ia kakon; e like me ka Pnulo ma II Korineto 3:5, "Aole hoi e hiki ia makou kekahi mea ma ko makou noonoo ana, o makou walo; aka, oke Aktm no ko makou mea e hiki ai." A uia Pilipi 2:13, "No ka mea; o ke Akua ka mea e hooikaika ana iloko o oukou, i ka makemake a me ka hana, no kona mauao aloha." Nolaflā, ina kokua ke Akua la kakou, o holopono io ana na Kula Sabati ui Komohana nei, a o ka waiwai nui nn ia o keia hui mau una. Luther Aholo. Lahaina, Apr. 9, 1881.