Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 27, 2 July 1881 — PANE I KE KUOKOA. [ARTICLE]

PANE I KE KUOKOA.

Ma ka mar.ao popa o ki Knokoa o kela pnle, ua ikeia kana mau olelo uliinhi ma na mea pili i ka niaua niau olelo me ka hoa Kipikona (oia 110 ka Elelo Poakolu) no na olelo 0 pili ana i ko Kuikabi Panailiko a niokaliana a l<a Papa Ola. Malia ua k» \ ka piko ko I.olu la i ka manawn, owaka ao la ka walia 0 hamalmmau iho, 0 hnnakelo iho, i mau ai ka noho hc*tnahonva nna. A ko olelo nei ko Kuokoa, "aolo kakou i hikl jk)iio aku i kahi 0 kainailio nnanao in ai keia mea i koia wa, nolo i loaa mai na lioaini kupono 0 hiki ai i ka lehulohu ko kamailio inalamalama nialuna 0 ko kuinuhana, Pane—Ua hiki mai ka manawa, a oia keia. Ua waiho aku ke Kanikela o Beritania i kana "?oi i ko aupuni 0 «kii mai i na dute-i ohiia malalo 0 kela kanawai pa '25 keneta, a iloko a na mahina eha paa, akahi 110 a pano mai ka Aha Kuhina i ka hoole, a kuhikuhi aku la i ka Aha Ilookolokolo Kiekie e koiia ai ia mau koiua i ohiia. Aolo no i ae aku ka aoao 0 na kalepa e waiho aku imua 0 ka Aha 0 na Kuhina i manao ai. Malia, ua ike mua ka aoao o ka poe koi, aole i ano e ao ka manao 0 ka Aha Kiekie mai ko na Kuhina ae, a e haule wale ana ka lakou, a 0 ka poo hoi, he mau koina uuku ka lakou, e lilo ana kau wahi 0 ko lakou waihona i uku no na loio, a i ke koiaa hoi 0 ka Aha, a nui wale na poho 0 laieou. A ma ka'u e noonoo iho ai, na maalo ae k iloko o'u, ua waiho aku la lakou i keia huina koi a pau, na ko lakou makua aupuni e koi aku, ma 0 ko lakou Kotuisina la e koi aupuni i ke aupuni okoa. He eha ao nei makahiki i liala, mai ka \yu i komo mua tnai ai keia mau koi ana mai i ke aupuni ma ke ano hooponopono makaiuaka ana, a 0 ka niea maopopo ma ka nanp. aka, 0 ka hana io mai koe. Aole he hana naauao ka ke Kuokoa e komikomi mai nei, aia ka a a ka imu, alaila hele e imi ka puaa kalua, aia ka a haule ke kuaua mua, waele ka mahakea, he hana hemahema ia. Eia ke ao a ko kakou poe makua, "iluna no ka ua wehe e ke pulu," a haule ke kuaua mua, he ka jhana. Oia ka'u e hoonaaUao mua aku nei ia oukou e kuu lahui ponoi, e kiai kakou no ko kakou kuokoa. Aole keia mau olelo ao a ke Kuokoa na ko kakou io ponoi, a i ulaula hoi kona ili e like me kou e Hawaii ponoi; aka, he ao ana keia na ka Hawaii hoohawaii wale e ana ia oe, a hiamoe iho, kani ka lakou aka, i kou ala ana ae, ua piha ka ha'.e i ka malihini. He laau hoohitftaoe keia no na 'i Hawaii ponoi, e uhi «e ai i kou lowJa' maule oe iloko 0 kou naaupo iho. Holaila ke kahea nei au ia oukou e ka io 0 na 10, ka iwi 0 na iwi, ka ili o na īli 0 Eawaii ponoi e makaala no ka wa a ka moa e hoomoe iho ai iluna 0 na huakaka, 0 kiko ae auanei, he mau manu kaka ka keia ke au la iloko o ke kai, a e mihi auanei oe i kou kuhihewa. "O ke komo pu ka onakalepa Beritania e ohi na pomaikai o ke Kuikahi Panailike," oia la ka mea e aha ai ? Oia anei ko .lakou mea e mimino ai, aole pela. 0 kekahi inau waiwai like i komo mai i Hawaii nei, mai Beritania a me Amerika Huiia mai; ua dute ia ko Beritania, a dute ole ia ko Amerika Huiia-. Owai ke mahalo ia hana ? Hookaumaha ia i ko Buritania poe kalepa he mau tausani dalaj aole hoi ia kanmaha i ko Amerika poe kalepa, i like ka heluna 0 na kuma waiwai 0 ua inau ano waiwai la i hoonui ia na pomaikai i na waiwai Amerika. Ina paha ua komo nui mai na waiwai Beritania ma ka holo ana 0 keia kuikahi, alaila, ua komo nui mai no ia me na hookaumahaia, aole hoi ia kaumaha nialuna 0 koAmerika mau komo nmi oia ano waiwai. Nolaila ma ko Amerika, kaumaha hoi ko Beritania, a oia anei mea e haalele wale ai lakou, i keia mau mea maa ililo pono ole mai iloko. 0 ko kakou lima i nele i ke aloha hoaloha ma na pono o ka noho ana kuikahi noho aloha. Ke kaeko mai nei ke Knokoa no ha'u pane, "no ka hookipa maoli ia ana mai 0 ka puupuu." Aolē e hoi h6pe ka'u peni no keia mea. Ua hoohoniahema maoli io no ka Papa Ola. Ua hookomo maoli io ia mai no ka mai. Ua laha ka lohe ua lahā ka mai puupuu ma Kapalakiko, aka, aole i makaala ia ka wa e ku mai ai na moku mailaila inai, ua hookuu- wale ia na ohua me ka hoomalu ole ia. No ka nele' anei 0 ke aupuni i kahi ole e hoomalu ai ? Aole. Ua makaukau ke aupani i na hale hoomalu oia ano, aka, hoohemahenaa ia, na ku mai na mokuahi pake me ka ikeia, hē mau mai ko lnnn, aka, ae ia no nae na eemoku 0 lele tnai iuka nei.. A pela i auai iho nei ka mai puupuu ia Hawaii. "Ua hooiuanawanui ku lakou 1 ka po a me ke ao." Heaha la hoi ka hewa leo luhi!.fa-

kou i ka lakou mea no i hookipa mat aū ka\y»i auanei o nīni i ka ehaehn e loku noi i ka puuwai o ka poo i hooneoneo ia alo] a kOU TT roaU Uft na aloha. Ua weha ka pili ako kane me , wahlne - Na keiki mo m makua, m knpuna mo na moopuna. 0 keia mau mea a pau, e hiki anoi i ka Pajia Ola ko uk» i ka uku poho no kelaame keia moa i hoehaeha ia ona haua hoohemahonaa ana, n , 11Q liookipa maoli ana mai 1 keia enomi o ka lahui. Ko olelo mai nei, "ua like ka wau m 0 ko Maikoniaia. ixjo." £ pono ko Knok'oa ke hoihoi i kann ma ia mau huaolelo. Ma na olelo maluUa, aole e hiki i fco oukou iko ka &e, ua like au me lakou, a pela no au e hoole haaheo nei itnaa o ke ao malamalama. Owau iho no Q. p Honolulu, lune 25,1881.