Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 27, 2 July 1881 — KA KAKOU NUPEPA. [ARTICLE]

KA KAKOU NUPEPA.

Ma ka Lelu o ka pepa o keiu ln n makou e hele nku uei imna o ko kakou IhLui ulohi i komo aku ai k« kakou pumlīēlo i ke eKōlu mnkallki a me hapa a oi 0 kona ola'aūa. Nolaila, u» kamaa'mu ku pepi mawaena o ka laliui oiwi, ,a aohe paha mea hoohewiihewa mawaena 0 ka waihooluo hookuhi o. ka ili no | laua na mea e hooponopono nei. Uu hilinai nui ke ola »ūh o ko kakou pepa maluoa o ko oukou mau kokua ana e ka lehuiohu, a e houmno aku aoa makon i k» hoopuka ana e like me ka loj ihi a kakou B-£D«ilani pu »i Aole i kukuluia keia nupepa no ka pooo o ka nifa hookahi, aole Loi no ki pomaikai o- kekahi poe hui, aka, ua hoopukaia a U'i kukuluia e like ine ka 01010 kumu ma kona poo e halihnli uei, o ia hoi, "uo ka Pomaikai a oia ka Holoniua o ka L'ihui Hawaii." Aole i hoopuaia k«i H nupepa tnal.iio o kekahi poe, aole hoi malalo o kekuhi «oao hoomana, aka, uh Kuukoa ma na uinau a pao. U a hama ma kon-i mau kol«mu i na maūiio uaau ao i hakuia 0 ka poe olohe kalai aupuoi o ko kakou nei aina, a i na mea hou hoi a pau e paneeia mai aua imua o makou no koūa pnpaaiūa momona. No ka hoomau ana i ke ola o ko kakou nupepa, ke kauleo hou aku nei makou, e hoouiau mai i ko oukou mau kokua, a e hookaa pololei i kooa wahi auhau he Elua walo no dala o ka makahīki holookoa, aole hoi ka nonohua iho a hanai ole iaia. "0 ke Lll he mea laha ole,"—he mapuna olelo keia i hoehaa kona kulnma j a 111 e ka maa, mai ua kupuna o kakou mai ka po maij ua ha ihai'i puanaia mn | na paepoe kapu o ke aloalii; ua hoohialaaiia ka hoonn'a olelo ana a ka poa i haaheo i ke kapa ana ia kkoa iho h b uaau iwi knamoo a he mau kahu lakou na 'Lii; a mawaena hoi o na makaaiainana, ua nana aku lukou i na 'Lii ma na ano he euau haku no lakou ma ke kino, a he poe a lakou i makee, i aloha a | i haawi i ko lakou mau hiliaai puulelū ana a pau; a ma ia mea i ko piha a i loj aa ai ka mana koikoi 0 kela mau olelo j kaulana a ka poe kahiko, e 1 ana,— "Hanau mai no ke 'Lii, hanau mai 'no ke kanaka." 0 na 'lii, i ko kakou mau kupunu mai ka po a mai kahiko loa mai, he poe i moamoa i ko lakou mau ouohi, i aala i ko lakou uian muka, a i kupaoa hoi i ko lakou mau lehelehe, ke pnima ae ko lakou mau waha i na inoa o ko lakou mau hak-i, i hoonipaaia ai ua "aloha kakia i kaiwi," uialuna o na uuiauma palahalaha manoanoa 0 na makaainana a pau 0 na 'lii i noho haku maluna 0 iakou. Ua ikea a maka ia keia mea inalima o na papa konane o na hiona hoomanao a riau 0 na lu'a ana 0 ke au koiaiaii ka wa i

nalo 1 Ua li'a ke īnele ann o ka pou oloho haku mele akamui no na iinm o ur. 'lii; na ku kn pihepihe uwawa i na wa n pau o iiulaia ai na wahi huna o na 'lii; a ua lioihoi hoi ine ka liialaaai nni na kahu o na 'lii, i ko lakou mau hea nna a pau i na mele e hoala, hoonana, a e lioomoe ni i na 'lii! E hoike mai ana keia mau ano a pau, i "ka pipili mamau" o ke aloha, ka makaele kuponi o ka wainohia, n me ka mao ole o ko lakou mau manao a me ka paulele hilinai inaluna o ko lakou mau alii! A nawai o ole kn mumulu, ka pipili, ke onipaa, a me kn makaele o lee aloha alii maluna o na umauina o na makaainann; oiai, ua hooiliia nku keia mea he aloha nlii, a ua hanaiia aku o na makua, me ka hoopnaia maluna o ka umauma o na keiki niai ko lakou mau wa kaiualii mai. Ua knknhi, a ua alakaiia nn kwki, mai ko lakou mau wn opio mai, ma na ano n pau, e pili nna i na auo e alohn, n e ike nku ai i na 'lii, a me kn poe, no lakou ko koikoi a me ka hanohano maluna ae o lakou a mo ko lakou kulaua—lie nila maikni i malamaia o ko kakou mau kupuna. A hiki wale mni i ka wa o Kauikeaouli ko 'Lii, ua ikea aua malamaia no hoi keia man manno muikai o ke aloha alii mnluua o ka uiunao o na kanuka; n ua kulou hoomaikai aku lakou mo ka huahaa iiuua ona. Aka, mai ia nianawa a hiki i keia, heaha na mea i ike a i hanaia ina na meu o pili ana i ke aloha alii a nie ka niaea hiehie eehia o ka Moi ? Ma ka nanaina, me he la, ua liooneleia keia uhaue maikai; a e nalohia loa aku una paha mawaena o ka kakou man pulapula. A i kela po aku nei, mawaena o na pulapula o ka poe na lakou i lawe irmi i ku olelo a ke Akua ola, —ua lalau aku lakou e hoao e ka iluna o ka ili houua i ka lnehie a me ka eehia o ka tmna Moi, īne ka olelo ana, "e ahewa nku, he Moi lawe wale a paknha" i na pono o ua makaainuna. 0 tui houo ana o keia poe e hookomo mai i un popo auhuhu iloko o ko kakou mau wnha, i lauhua ai iloko o kakou na manao awahua o ka hoowahawaha, ka nonohua a me kn hoino aku i ko kakou Moi, a e hootnnka-e a e makukoae akn hoi i ko kakou mau ulii hanau o ka aina, aole lakou i hapa ino uuku I m e nonoho uai nei,—he niaU hnpai mauao ana ia, aole i na ono u ka -p>oe na lakou i l;twe mai ike ola, ka haleluia a me ka euanelio; aka, ua knpono wale tio ia mau ano hana na na hanautia nihoawa inaka keleawa a Lnoift-ra !

Ano, he makemake nui ko umkou e paipai aku ia kakou ma keia mea he nloha alii; no ka mea, o ko kakou hoouiau ana e aloha aku i ko kakou alii, oia no ko kakou alakai ana, lua kahi ano, e aloha aku i ke Akua. Aole hoi o keia mea wale, aka, oia no ko kakou mau hookokoke ana aku ia kakou iho i o ke Alii la, a ine Ue kokna pu aua aku hoi me ia e hoomauia kona nohoalii, a e hoonipaaia hoi ko kakou uoho lahui aupuni ana. Ina, e hooneleia ko kakou man aloha a hilinai ana aku i ko kakou Alii, alaila, ua mokuahana kakou e hoohiolo i ka hale i kukuluia e ko'kakou poe kupuna a me na kupuna o na 'lii o kakou. E alakai ia kakou ma ua meu a pau e hoomaikai aku ai i ko kakou Moi, a e aloha aku ai i ko kakou niau alii; oiai, o ua 'lii a o kakou, hookahi no ia; o ko )akou mau kupuna a me ko kakou kai luhi pu, a kukulu like i> ke aupuni a ka malihini e ho a mai nei o na hookoikoi olelo aji'i inai malnna o kakou. Ina, hookahi poe kupuna i hoohuipnia ai lakou i ke kukuln ana i ko kakou aupuui; a ina hoi, ua alakaiia ko kakoa mau ku [hina, ko na makaainana, e na kupuna o ko kakou mau alii; alaila, owai ka poo a kakou e hilinai aku ai ? Owai ka poe na lakou e alakui kupono ia knkou ? Huna o ka poe hea e kupouo ai ko kakou mau hoomuu ana aku i ko kakou mau manao aloha? Huna' anei o ka poe e hooikaika ana e kinai i na manao aloha alii mai ko kakeu uiau umaumu aku ? Ehene ! Eia kahi mea nui, o ka kakou mau keiki; eia lakou ke ulu ae nei, a ke huna ia nei, aohe he hoike ia aku e n.* makua no ūa mea e pili ana i na manao aloha alii; a me he la, ma Ua nanainu a tne ka hoqmaopopo ana, no ka poina pu no o ia mau mauao i na makna, ke kumu e loaa mauao e hoainu aku i na apu hae ae ai i ka paa o ka umauma. i komo aku e hookalaunu iho ka manao aloha alu maloko o na puuwai opiopio u pau loa o ka aina. Ina, ua hoopoina na maUua no ia mea, he mea pono ia lakou ke hoomanio no keia mea. Aka, aia no kau wahi e ae e hiki ai ke aoia na keiki o kakou" ma na men pili i ka manao aloha aln, oia hoi ma na hale kula o kakou a [»uni ka aina. Aole lie mea hewa I ko knkou mau knmu kula ke hoolilo i muu ■ kona hora kula o kela la keia aku lakou me ka hoomaikui una' iko leou alii, ke halawai a ke ike aku i ke 'Lu, nu 'lii, kaukau alii, a me ,na poe

liaiioluum o ka iiinu n iiio lui }>oo lūoliio o lto nu iiinu o o noho itnu; a i kipa nmi palui e Jtintui ninwneua o kaleou. Oiui, he hale ike ia no ko no nusi i nn nioa hoonaauao i na opio uui na akamai kupono a mo na ike o kela a me lieia ano, ō liooknpono ai ia lakou; aola lia mea hewa iki ke ao a me ko alakai ana i tia inanao maikai o keia ano no ko lakou aina a me ko lakou Alii, ka makua nana e malnma i ko kakon mau pono ame na popiaikai. No ka mea, oke kanaka e waipahe ana ma uu leo heahea hookipa alolia keonimaaa, aolo ia o poho.