Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 4, 28 January 1882 — He Nanea Kamahao Lua Ole! NO KA MOI ATA O ENELANI. a me kona mau Naita Hopo ole he Umikumamalua. KE ALII NAITA PUUWAI AHI O ALEBIONA [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole!

NO KA MOI ATA O ENELANI. a me kona mau Naita Hopo ole he Umikumamalua.

KE ALII NAITA PUUWAI AHI O ALEBIONA

nnivK i MOKUNA Y. Ki» hakaka aim o ka Moi At:i nio ka Nuita nialihiui—Pakele ke ola o m Moi la ma ka npua—lkea ke akamai a nie ka mana o na hana a ke Kilokilo Mcrelina. KO ka Moi Ata ike ona mai ua 3L hoehuia ka Nuita opio Cririfaletru ua paila koke ae la ka inaina a me ka huhu iloko o kona lioupo, a liooholo koke ilio la ia o liele kino uku uo ia a paio pu me kaNaita malihiui, ka Ilio Huelo Wili o ka Ulolaau. Noluiia, kauoha aku la ia i keknhi o k»ua tu«u k«u\va l.>welawe o hoouiiikiukauia ka helu ekuLi o koua mau lio kaua uo keknhi U ae, a pola pu lioi tuo koua awhu kau«. "" / I ka liooa ana mai ona eheu mua o ke kuki'hinka o k-thi Ia ne, ua hali pu mui la lakou lie mnu hookilihune liilii aua a ka ua noe hookokolo pu mui la lioi i nn inilu iiui ana n ke anu a hoomoani kupaoa mai la ko ala ro»pu anuhea o na pua kākahinka iluko o ke keeua a ka Moi e walea ana i ka umne u ka hiumoe. Na keia mau malihini hoen kakahiaka i hoalu pulnnelie uku i ka Moi a puoho ae la ia mai loko m»i o na hookulipolipo ana ii ka hiamoe. I«ia i ala ae ui aia hoi na kukuna o ku Ia ke o inni lu umliuia mai o na kakni maunn Hehiana, a e hoalohilohi ana hoi ia mmi kukuna i na kalu puka na liilii i pipili iho maluna o na mea ulu o ka ilihonua. Nolaila, ha>ilel« aku la kn Moi i koon uahi moe, a helo »ku la iloko o koua rumi kouio kap i kan». laia i biki «kn ai malnihi, ua hnlawai aku la ia me keknhi o kona niau Nait-i kiai poka, a kauoha nku la ia iuia, e ukuli mai muliope oua. I ko ka Moi komo ann i liona aahu kaua a paa ua hela koko aku la ia i kahi o konß lio e ku mai ana mo ka makauknu, a kau ae la. Aia kana pahi kaua ma kona noao a hō laan ihe niHka wini lea kona lima akuu e paa un.i, a heo nkn la ua Moi opio nei no ke kalma r haknka me ka Ilio HiK'io Wili o ka Ululaau. I ko Moi opio o holo »na roa kona alanui ike »Ku la. ia ho ekolu mau kanaka lopa nunui o uhni ona mahope o ua knpuai o kaoa Kilo Merelina, a na hahani aku la hoi lakou mahope o ua Kilo, mo ke koke e kau aku i ka make maluna ona mu ka hoomoe ana aku i na pauku laau e pua ana ma koiakou mau lima. Ia wa kuupan aku la ke Mii opio i _ka holo o kona lio a kokoke aku la mahope o na lopa la, a ia wa kahen aku la ia i na poe la, E na lopa o ka aina, o holo -koke onkou inai ka inako o kau uku imu maluna o oukou t keia wa. I kn ike nnn mai o unjp»u knnnkn la he N«itn ka men nonn ka leo i kahoa nku »i i» lakou ia wa pnhoo aku la lnkou iloko o ka Ululuau.

! A'nliea fiku li hoi k.i Moi A( i i kaiiH kiiokilo, "0, o Mfii.lina, t>, nuū mako m.ioli oo inn aolo an i Jiī{;i inai noi. Aolo pola o kuu Alii, wikhi a ko ki!o, Moioiin i, tu> ka im>a « hiki no ia'u ko hoopakelo ia'iulm inaim o inakouiako an.i, aka, noii, o ko Alii.ooo ka mon o kokoko aku noi i ka i«»ko, oū.i ko lu;1o »ku noi oo o ko Alii i kalii o kou niako, ak«, o ko Akua kou hoaloha a mo kou pnuhounu o ol.i ai. la laua o nhaolo k unnilio nna liiki aku la lana i ka ]tunvai punn, a iko ia •iku la ka halo 1010 nani o ka Nnita Malihiui, ka llio Huolo Wili o ka Ululaan. ' Ike iikn la hoi ka Moi Ata i kekahi Nnit) o noho uua lunluna o kekahi nolio laan nui, ua hoaahuia »loko o kekahi aahu kuua nnni. Holo aku la ua Moi opio noi a ku akn la ma ka ipuka o ka hnlo lole d nu Ilio Hui,'lo Wili li, a ninuu aku l:i,' ( Ē S.> N >ita, heaha ko kumn o kou hookuulua nna niuanei? Mo ho moa 1« palia i hooinoHtiu oe ma koia walii i loan ai ia oe ka halawai nna mo kekuhi N«ita n paio pu oo tno ia? Akn, ein ka'u 01010 no ia 00, 0 hooki oo ia muiuio ana ou polu. Pano inni la ua Naitn noi, " Ile liana keia i maa ia'u, n o kn inoa o hoiio ima 0 Āiola ae i kein maa punahelo mai a'u ae, nlaila, o ko'u ouemi no ia, a na liona ikaika a me ka inukankuu o hooko i kona iini. AlaiU na'u e hooko i kou iini e hoopau oo ia maa on, wuhi a ka Moi 1 puno aku ai. A o piile no hoi au no'u iho wahi a kn Ilio Huelo Wili. Ia va ku mai Jia ua Naita malihini nei, a lalau aku la i knna laan ihe, a hele uku la hoi a ma kuhi a k»na lio e ku ana, kati ao la a holo mHi la mn kahi a ke epio o ku ana me ua innka wiwoole. I kola wa ua hooniakaokau iho la un mau Nuita ia o hooko i na koii a ko Uua muu muuao. Ikeia uku la laua e hookuene pono una ma ko laua mau kulnna, e hulili «na ua muka i kahi uio kekuhi. E puku anu ko laua uiuu io huki no ka pahuna hula ole a ka MwluakeleE ua makumaka o keia mooleio eia ka kakou koa opio ke hoikeike mua hia nei iaia iho iuiua o kakou ma kekahi knhua hnkuka. Ko paio nei oia u)0 kuk-ihi Nuiti kaulana loa oia au, ka mea i ok-loin o ka Ilio o ka ululaau. He kanaka ia ua oo kona m»u innkahiki iloko o ka hookahe koko raa koun nnu Naiti, aka i keia wn, ke hoao nei o Ata ka Moi npio o Enelani e pnio pu mo ia- Ile kanaka nui no hoi keia a kaulana a mauope iho nei e ike ai k«koo i ka hoike a ke kilo Mere)ina no kona ano a mo kona kulann. 0, heiiliu kela haluln —kela owe, « a kuni paapuninu. Alia J lieaha kel i muu mea e muu mokaki mai la oia ka ilihonun. E nn mHkamnka, i ka hiki ana m;>i 0 k» sekona o hookoia ni na koni ana a nu pnuwai kon oinio, ia wa no i holo ae ai na lio o na NniU a hookui i kahi ino keknlii, a huihui _ao la hoi ka ]<uia mau luau ihe,a na na keehina oolea a ua kupuni o na lio i hoohalulu ae i ka honua, n na n» laau ihe boi i hoowe ae 1 kn lewa, a o ko laua haihai ana i hoopapanina oe i ka e», o o na paukuku lauu ihe iu e mnu mokaki mai U maluun o k« ililionun. Ika ike ana iho o ke Alii opio ua pnu kana lauu ilie i k-i haihni, in wa lnlau iho la ia i lenua pahikaua a huki ue Ia mai kona wani ae. Aka pano mai la nae ka Nait», peln e Sa N,iit< Opio Wiwo Ole, e ae hou lūui oe, i h.ookahi a knua hooili kaua prthn ihe hou ao. Kō n0 nei an i kou mauno o ka Naita aka, aole a'u laau ihe i koe walii a ku Moi opio. Ua hiko no aii i na laau iha he nui, a nolnila, o kali iki kou hanohauo e ke o ko kon opio, a hoea mai ke kauwa meia uinii mea, i paeo mai ai ka Nuili mnlihini. Aola i liuliu oili mui aea kekahi knuwa a u» Nait.v Mrvlihiui lu me elua mnu laau ihe, lulau nku la hoi ka Moi Ata i kekuhi,'a o kekahi hoi i ua Nuit i 1«.

h\ wu h vo hou n e ln no ua mau poK' n.\ l.t o Haupu, n hookni hou no ln ko lauft mau lio mo ka ikaika, m« ka hut:* inau piiinua iho knnokano o hanni nmv l ka p ilok.iua o kt>l \ a mo koia o l«un mo ka owola, no hiun hoi na iknika hookui o lnvo ai o Imonnupno i ko kuam o kekahi lanu keilera o LiAianona. | Hnihni hou no la in mnn lnnu ihe n \ ua mnu moho ln, nole nao ho mea o ■ Inim i Immkila, nka, ua hoepiha lon ia nne ka Naita malihini i ko pahaohno no knfkaika]un 010 o keia Naita opio o paio pu nei mo in, n me konn nkamai j hoi i ka hookele ana no kona kulana iho. Ia wa laīnu hnu iho la n, O ka ?tloi Ata i k»" 1 » pahikann, nka, pa-e hou mai la f;fi leo o ka Naita «00, E ke koa opio wiwo ole, kn lun ona koa a'u i paio pn ni, kn hopo ole hoi a'.i ī ike »i, na iiooknhaha mni oe i..'u. A ein ku'n ia oe e ka Nai(n, no ka hanohnno o ka knua oihana, ke hai nku nei au in oe, i hookahi a kaun hoao hou nnn mo na lnnti iho. Pano nku In un Moi opio nei o Enelani, ua pnno, n o knuohn hou nkn oo i olua tuatt liinu ilio hou nn knua. Emoolo Inwe hon ia mai 1« I o elna mau lann īlie, a lawe ae la keln a me koia o oa mau moho la i na mau lanu ln, Ia mnnawa hoolala lion iho'la un rann ahikaiana la i na ai a ka ui, pu-ke hou ne le ■ o mau !io, a pu-o ae la lana mo !'ii puko ana l t na naln poi olna, hulih liihi ne ia hoi na huna 1 ilipa oiinolīno makolana niau palakana, a lele I'ilii ae ?a na apanapana o j ka laua iiwu ihe. me bo min npana ! liilii la o kekuhi pohnka nui i hoopoha | ta 00 e ka owili kiuna pntida. nin hoi; ikea ia uku h\ ua mau moho la o hiolo nku ana mii luna akn o ko laua mau lio, a wniho nna i luna oka ilihonua. I Iloko hoi o ka wi» pokole, ala like tm.i In laua ue ua muka i piha i na i i ka inuina, a na like luua me na tig.v inu koko o Peresu, a mo n.. ioua hae o B'3negtl.i. Lalau like iho la hoi laua i ka laua mau, pahik .u», a oniuuiu ae la i ko l.iua inuu papaliua no ka ha o mi m.iūawa o ko laua hooili kaua nna. isTe iko ae la 110 na mnkamaka o keia nauea. i ko ku io nna no o ke Alii At\ ka Moi opio o EueUni, he moho he iuio uhalu »i ka N<iiti kauaka mukua a peU paha auhuoi e ko ai ka olela a' ka Hawaii, ruali k« hau nui i ka han iki, a make io auanei ka Moi loa i ka moo poko. A lieia pule ae.