Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 13, 1 April 1882 — Pauahi ma ka Moana. Loaa na Olulo he 20 i ka mokuahi Likehke mawaho ae o Mahukona. He 2,000 mile ka mamao i hoe ia e na lima maluna o na waapa [ARTICLE]

Pauahi ma ka Moana.

Loaa na Olulo he 20 i ka mokuahi Likehke mawaho ae o Mahukona.

He 2,000 mile ka mamao i hoe ia e na lima maluna o na waapa

Ma lee ku ana mai a ka mokualn LikeliK'u i ke kakahiaka Sa"bati nei, ua loaa mm !;e--kaiii lono hoopaiwa a ku no hoi i ke alolia no ka pau ana i ke ahi o kekahi moku Bcrilania mi ka moana, a iienei na mea i loaa mai ia makou raai kekahi mai o na luina . Ma kalq,3l o Okotoba, M H ISSI, via Laalele aku au a ine ko'u mau hoa luina i ke «wa o Hull, Enelani, maluuu o ka inuku Beritania hao, nona leu iuoa o .\on-al, lvc 1427 tona, malalo o ke kapena Hallieia}, n o holo ana no Kapalakiko, Knle/onia, nio ISBS tona lanahu ukana. L'a liolo niai ninknu ma ka moaua me ka niaikai a hh- ku oluolu o na meu a pau. a hiki i ka la 1 o Maiaki, 0 keia makahiki, ua hoohikilele īa ka hauli o na mea a pau i ke pahu ana o kekahi mea me he pu a!a, a le]e ne la ke pani o ka puka uui owaena oka oneki, kahi hoi ihooleomo iho ai ka ukana. (a manawa, ike iho la makou me ka weliweli nui.ua u in. ka lanahu e ke ahi, mamuli o k.i wela loa o lalo. la manawa koke, ua hooniaka makou e pauma i ke kai iloko o ka moku a hiki ka hohonu i ka ehiku kapuai, me ka manao e pio ke ahi. A mahope, hoomaku hou ka pauma i ke kai o loko o ka moku, a ua pii pu inai ke kai me ka lanahu i a ia e ke ahi. Kauoha iho la ke Kapena ia makoue hoopaa 1 na paui o luna iho, a e hoopaa i na halenhaka a pau i komo ole ai ka makuni, alaila pio la hoi; ua hooko ia ke kauolia me ko luakou manaolana e pio aua. . I manawa, ua liookuuia na waapu me ka makaukau i na mea a pau, no ka a loa o ke ahi, alaila, kau koke no a haalele aku. Aka } ia la a po a ao, ua manaoia ua pio ke ahi, nolaila, ua hnki hou ia na waapa iluna. Eia ka aole; no ka mea, ma ia hope īnai, ua haalnlu mau ke kino holookoa o ka moku, e like me ka haalulu o ka ipnhao ti ke paila ka wai iluna o lee kapuahi ; a lie mea ■eliweli no hoi ia. U:i hoomaka mai ka ikt ana iho o ka ili o ka wawae i ka wela o ka papa oneki, a ua pii mai 1 a na hiona kaniuhu a me.na lioomanao* nna ae no lea lio-mo-a me ka ohana. INo ka mea, ua hoike raai ka pilikia ku i ka poine imua o ko ma'īou mau maka iwaenakonu o lea mouna kni hohonu ino, a aohe mea i ike i leo tnal ou hopena, o ke A.kua wale iho no. Ua hoomaka makou e pule no makou iho, me na naau kaumaha me ka mihin hauwi aku ia makou a pau iloko o ka pohoiima o ko Akua aloha, a lokomaikai. I ka hoia 5 o ke ahiahi o ka la :J o Mnmki, a o ke kolu no hoi H o ka la mai ka ike inua. loa ia ana o ke ahi, oiai makou e pama ahiahi ana, ua pahu ae la me he hekili nui ala, ke ea wela hahana o ka lanahu i hoopaa ia ilalo, me ka ikaika nui, ahaaluluaela ka moku mai mua a hope, e like me ka naka ana o ka hoaua i kekahi olai ikaika loa, a lele liilii aku la na pani puka, na puka aniani, a me kahi mau mea e ae he lehulelm wale, a alaa pu ia ae la kekahi mau papahele oneki, a waiho hakahaka o lalo. Iloko O keia lele liilii ana o kela me keia mea, ua kau aku k ka ulia eha maluna o .elna o makou. Da lele aku la he apuna aniani a moku aku la malalo iho o ka auwae o ka Malamamoku, a o ke kuene hoi, oiai ke kuene e hana ana i ke pakaukau mea ai a na 'Lii moku. ua hapai ino ia ae la ia mai ka papahele ae, a hina aku la iialo ke poo r a moku pu ka puniu. 1 keia manawa no hoi, ua pihoihoi ae la inakou a pau ; a holo aku la ma o a maanei mo ka ike ole i ka mea e hana aku ai. Aka, me ka maiie loa ke Kapena i pane mai ai e maluhia, a knuoha mai la e* hoomakaukau k«ke no ke kau ana aku iluna o na waapa. tla eoho makou me ka hoomanawanui a hiki i ka hora 1 o ke aumoe, i ka latitu 13 o 30',akau, lonitu 120 komohana, he 2.1)00 a oimile mai Hawaii aku, e pololei ana i ke kukulu Uikina Hema, oia ka manawa, a ilaila hoi makou i haalele aku ai i ko makoii home moana me na kulu waimaka o ke aloh» nons. i

lie uha b makou mau waapa ; hookahi tnalaio o ko Kapona, hookahi i ka Malamamoku, liookaln i ka Hulipahu, n hookalii i kc t Alii Hoolw Kauolm ; u ua puimaue like ia a pau , poiio ko makou nui he 29 niawaena o keia nnui waopa. Ma'mua nne oko makoukau una o iui waapa, ua huki e makoti i nn. pe;\ o liko me ka hiki ( i kau ui kona mttu nani n pau mamua o kona nalo ana-mai o makou uku no ka manawa pau ole ; au» f hoopaa ia ku hoe tio ka ilui e hooiho ai inti* ntua oku makuii, e kau ana ka ihu ike . kukulu Homa. Hu mea hiUi ole r:.'u ke lioike aku ika uui o ko makou kuumnlm, nie na uwe kaniUuu nn;i. U;i like ke aloha nona ine lie )a he ipo e uluii ia ana mai ka poli aku. Hoe umi la ko maliou inau waapa a Hiamao iki umi ku looku nia'., a hoolana iho la. Home» e ka nani o len ir.oku a makou i aloha nui ai. ' Me konn mau pea e poho aua i ka makani, a pii ue lu hoi ka mulamalnma o ke ahi, he iila \Vale nn ia a puni ka ilikai moana. Hoolana nleu la inokon me lta uwe ana uona, oini oin e mauvAO nku una, u mumuu o kona 1 kanwale loa nnn aku a koliuliu, ua hina iho lu ke kia waena me ke Uia liope, a o ke kia! mua wale no kai koe, a <_■ pakika ana ko« jua kttio kilakila nmluna oka moana. Huli i ue la makou a haalele aku la iaia me na I maka haloiloī i ka wainmka. : ■ Kau na pea, a oiai ua inakaukau makou . iiK-na pono hookule inoku, uakaunaihul jno llawaii. Ika po mua lou uaoac.ua ; naloNvale aku la. ka waapa o ka. Malamamo-' ( ku. a aole makou i ike hou ia lakou a hoea wale no ja nei. Ua kauoha j)aa ke Kapena i iuia l' kia pololui no Hawaii, a ina ua. hooko oia, alaila, ko lana nei ko'u manao, ua pae i aku la ia. ma kahi wohi o Hawaii, a i ole, ua ] loaa ī kalii moku ma ka moana. Iloko ona I la mua 6. ho keu o ka inoino o ka moana, a ( iknika no hoi ka makani ; a inahope mai, he maikni wale uo. 1 ka G o na la, ua ano nawaliwaii ka waapa o ke Alii Hooko Kauoha, no ke ono popopo, a ua kau mai ln lakou iluna o na waa-1 pa elua i koe. a hnal&le ia aki! la hoi kela waapa. i Ua au mai la ko niakou mau wahi halelaua uu' kuelou, me ko makou hoomanawanui i ka pololi a me ka makewai, lie mau wahi apana pelena elua a ekoln, me elua wahi kiaha kini wai uuku, oin iho la na haawina hlee no ka la hooknhi, mni ke Kapena a me nmkou a pau; a aohe mea hookahi i kaau» kunu. O kekalii moa muia n hoomalielie ka maloo oka puu, oia im keu. Ika manatra e ano ikaika mai ai kn inakani ine ke kilihune liilii o na pakaua, alaila, hamama aku la ka waha i ka makani, a lele mai la na huna kai i awili pu ia me ka ua, a oluoīu iho la ka malohaha okn puu. He keu nae oka mea &ha oka opu. Ua ui a inu akahele niakou i kahi ai a me ka wai; ai ko makou hoea ana i ka aina, e koe ana no ia mau pouo e iawa ui no hookahi pule hou aku. Ua liolo like keia mau waapa ike ao a me ku po, aohe kaawale aku o kahi mai kahi, a e kamailio raau ana makou a pau i ka po, i ualowale ole ai a kaawale. Iloko ona īa ikaika mnikai o ka makani, e loaa ana ia makou ha 130 a 140 mile iloko 0 na hora he 24, a ina no hoi e nawaliwali mai ka makani, emi inai no hoi ka liolo. Ua makaala mau ko makou Kapena a me ka Hulipahu i ka nanS mau i ka la, ame ka hoomaopopo muu :uia i ko makou mamao mai Hawaii aku. Ahe elua la mamua ae oko makou ike ana i lea aina, ua koho inua no laua, ke maikai ka makani, e hehi ana makou i ba lepo oke Aupuni oka Moi Kalakwa he elua ia i koe, aua oiaio no ! No ka mea, i ka iwakalua o tia la mahope mai o ko makou haalele anu aku i ka honne aloha o ka oiha» nn aumoana, nie na waimaka kauikau, a rne na puuwai pihoihoi no ko makou hopena—e ola ana paha a e mnke ana paha—aia hoi, i kola la nani kamahao lua ole, oia hoi k* īwukalua o na la mahope mai o ko makou haalele aua aku i ko makou moku i aloha nui ai, he mea e ka hoopiha ia ana o ko makou mau puuwai e ka hauoli nui, i ka ike ana aku i na kiekiena hauliuli o na kuahiwi o Hawaii e o-ku kilakila mai ana maluna ae ona ao hoopuni kuahiwi; a haawi ae la niakou i na hoomaikai i na Laniame na leo huro : nalo aku la na waimaka o ke kaumaha, u kahenwai mai la boi ko ka hauoli, a o na manao kaniuhu, ua auhee aku la, a komo lio Ia na manaolana hauoli i panihakaliakai. I ko makou hoea aua mawahoae o kekahi walii i liaiumu ia e n;i kauhale, (Laupahoehoe) ua loaa aku la ia makou he kuna, a oa hoopili aku la makou ikila. Ua oluolu kona Kapena e lawe aku ia makou, aka, hai e mai la nae kela, he mokuahi (Likelike) sit ma kekahi huli ma ke Komohana o ka aina. he mau mile wale no, e holo ana i ke kapitala oia o Honolulu nei. Ua hauoli makoil no keia lono, a liooikaika hou, a i ko makou lioea ana a pili me ua mokuahi nei, e hoomakaukau ana kela e liolo rnai. Apo koke mai la ke Kapena ia makou me ke aloha, a pela no me na 'Lii o ka moleu, a me naehua kati ko niakou mau waapa, a holo mai la a hoea i Honolulu nei. ILoko o kaiu mau la pokole, ke hoike n«i ; feirKo makou na oiulo, he keu ko mak»u , mahalo tio ko Hawaii nei poe a pau a mā- ( keu i hui pn iho nei, mai na haole a na HarV?'',., "\ no kc , Ka P eDl 3me na 'Lii oka i Uikelike ko makou aloha. I E hoomaikaiia ke Akua Mana Loa !

; Uh iiiki aku o His Ēs. Haūale ] , I . Kuuka i Ladaun ma kona kuamo-o b I lioloaii Madarida. K.e lana la kona' | oja.i!ao uo ka holouono o kana misiona. i 0 3;a mea iiou nini ka mokupuni mai o I iiu Pukiki e kiiia aku nei, ua hiki aku | na lobe uo ka linua ino ia o ua paahana j Pukīki nia 11awaii nei, ilaila, inaloko o | tut mea i kaumilio nui ia e na nupepa, j aka ua hiki pu aku nu nae īlaila na hoike atia oiaio tuai ua paahaua Pukiki aku imianei. ruu ka huounaia ana aku o ua ilala i īia makua a mo ua makamaka uialaila inaianiii aku. Nolaila, ka mauuolaiia iiL'i ka agena o ka Papa Hoopae Linm Uana iua Ladauu, e hoouna i ia uiokuahi Mib:ut'j j Mikaala p. hoo" piha ai i na Pukiki a lawe nmi i Hawai 1 nei.