Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 38, 17 September 1881 — KA HUAKAI ALII NO HAWAII [ARTICLE]

KA HUAKAI ALII NO HAWAII

Ike kakalnaka Poakabi, Augate 15, ua liuli u ae la ka huakei Alii e haalele i ka aina nona ka makani haah&o, a holo. aku la maluna o na lio no ka aina ta¥ uua, a kaoo ioa aku no Maua. 0 ka puali puhiohe, iu hnli akn lakon i Mahokona, a na na waapa o Kawaihae lakou i ahai aku n ko kai huwanawaūa, kahi o lakon i nleu ae ei malnna o na kaa a me na lio, a hui i ka aina mauūa. I ke ahiahi, hoohiki aku la ka huakai i Mana, Hamakua, kahi a ke keiki lalawai Samuela Parker a me kana lede i apo aloha mai ai a hookipa aku la rne ke ohuoha i ka huakai alii, me na hoohiwahiwa o ka uka iu waokele. Maa* nei i hoaumoe iho ai ka huakai aiii, e luakiiha ana i na lokomaikai a ua kupa o ia uka. I ke kakahiaka ana ae, Aug 16, ma* hope o ku pau ana o ka aina kakahiaka, ua haalele aku Ia ka huakai i ka liko puunoanu o Mana, a iho aku la uo Hainakua. Ma ka hora 3 auina la, hoea aku la uiakou i Houokua. Ma keia wohi ku huakai i hoohanohanoia mai ai e na makaainana e Hamakua, ma ke kukulu ia ana o kekahi pio e kau kehakeha ana maluna ae o lee alanui Aupuni. A i ka huakai i komo ae ai malalo o kona olu,. ua heluhelu mai la ka Lunakanawai Jlinu i ka haiolelo hookipa a ko Hama'l kua maklo iho nei : I " E Ke Aiii Kahu Aupuni: | " Ma ka olnolu a me ke aloha *nui o I kou bwu makaainana, ua hookohu ia . m«i makou i mau Komite e hookipa I mui ia oe e ka Lam a me kou pokii Lani < a me kou mau ukali alii. '"Nolaila, ma ka inoa o na mnkaai-1 nana o ka Apana o Hamakua, ke hoo-! kipa mai uei makou iu oe. " E ka niHkua, e ola, e ola mau loa oe. E ola ! E oU ! E ola ke Alii i ke Akua !" 1 ka pan ann o keia haiolelo hookipa malunu ae i ka heluhelu ia, ua hele loa hku ka huakai no Paauhau, i ukali ia e na ihoiho kukui a me ua puloulou i hiki aku i ka ewalu ka nui. Hiki aku la makou i Paauhau, ua ahiahi, aka, lia | hoomakaukau ia nae kekahi lanai nui j mo ku manao e malamaia he lealea Europa, aka, no ka ua loa, aole i nui ka poe i hiki mai. 0 ka poe no nae i hiki mai, ua hoolelelo ae no lakon i ko lakou mau lalu hooikaika kino. 'HiiOLELO Alll MA HAMA&OA. I kokahi la ae, Aug. 17, uialalo o ka

lanai ūui ma PuAuhau, n ioiua hoi o ke auaina konaka nui i akoakoa mai, xia pahola mai la ke Kaha Aupuai i kein raau mapuua leo aloha: " K oa makamnka .- "Ua hoopiliaia ko'u oaau i ka hauolī nui, aole wale mamuli o ko kakou hal»wai pu ana i keia Ih, aka, mamuli kalu o ka ohaoha a mo ka pumehana o ko oukou mau hea hoohiwahiwa o ka la iuehioei, o hoike mai ana i ka hoomnu ia oke onipaa o ke nloha hlii a me ke aloha aina īloko o ko oukou mau umauma; a no keia mau hookipa aloha ana a oukou ia'u, ko'u pokii Alii, ko oukou Alii Kiaaina, a me o'u mau hoahele—© oluolo oukoue lawe aku i ko'u mau hoomaikai aua aku, "Makeia hnnkai mua o ko'a noho hooponopouo K«hu Aupuni, u» ike mska mnkou ī na bana holapu a ka Pele ia Hilo, e iho Ia e anai i .kahi hapa 0 ia kaona nani o ko kakou Auponi. No keia mea, ua hoonoho aku au i ka'u aliikane mahope, e hooponopono no ka paholn ana aku o ke Aopuni i na kokua 1 ka poe i haulehia i na poino. " Uo oluolu au i ka hoike «na'ku ia oakou, ma na palapala a pnu i loaa mai ua hoomauia no ka oluolu mnikai o ke ola o ko kakou Moi aloha, a pela hoi ka Lani e maluma maalahi a hoopae oluolu mai i ka aina nei, a iwaenakona hoi o ka poli o koua lahuikanaka. •'Me keia mau manao pokole, ke pahola aku nei au imua o oukoa i ko'o mau manaolana, e hoōpōmaikal maī ka Lani ia oukou me na ohiai maikai a me ka holomua knpono." Mahope o ka ke Kahu Aupuni haiolelo ana, ua pane mai o Hon. J K Kaunamuno i kaua haiolelo penei : ' E ka Makua Lani : Ua oluolu i kou mau makaainana me na manaolana haooli o apo aka me ka naiu eehia a me ke aloha pnmehana no kau haiolelo Alii. " 0 kou hooikaika ana no ke ola o kou lahui iloko o ka wa kupilikii o ka aina no ka Mai Hebera, a me kou kipa ana mai i keia aina Koolao mo koo Lani pokii a me kou mau ukali Alii e lilo ana ia i mea e nui ai ke aloha pnmehana; a e hoomanao mau loa ia hoi ma na moolelo o kou Lahui. " Ma ka iaoa o kou mou makaainana 0 ka apaoa o Hamakua, ke haswj aka nei au i ke aloha pumehaua me nahoo* maik-ii aua me na pule mau ana i ke Akua dou i panai, a i alana no kou leo Alii: E ka Makna, e ola mau Joa oe ; K ola ; e ola; e ola; ke Alii ike Akua. I keia la no, ua liaalele aku ka huakai Alii ia Paauhau, a uaue aku )a no kahi a ke kauka Farani ma Kukuihaele, kahi hoi o ka huakai i hoohala ,iho ai no ia po, malalo o ka malu a me ka lokomaikai ohaoha o ke kauka, a luna nui [ o ka hui mahiko o ka Pakipika. I ka la 18 ae, ua haiolelo pokole iho 1 ke Kauka Aupuni maloko o ka luakiai imua o ka anaina i halawai mua ole m»mua ae. Ia la no, ua liaalele aku ka huakai ia Kukuihaele, u k»u aku la ka ihn ona lio jinrjyaimea maloko aku o Aiku. A tnjrka home o ke Alii Keonipaka i boaumoe iho ai ka huakni Alii ma ia po. Ia la ae, Augbte 18, haalele aku la ka huakai Alii i ka aina mauna, a huli hoi aku Ja no Kawaihae kahi o ka huakai i hiki aku ai i ke kakahiaka, a kau mai la maluna oke Aliiwahiee Aukai no ka huli hoi ana i ke kulanakauhale, k«hi i olela ia: " Aia i Honolula kuu Pohaku." Mauuli, Hilo, Sept 3, 1881. B W. Kawainui, Aloha oe :— • Akahi no au a hoouua wabi leta aku & oe, nolaila, e oluolu oe s hoolauna aku- i keia leta me kou lokomaikai: He Fua Hou—Ma ka la 27 iho nei o Augate, oia ka Poaooo, o ka pule 1 hala aku nei, ua mohala raai he pua- hou mai ka puhaku mai o Mrs. Kalili, Tucker a me Geo. E Sam Tucker, he kaikamahine mohaha piaikai ouu lle Band Keleawe—Eia ke ao ia nei be Band Keleawo ma Pepeekeo, o M Hahale ke kuuui, me ka laua oka manao e palalu aija ka lakou mau hokeo ma keia mua aku. He mau la ua iho nēi keia o Hilo nei, a 1 keia la hoi ua, kalae maikai mai na Lani, j a e hoomau ia pku anapaha rna ia kulana. 'Ho māUi aka la paha ia. Owaa iho no |me ka mahalo,' K M Koahou.