Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 39, 24 September 1881 — PERESIDENA GAFILA. [ARTICLE]

PERESIDENA GAFILA.

Aohe ao mau mea ano nui hou loa e pili ana i ke ola o keia kanaka nui o keia au, aka, o kahi lono makaiuaka i loaa tnai nona a hiki i ka hora 12 a me 30 minute o ka auina la Poaha, Sepatemaba 1, e waiho ana no oia iloko o ka nawaliwali i akaka ole ka hopena. I KA POALUA IHO Nii, no ka manawa mua loa eua ka moolelo o Hawaii uei, i hauoli ai inakou me ka hialaai i ko ke Kahu Aupuui ae ana aku me ka manao haahaa e ikeia mai oia e ka Bihopa o Olha, (Halemano) a me na Kahunapule ehiku i ntali mai iaia mā keia ike Alii ana, mamuli o ka hoikeike a me ka hoolauna ana tnai a ke Komisina jFarani Mons. H Feer, i ukaliia e kona Kakauolelo. Ma kn haiolelo a ka Bihopa i heluheluia imua o ke Alii a me ka pane inai ke Kalaunu mai ma kela la maluna ae, e ikeia ai ke kukai ana o na manao aloha a me na hiohiona o na manaolana maikai o ke ku kaawale ana o keia mau oihana elua mawaena o ka lahuikahaka Oiai, he hoolepope oiaio ke Alij ma ka hoonaauaoia ana, a he kokua ikaika hoi no na hana pono mo ke]a hoonaana, aka, aole nae oia i kaihi ae i kona manao ike aku i ke poo o kekahi hoomana makua e ao nei i kekahi hapa o kona mau makaainana. Ke hoike mai nei keia hana a ke Alii i kona kapae loa ana aku i na manao lili ma kahi kaawale, a pahola aku la i na lokomaikai o koua paepae Alii e ikeia mai. Aole wale hoi o ka ike aku. aka, mamt?īī o kona noonoo Alii a me ka hoomaopopo ana i na luhi a me na hooikaika ana a ka Epikopo Lui mawaena o keia lahui, ua hoohanohano aku oia iaia me ke Kea Hoohanohano o kona kaiknnaae Moi. Mawaena o na hoahanau a Oie na haumana o ka Ekalesia Katolika Koma, ua aloha nuiia o Lui me ka makemakeia. A i pakui no ko ke Kahu Aapuni mahalo ia Rev. Makua Damiona o Kalawao, ke Kahunapnle Kaiolika i haawi i kona ola, e noho mawaena o na lepera ma Kalaupapu, e hookauwa malalo o kana hoohiki e alakai i na uhane ma kela alanui Lani, a me kana niau hana maikai e ae mawaena o ka poe i hoehaehaia na manao, ua hookau aku nei oia malana o ia makua i ke Kea Hoohanohano o Kalakaaa. Ua haalele o Damjuua i ua uouo waiwai o keia hoEiuHpnm ao e noho aawaena o na mai lepera o

Kalawao, me ka makau ole i keia īnai lele hooweliweli e hoomailo ai i ke kino a e ai mai ai i kona mau io a uie na iwi. He men oioio ke liana nei oia i ka haua a kona Haku ma ka Lani. lna he mau hana e ae kekahi a ke keneturia umikumamaiwa e haaheo ai, 'eiao na hana maikai a ke Kalm Aupuni 0 keia la mahma ae nei kana e liauoli oi loa aku ai. Aole makoū i manao he k.upono ia makou ke kamailio nui aku no ko ke Kuokoa kapa ana mai ia makou i ka pule i hala, ua kuhihewa makou no ka makou inaa i kamailio ai i ka hilahila ole o na nupei>a _America i ka hoopuka 1 ku manao hakuepa i holo aku nei ka Moi e kuai i na Pae Aina o Hawaii. 0 ka nupepa Manawa o Nu loka, kekahi o na nupepa nui o ia kv»lanakauhale, ua hoopuka oia i koia mau olelo jx)Doi: "He mea huna i ikeia, o Kalakaua, Moi o ko Hawaii Pae Aina, eia oia ma ka huakai kanpuni honua no ka muuao e kuai aku i kona aupuni." 0 kela nupepa nana keia mau olelo maluna ae, oia kekahi o na nupepa alakai o ke kulanakauhate nui oNu loka, a ke laweia nei kona kino e na poe heluhelu i heluia ma na haneri tausnni. Pehea l'a i hoole ai ke Kuokoa, aole oia he nupepa makua ? Ma kekahi o na helu o ia nupepa mahope iho o ka puka ana o kela manao hakuepa a hoolaha hilahila ole, ua pane aku ko kakou Kuhiua Noho ma Wasinetona maloko o ia nu[iepa, e hoole ana i ka oiaio ole o kana mea i hoopuka ai no na mea e pili ana i ko ka Moi kuai ia Hnwnii nei.

Eia ao hoi kekahi manmla olelo o ka leta a ka Moi e pili ana i keia niea i hiki mai ia nei:

"Ua nnoninoni loa lio'u niaimo i ka ike ana ma na nupepa Atnerica, o ke kumu lta o ko'n hele ana mai nei no ke kuai ina Paeaina o Hawaii. Mai manaoio oe i kekahi wahi huaolelo hookuhi oiu mea. No ka nui o keia uiuu manao hakn wale, ke hopohopo nei au malia o lilo keia mau lono palaualelo i mea e hoeha ai ike Knikahī Panailike. Ua kakau aku nei au ia Mr. Allen e pane aku no keia tnea. Ua kakau no hoi o Mr. Limaikaika, a ua telegarapa aku nei." 0 ko makon manao paa, aole mai America ae keia man&o i hoolalaia ai, aka, mai waena ae no o kekahi poe o keia anaina e noho nei, a i ole ia, ua holo aku paha ilaila e haku ai i keia manao hoopuiwa e hoanoninoni ai i ko kakou mau noonoo. TJa lohe maopopo mai no hoi makou, no keia mau hauwawa olelo i hoopukaia ma na nupepa America, ua ninau mai nei kekahi aupuni makamaka i ko kakou aupuni nei, no ka oiaio o na mea i hoopukaia e pili ana ike kuai ana ia Hawaii nei. Ina makou i knhihewa, alaila, ua hele loa aku keia knhihewa a i na poo o kekahi aupuni kiekie, a i heluia koua lahuikanaka ma kahi o na miliona mamua aku oke kanalima. Nolaila, mahope o ka wehewehe ana i na mea i lohe maopopoia e makou, ke manao nei makou, e pau ana ko ke Kuokoa kapa ana inai ia makou ma kela inoa.