Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 32, 6 August 1881 — HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI! Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI!

Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU.

LUnuhiia e ka Peni manawalea a Mielmel Hahale, no ka Hiwahiwa a ka Lahui.] MAHELE I. Heuj 28. NOBO iho 1h o Kinikola ma me Da ln o Aiūnhuu, b Hhaa'mu pu bdh au ko lapa hiki una mai. Enahoa hoin.inau o ka Olali o na Puainao, ke uluhun a ke nauki mai nei paha oukōu no ka hakalia loa o ko kHkou hooipoipo pn n D a aka ms na huna koa a ka mea nona keia kaao, ak», ke noi aku nei aa i ko onkon oloola, e bamau d» lao, a e oki ka bahu, e> pau ka inaina a e maiu bot ka aha, a e p,n,ee aku ana ka'u poni imua o ko onkoo papaaina, i na oaomona, na odo, a ma na mikololohua o ka moolelo o Hoaelani,

mai ka loa a ka laula, mai ka uui a ka hunahuua o na hana koa a ua hiwāhiwa ia o Ainahau. He mau Ia loihi ka noho ana o ke aloalii o Aiuahau iloko o ka ahaaina olioli no Kiuikula ma. I ka p »u ana oia mau la o ka lealea, a kokoke mai la hoi ka'manawa, oia ka piha pono aua o na makahiki be 15 o ko Roselaui maU la o kona hanaiia ana e Mauunailika i ka wai kuhiniu o na pua o ka waokele, ia iva hooluha aku la o Kinikula ma kela a me keia wahi o ko aupuni o Ainahau a me na aupuni a pau o ka honua, e kuhea ana ma ka olelo hooluha penei.E ike na mea- a pnu loa ma kein, ke kauoha i* aku nei oukou, na'lii Ai Aupimi, mv Moi e noho ana ma na nohoulii na Emepera e noho ana he poo mnluua o kona lahui, n» luna Aupuui Kiekie ma ka aina, na Alihikaua ma na wahi hoomoann, na Adimurala ma na kui, na Knpeua moku a me na Aliikoa ma ka moann, na kanaka koikoi oia ka aina, a me ka lehulehu a p.tu mai ua wahi a pau o ke ao t\ei, tv hiki aku i na kukulu ewalu a me na kihi eha o ka homui, owau o Mesia Kiuikula, ma ka hora 12 o ke awakea o ka elima o nn la mai kjia la «ku, e helo mai oukou ma ke aupuni pua o Ainihau nei, e noho pu ma ka papauina hanohauo, o mnl.im iii ana ma ia mur »wa, no ka ika aua aku i ka muua kmnalei Roselnni, mahope iho 0 kona hookuuia ana mai e kona kahu hanai Maun.īailika, oiai ka puui ana o kouu mau maknhiki he 15. Ke kuuoha pu ia aku uei hoi-eukou e lawe pu mai me ka oukou mau makana mukuiaae, e haawi mauawalea aku ni»na mnmua o kona hoi ana mai e neho kiuo i ke aupnni i hoomakaukawa noua. E hoolohe i keia me ka makaala. Owau no me kn oiaio, Mesia Kinikula. Ke koa wiivo ole o na Hulaua o Sekotia. A holo aku 1» keia hoolnha ma na j wahi a puu loa, ua liuliu liko ae la keia u uie keia e hooko i ke kauohn, e holo ana ma na kai, e alo ana ma na b.iluna 1 ka lewa, a o Ainahuu ka puhu hopu o ka lehulehu. A hiki uaai Ln ka elima o na la e like me ke kauoha, u i makauk.iu na mea n p>vu, ua huikan jke aupuni o Aiuahau, ua lebau ua nl.mui o kona kulnnakauhale, ua hele hoi na kauaka a hewa i ka wni i ka ka mea o ka uui a roe k» lehulehu. 0 ua aumoku hoi ma ka moana, aa pili ko lakon nee ana, na lehau ko lakou muu kia me na kahakahaua lole, i ki'aeahea ia me na waihooluu nani like ole, e like no hoi me na hae o ko lakou mau aupuui pakahi, pela lakou i hoike mai «i i ko lakou mau nani like ole. I ka makaukau aua o keia mau mea a pau, hookahi wale no mea e kali ia ana oia uo ka hiki mai o Roselani. Ma ka hora ewalu o ke kakahiaka, ua wehe akea mai na ouli o ka lani i ko likou nani, ahuwale ae la na kualono uhi mau ia e ka hau, ku olohelohe mai ua inauna kahiko muo ia e k» ohu, a o na kakai pali hoi i hnlii mau ia e ka ua «oe i na la mumna ae, ua knlae maikai mai la kona mau «wawa olapnlaph, a o na »o o ka lewa, e kiei mai ana lakou maluna mai o ua pae kuahiwi o kn «ina, me lie mau makai la e kiai nna i ka mainhia o ke aouli o ka lewa. He mau hora ka halii ana ibo o keia mau hiōhiona kamahoo mnluiia o ka aina pua, a i ke kau pono ana we hoi o ka manawa i ka hora 10, ua wikiwiki ano 0 "e I» ka ouli o k* aina, a pouli ae 1« ka lewa, helelei iiilii m »i 1 H na om uka whi o ka ua koko, haukokohi mai ln na ho o ku laoi, naholo ae la na l.lnpa oila 1 ka lawa , nunulu ae U na ao hekili ma ke aouli. Iu wa e hoomakaukan ana o Mauna-. silika i ke kahiko ana ia Rosel.ini, kahea ae la oia i n:i pohai manu -v pau o ke aupuui uila; he manawa.ole hoi, ua ukoakoa mai la lakou me ka hikiwawe lo», mai ke uui n ka 1 ii 1 ii, p«ne aku ]u o Maunasilika ia lakou, Ua kahea'aka nei au ia oukou a pau, i keia aekona no, e iho aku nna k«kou ine ka kakon hanai ahi, no ka hoihoi aku iaia a u»ho m» koua aina pua ma Aiūnhau, n e noho me koua m»u mnkua, a o ka pau «oa i rt o ko kukoo malama una iuin, a imi aka oia i kanu, o ko kakou aloha nona be mea hiki ia oukon ke numi malie iloko, e- hookuu aku iaia, a naua no ia e hele a hoomanao mui uo hoi iu kakou, aiaila, o ko kukon ponnikai no h«i ia, a i ole no hoi, oia iho la no hoi, nolail», i keia man-iwa no kakoa e makaukau ni. A makaukau lukou no ka iho «ku, hoonoho ne U o Maur>asilika i kana hanai »lii Rose]ani maluna o na eheu o na pohai mann o ke aupuni uiU, lalau be la oia i kona man owili luuoho he 12 a me kana nila telegarapa, nunulu ae la hoi na lalapa uila o ke aupuni uila ma Lkela a ma keia wahi o ke aupuni, nnko- | lokolo aku la keia mau nuaolu nna ilalo

o ke aupuoi o Ainahau,lele aela na pohai mauu n ,kaa pono maluna o ko aupuni uila, iloko o na Hora eluv me lea hoom*ha 010 ko M-mnaailika lele aua mai me na pphai manu mai ka lewa mai, me kana hanai alii,.o noho ana mo ka ihiihikapu iluna o ka eheu o na manu, iloko hoi o ke kupaoa a ine ka ala o na pun. Ma keia lole ana mai.a lakou a kokoke i ke aupuui o Ainahau, no ka mea, ua paa lakou i ka ua koko. A hiki m»i la ka hora i kauohaia ma ka hoolaha alii, oia hoi ka bora 12 o ke awakea, pio ae la na anuenuehe 5 52 iluna o ka halealii hou, hohola mai la ua lnpa uila he 52, wawaka ae Ia i ka lnni ka nakulukulu o na hekili he 52 ikuwo ae la hoi na leo kikiko'u o na pohai manu; kau iho la ko anu eehia n me ka makau maluna o na mea a pau ma aupuni o Ainahau no na hana kupauaha a kein mnu ouli pahaohao. I ka mao ana ae o keia mau hiohiona auo o, akakuu iki mai la ka nakulukulu ana o na hekili e hauwalaau nna i ka lowa, ia vv«, ike koke ia aku la kekahi pobui manu ma lee kukulu akau, o nee ae aon i ka halealii, aka, aole nae he ikeia aku o Mauu.isilika a me R)selani, oiai, ua uhiia iho la laua a nalowule i na o na omaka wai uakoko. 010 ae la ka piho uwa o ke kuluuakaub ile, wawalo ae la ua leo huro o ka lehulahu i ka lewa me ka olelo ana: Ei ae o Roselani, ei ae o Roselani, ka ui o ke anpuui uila, ka nani lua ole o Aiuahau, ka hauni nlii a MaunuBilika, ka hiwahiwa' a Kinikula ma laua me Manuokalewa, a o ka Moi hoi o ke aupuni pua nei I ka LLeii ana o Ueia mau leo olioli, ua uluku ae la kela a me keia mea ma na huina nl iuui, no ka nui loa o ua kanaka ua helii aku a hohi mai lakou me ke ake e ike aku i ke kanoaloi Roselaui eia nae, aohe wahi mea, a ikeia aku. o ka pohui wnle no o na manu ka mea ike ia aku. Neo malie iho la ka iho ana o na pohai mauu ilalo, maluna pono o ka hulealii, me ka pio mau o na unuenue he 52 o nee hala ole ana ka ua koko m » o a mnaoei o laua; eia no o Roselani malmia o ka eheu o ua manu, kahi i hikikii ni kauaoena, a hiki iho la ka pohai manu ma ka pukr o ka halealii, kani ae la ko lakou mau leo houehoue, liele kela "a uheuheno i ka papalohi o Maukele," ke hooloho akn i ke kikiko'u .hala o!e. I ka meha ana iho o ke knpinai leo o na pohni munu, kuupau mai la hoi o Kuinibela i ka leo o na mea kani o ke aupuni o Ini i, hele do hoi ia mau leo a "kulu ua waimaka, uwe ka opea," ke lohe ako ia mau mele i haku noiauia no Ros j lani, a kuu iho la keia mau leo, haawi ae lu ke anaina e Jīu ana he 52 mau leo buro, o ka hele ia o ka mea nana e hipnhipa a paa ka leo, he kunou poo wale mai no kana i ka lehulehu. Wawalo mai U ka leo o na hekili mai ! ka lewu mni. Pi.n ae la keia inau uluaoa una o na leo, ia wa no, mao ae la ! ka uakoko, ike pono ia aku la na helehelena piha o Koaalani, ua like kona pupolina nvo ka ula o ke uhi, ua like hoi ka unnaiua o kona mau maka me ka nolienolie o ka opuu rose 1 mohala knkuhiaka, ike pu ia aku la no hoi kona makualiine hauai Miun:isilika e noho pu una ma koua aono hema, e olapa mnu nna dh uila a puni laun. Ike mai la boi o ia Maunasilika, o kona mau no hai o ka eueu puapua, lelo koke mai la no oia a halawai me Miunaailika, lulu lima pu iho la laua nia ka lew», huli ae la oia a houi iho la i na wawae o Roselani ka lnkou hiapo, u kulu iho la kona waimuka. Pane ae la o Aekolele ia Maunasilika E komo kakou iloko o ka halealii, ain na i-lii a pan ke kali U ia o!uj, na'makaukau na mea a pau. Ae aku la o Maun;isilika, komo ae ]a o Aekolele malalo o ua eheu o ka pohai manu a lawe »ku ]a ia Roselani, a o il\unasilika hoi, iho aku la mahope o laua, a kouio- aku lu iloko o ku imlealii. (Joīe i pau.)