Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 42, 15 October 1881 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI O O NA AU POULIULI. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU.

KE KOA PUKANI O O NA AU POULIULI.

Umihii.i o ka Peni a Josc]i]i Poepoe, no ka lliwnhiwa-a ka Laluii.] MOKUNA IX. ĪIELU 80. Ko Aknkn Kupanalm—lkea ke aknnini Kilokilo o Salima—Hoolilo ia hoi oini KahunaOkilo nokaNohoalii—Noho ka Ahakuka no ka huakai imi makua a ka Naita. MAHOPE iho o na kalokalo ana a ke Kilo Selima, he mea maopopo ua hoolele ia aku la ka hauli weli iloko o na houpo o ka lehulehu, mamuli o kekahi akakn kupanalia loa i maalo ae ai mamua o na maka o ka Moiwahine. A eia ka hiohiona o ua akaku U: Ikeia aku la he mea kino kanaka, ua hele kona kino a wiwi, me he niea la o kona ala ana mai no la mai ka lnakupapan mai. Aia hoi ua kupee ia kona mau wawae me na kaulahao he eha; ua pahuia kona aoao heina me kekahi laau ihe, a ua kiheahea ia hoi kona aahu hapa'upa'u i ke kikokohu koko. Maalo ae la ia me na lima e wananalua ana, a me ka helehelena koo-u o ka hakauu. Aole 'noi i emo nalohīa aku la ia maloko aku o Da paia o ka halealii, a waiho iho la ia mahope he mau ooloku ruanao i keleia e ka maka'u a me ka weliweli, e hookaknla ana hoi i na weu lauoho o na poo o ke anaina. lloko o in wa ku mai la o Selima ke kilo, a me na maka kuoj, pane uiai la ia— "E na Lani ! Ena Alii e! ! Ke hoike mai nei na Akna i ka mea huna; Ano i ike aku nei au i ka mea popohihihi, Oia hoi ke akaku kamaliao i maalo ae uei. Ile oiaio he mea hiina leeia I ko'u mau kii onohi, A nolaila — E lohe auanei ko ka aina a pau, Ke hoike aku nei o Selima I ko ke Akua ina'iemake, Oia hoi, E hookuu ia'ku Mai kahi paa aku o keia anpuni, He Keiki Alii i hoopaa pio ia Mamnli o ka inaina o ke Alii. Ho Keiki Alii keia i auwana hele A e hele huli ana hoi oia No kon.n kaikuahine i nalowale; Aka maiuuli o lea nianao kuhihewa o ke Alii, Ua kiola ia aku la ia, E u a e eha iloko o kahi paa. Ano la, ke hea inai nei hoi Kona laahia, e wehe a e hookuuia ae oia Mai na umii ana a ka noho'na pio. E ka Moiwahine e lohe oe ano, 0 ka mea uona ke akaku i maalo . aē nei, Aole ia no ka mea e ae, aka— 0 ka io no ia o kou io, a o ke Koleo hoi o kou koko, ka nieu Hoi i oili mai noloko uiai o 'ea puhaka hookahi,

A oia no hoi ki? Keiki Alii Huutona o ko Aupuni Ulai. Un hoohowahowa oe iaia A ua iko 010 hoi, n imuuuli 0 ia hala am» ao o ka ik«? o Kon innu maka, ua hakoko Aku la ka ohaeha tuo ia, Ano, oia kona nkakn ko hoa nei E kuu in aku oia Mai kona noho pio ana, A nolaila, oia ka 100 o na Akua, L haawi koke ia uku kona palokana A pola pu hoi mo kona lanakila. Aia ma kona unmunia hema lle hoailoua oka laan iho Ka hoailona Alii hoi 0 na Alii o ke Aupuni Ulai Nolaila e ke Aliiwahine E wiki o hauwi i kott kaikunane 1 ka lanakila a me ka palekaua, 0 hea mai auane: ko olua mau kupuna Mailoko mai o ka po A kau nmi maluna ou ko lakou Ukiuki a m-j ka iuaina, a he Mea auanoi e poino ai oe. A ke hooki nei au i ka hoike A ke Akua ma o'n nei, me ka Puana ana ao hoi nm ka olelo A na kilo o Koma— Ihminu* Vobiscnm .' (0 ka Haku pu ine oukon.) Mamuli o keia mau hoike a l;e Kilo Selima, ua akua koko ia ao la na pani e uhi paa aua i oa manao o na mea a pau, oiai. ua hoauhee ia ae la ko lakon mau manuo weliweli a maku'u, no ka mea, o ka lakou i koho mua ai, he akaku paha ia e hoike mai aūa e hoea hon inai ana he poino n he pilikia maluna o ka aina, aka, mamuli nae o na hoikeike ana a Selinm, ua hoi hou iho la ko lakou mau mauao a ke aheahe lana nmlie. Mahope iho o na olelo hoike a Selima ua ku mai la ko Kuhina Poueto iluna a pane nmi la imua o na Moi: •'Enallihia oka aina : No ka hiki ole ia'u ke uumi iho i ko'u mau manao, nolaila, ke ku ae nei au iluna a hoike aku iinua o ko olua kapu hoano, ua hoike mai nei ke Akua i ko kakou makamaka hon, i ka uiea a ka olua kauwa i ike hewa ai a i ao aku ai hoi ia olua me ke kuhihewa, he kanaka kiu ka mea i hiki mai iinua o olua. A mamuli o ia hoike ana i kuu aku ai he haopai maluna o ke kauaka opio. Nolaila, ke pule aku nei au ia olua, e kala mai i ka olua kauwa nei, a e kii leoke ia aku ke kanaka hala ole e hoopakele ia ae, ke ike io nei au o ke Keiki Alii Hautona io no ia, ke kaikunane alii o kuu Moiwahine. A ke hooia nei an i na olelo hoikeike a ke Kilo o na Pae Mauna o Rusia." No leeia hoapono ana mai a ke Kilo Poseto i na hoikeike ana a Selima, na inao loa ae la na manao hoopoluluhi iloko o na houpo o ke anaina. Nolaila, ua halana iho la ka lai papuhea maluna o na mea a pau, a ua anoano iho la ka eehia a nu eheu o ka hakanu iloko o ke keena halawai. lloko o keia wa a ka lai e hohola nei i koua mau ehen eehin, aia hoi, ku mai la ka Moi ludunekai a pane mai imua o ke anaina : " E kuu mau Alii, na pou-hana o ko'u Aupuni, he oiaio loa ka hoikeike a ko kakou makamaka i hoike mai nei imua o kakou. He mea keia na oukou i ike nmka, a ke paa nei no paha iloko o na papa o ko oukou mau hoomanao ana, ua liana io aku ka Nohoalii nei o ko oukou Aupuni he hana eleele o ke aloha ole nmluna o kekahi opio kaahele honua, ka mea hoi e helo huli ana no kona kaikuahine i nalowale, a nana hoi na niapnnaolelo i manaoio ole ia, a mamuli o iu kuhihewa ino loa, ua konoia mai la ka Nohoalii o ko oukou aupuni. Nolaila, mamuli o ka ike kupaiaūaha a na Aluia i hookomo aku ai iloko o ka kakou niakamaka, ua hoikeia mai la ka niea huna i ike ole ia e na maka o k>>naka, koe wale no na mea o ko makou aloalii nei. A no ia ineu, ke kauoha alu? nei au i ka Naita Lukela, e kii aku kona hanohano a kai mai i ke kaikuuane ilihia o ko makou Moiwahine, a e kukuln hoohaahaa aku no nmkou imua o kona oehia, e nonoi aku hoi i kona kala ana mm no ka ino a makou i hana aku ai." I keia wa a ka Moi lu<fonekui.e . ka-

niailioMiei, nia hoi ka Moiwahino o hoohauiai aua aua i koim tnau waimaka mo ka walohia n me ko ko kaumaha launa ole, no ka inea, na ike iho la ia, o ka mea ka o paa pio nei ma kahi paa o ko laua halealii, o kona io no ia a o kona koko hoi. Ho nui t»o ..v/i na -.mimaka i helelei mai i keia wa a ka Moiwahine e ~Rookuu nei i kona, no ka mea, ua ike io ao la na mea a pau i lea nui o na oha i hoowelenia aku i ko ke Aliiwahine puuwai. Owni iwaena o ka poai o kekahi ohana i pili paa ke aloha, i nele i na haawina hakolou o ke kaumaha ina e auhilihia mai ana ke koikoi a ine ke kaumaha o kekahi pilikia kimo-po wale, mamuli o ka ike ōle a me ke kuhihewa o ka io ponoi nana i hoohekau aku i ua pilikia la maluna o kona io, ka iwi hoi o kona mau iwi, a o ke koko no hoi o kona koko ? I neia wa e luiumi nei na hiohiona o ke kaumaha, ku ao la ka Naita Lukehi ma kona mau wawae a hele aku la ia ma ke ala e haalele iho ai i ko loko o ka holealii, a e hiki aku ai hoi i kahi i hoopaa pio ia ai ke Keiki Alii Hautona. Ho munuwa ole hoi uia ka Naita Lukela e alakai nmi aua i ke A'eiki Alii iloko o ke keena, nona hoi ka hiohiona ua hele a nanakoa, a e aai ana hoi na umii ana a ka hoopaahaoia ana maloko o na paia pohaku kawakawa-u a me ka inoino. Ka hui walohia lua ole—lkea ke Keiki Alii Hautona me kona nani nui— Lilō i aikane aloha na Rokekila—Ka laua hoohikipaa— Noho ka Aha Kuhina e noonoo no ka huakai imi makua a Rokekila—Hoohihi ke Keiki Alii Hautona. E na hoa walea o ka Naita Eokekila, nm keia pule ae e ike ai kakou i ka weli o ke Kupim Poipe, mahope o ko ke Koa haalele antv aku i na mea paku-a o ka Aha Kuhina. l'Jole i pau.)