Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 23, 10 June 1882 — KA MANAO O W. L. CREEN. [ARTICLE]

KA MANAO O W. L. CREEN.

| La pai iu keia manao mnloko o ka Nupepa haolo I ACIKIC CoMMKRC:IAL AOY£RTISF.K i ka Poaono ilio uei, .-kakau inoa ia u W L Ctreen. I;e Kuhina Nui a Kuinna o ko ua Aina t o l.n Aha Kiilnna i pnu n4,it In. Ko lawe iiuu uei mnkou a unuhi «ku no ka pomaikai oua me.i a p aH ; ponoi : 1 ka Liuiiilionpoiiopouo o leu 1> U A t hwt;^,\Alona i\laloko oka manaopopa akikni o U l ac"'kt Co.Mjti;i;.:ui, Auvkrtiseu o k.i ta -0 llu ' «a Ma ia. i ko'u wa ihoike nku .u iniua o ka Ahaololo i ka haalolo ana o ka Aha Kulnna i ku Poalima, ua mauaoio ia a un "an ia ' nuii au o hoiko aku i na kumu o ka hiialelo ana ana Alia Kuhina la, Ua noopuka pu no hoi ka Saturday Pvlss o koa pu o. tua koiui innnao alakai o inli ana i ka • lioololi Knhina," o nhowa ana, "ho kupouo ole ' ko lakou haaieio ana, ho "ku i ka piliki.i ' a "he mea hiki ole ke hoomaopopo i ke kumu kupono nana i awiwi ka ka«lolo hikiwnwe ona Kuhina." Ua pane ao ke (ui;ittc o ka ki iM —" eke kumu i haalelo ai ka Alia Kuhina Green, he mea niaopono ole i n;. noonoo ana o ka leliulehu, a me ho niau hoonalonalo walo iho no hoi kahi no keia mea, He kumu nui a koikoi maoli aku In palni. i alakni ia ai a hooa i keia keoliina iuina e hoonaueuo noi i ka inoa maikai a nie na kniiiii wuiwai, a i kaohi maoli mo ke ano hoopilikia i na oihana o ka lehuleliu." Aoie au ī m.uiao )a man«wa, ua''aa ia" u. .1 au e lioike aku imua o ka Ahaolelo i na i:umn o ka haalele ana o ka Aha Kuhina, akn, in? no ī maopopo ia'u aole uo au i makaukau pono loa ,loko oia manawa pokole. e lioiko a!cu me ka moakaka piha imua o ka Haio i na ouli huikau i hoea mai, ka mea hoi mn ko'u m.'inao, nana i koi i ka Aha Kuliini mua ilio nei e waiho aku i ko lakou haiiU-le imua ok« Moi. Aka hoi, oiai ua koi ia mai ma ua aoao a pau e hoakaka nku ī keia mau mea a oiai hoi he īnea ku i ka pono e hoike ia l;a oiaio o keia mea ano nui t pili i ka lfhu|ehu a e hoopaa ia ma ka mea hoomanao, ke ae aku nei au me ka hauoli e hooko i na koi, a mo ke kuoleoa mai ko'u mau liou o ua Aha Kuhina la, e hoao ana au o honk>.ka i ko kulana, o like mo ka'u mea i manao ai, lnn lakou e nana aku ana i na ouli i linla ae ma kekahi ano okoa mni ko u knh'ia, a ma au o kuhihewa no ka oia- , iomakelenhi mnu mea, un hamama no lakou i,o k liua, a i ka poe o ae i pili i koia moa, o Iniawi i ninu hoakaka hou aku, a i ole, hoopololei mai i ko'u mau kuhihewa. He tnoa ku i ne kaliaha ia'u, ka hoomnopopo nna iho ina hionu pili hooponopono au puni o na ]a i aui iho la, ua komo ka iloko o ko ano pouli paa, e tike me ia i hoike ia 0 ka Papa Pai, a i oi loa aku hoi ma o na olelo a ke GitstUe no ke kumu o ka haalele ana o «a Aha Kuhina la ; aka, me ia mau hiona kahalia no nae, lee lawe ia mai na mea oinio a lioakoakoa pu ia, a kukulu like ia ma ko lakon mau wahi kupono, me he mea la. ua hoike ia mai e lakou he moolelo moakaka loa. Ua maopopo lea no kekahi manawa loihi 1 hala ae nei, ua manao ka Aha Kuhina i pau nku la, he mea pono a ano nui no hoi, e ho'Hina ia aku ka Meahanohano H A P "Cartēr. oia hoi ke Tvuhina Kalaiaiha a Ferēsidena o ka I'apa Hoopaelimahana ia mana®a, e hola aku j Lisebona,- me-ka-mana i hana i Kuikahi me Potngala, a e hoole aku malaila i na 01010 wahahee i hoolaha ia malaila ama Azores, i hoala ia ai i kumu e pnu ai ka holo ana mai o ko laila poe, a o kahi wale no ia i manao ia e loaa koke mai ann na hoolawa no ko kakou nele lahui a me limahana. lloko oia manawa, ua hoao o Mr W N Anr\strong e lawelawe i ka hana nui o ka hookelo ana i l<e Keena Kalaiaina a me kana apana haua pu no hoi ma ke ano Loio Kuhina, me ka hooholo like iae makou, he mea pono loa e lawelawe o Mr Cartor ma kana oihana ke hoi mai oia, ina e pau koke kana hana ma Euiopa, a hiki mai ia nei iloko oka manawa kupono no ka honkaka aku imua o ka Ahaolelo no na hoolilo a me na hoololiloli nui ana i manao ai he kupono e liana ia maloko o kona keena oihana. a o ka mea nui loa, oia uo ka paio ana aku i ka mai luku Hebera. Ua kupono loa ko MrCarter hoea ana aleu i Lndana a mo Lisebonß, no ka mea, mamuli o kana mau hooponopono ana i na aelike o na Pukiki, lea poo hoi o Azoa mai, oiai ua anenne pau ko lakou holo mai, ua hoomakn hou nae me ka eleu. Ua hookipa inaikni mai ke aupuni o Po£ugala iaia, a ua hoo.nakaukau ia na hoakaka kumu no ka hana ana i Kuikahi maWBena ona Aupuni a elua, ke loaa ka inanawa kupono. O īn lono hope loa mai a Mr Carter mai ma ka eke leta o Aperila, ua hai mai aola e pou ann kana hana mamua ae o ka mokuahi o '• lune n i ole o lulai," mai Enelani mai. Ua hoike pu mai no hoi ia. ho mea pono e kana ia kekahi mea epaa pono ai ke kahua 0 ko kakou launa Kuikahi ana me.Farani, oiai ua knuoha ia. aku oia e kipa aku i keKuhii a I'*iir, ui o ko n;i Aina E, ui*i oia m-i kona ■■ I.hult- i Liaahona, •< o hoomaopnpo i k.i ni'H o n k-j Anpui Furnui ■ U.I uki.-.ko I 'II i ka Aii.iolulu Ut:i k.l la 30 o ku iia 'hin • i 'n.-ii, -i ttn hoike koke.pini na M.'iih-.i'oh-mo na 'Lii a me kn i k« li,kuu ake uui e hoiku kuke i» •'ku iii: k i aoMii o nn Kuhinn (ia lio-'.kaki o 11=1 haiui lohuleliu, a o kn 01 h». iki u..0 n,i inea pili i ke Keona inv.l:i.iiu i. In» i iiiki iko Aupuni ke Kupuni ku o'olo .-ku i ka Ahaolelo ia Anti'W<i,u;i iti.,u-.ni,i e hiki mai nna o Mi' Oni'le ihiko o ka mniiinn o luue, iun l.: p ,L;i ua hooliohiiu « kali a hilei mai o'im no un hoakiiki iiti t oi-ii oiu ka me;i ioi "kn o i;:i uinkmik.iu, =i tn;t li pahu niaia iiii' ', u unw.iliwali lo > .uui k>i Aha Kuhinn in-i ka liuohohi pono ;ma i kekalii niuu iue.i nui: inan.uli u ko knu mau 11jri1 o koi-i iu:.n niuau m'iih.-nu 0 lakou pane ole ia E hoomakaukau nna ke eke leta o ka la S e holo aku, a ua iko ia, he pono i ke Aupuni e hooholo i ko lakou manuo lieahala na kauoha e hoouiia nku ia M Carter. No ka mnopopo aole e hiki inai ana a Mr Carter ia nei iloko o ka manawa o hiki ai ke lialawai pu ine ka Ahaolelo, nolaila, ua hooholo no Kuhina a ua noi aku i ka Moi ehoopihaao t ka Aha Kuhina, a e hoouna aku i ke kauohn ia Mr Cnrter o noho akn a pau kana mau hana tn:i .l'ottignla, me kaawi aleu i ka man.a iaia e hnim i Kuiknhi hou me Farani, ina ua inanaoia he mea pono.

ana o ka Ahaolelo;. a ua ikeia ka hiki ole ke palo ae ia mea, no ka mea. ua* hoike mai la 0 Mr. Armstrong ia'u, ua kuka pu oia me ka 1 apa Hooko o ka Alialnii Mahiko no ka pono e holo. oia i lnpnmi iio ka hoao ana aku e ae mai ia Aupuni e holo mai kona kanaka id nei, a ma ia ano oihana, ua hoike mai o Mr, Arms(rong-, ua manaoia he hiki iaia ke hookauwa kupono loa iaia iho no kona aina mamua o ka noho nna iloko o ko Aupuni—ho mana<j keia n'u i malwmako ole ni e kue aku. lloko n;\o o keiu uianawa, ua hoike inai na hoaloha lehulelin o Mr, Cnrter i ko'lnkou manao e lioi mni ana ia ma ka moknahi o ku mai ana i ka la 15. Mamulio keia mea, a mamuli o ka makemake o ka Moi, ua noho ka Aha Kuhina o hko mo ia a hiki mai na mokuahi la ; a ina e hiki io mai o Mv. C«rtcr, aiailn.e noho ana lakou a pau ma ko lakou mau noiio iuuia o ka Ahaolelo, a haawi akn ī iia hoakaka i makemakeia. O ka nele nae i ka Loio Kunina ole, a o ka piha ole o k,\ Aha Kuhina, a me ke kupaa 010 o k° knlana, he kunui no ia nana i liouiawaliwali nui i na la mahope mai iloko o kp Ahaolelo. Ma .ea la 15 aku nei, ua lioea mai ke eke l*ta me kekalii mau olelo mai a Mr. Carter mai, e hoike nna. uamakemak' ia e hookomo he mau pauku hou iloko o na lioakaka kumu Kuikalii me Potug.ila, a me keia mau huaolelo—." he pono e noho au, a he pono e koho iho i hopo no'u." 'He huaipau keia, a ua like loa kona inanao me ke kauoha i hoouna ia aku iaia ma ka )eta o ka la 5, e noho aku. 0 kahoomaka koke e hoonohonoho hou a i ole o ka hoopiha ana i lm Aha Kuhina, ua ikeia iho la ia manawa he mea pono e hana koke ia ; aka, ua ulu mai Ia ka pilikia o ka toaa ole ana o ke kanaka kupono i Loio Kuhina ; a o ka niaopopo ole o ke ko io o na hoeueu a ko'u hoa Kuhina no ka mea i manaoia e holo uku oia i lapana, aka, ua makaukau no nne īa ke hoopiha ia ka Aha Kuhina a o hele aku imua o ka Ahaolelo a hoakalea aku e like me ka hiki ia makou. Ano, i kumu e maopopo pono ai i ka lehulehu ka manao, he mea pono o hoi hou aku ihnpe a e kamailio i na mea e pili ana i kekahi mau hoao ana mawaho, e hoonoho ia i Aha Kuhina liou ; n o m mau lioao a»a, ua hoolulu ia mai au ilokoo kn pouli me ka ike ole aku. Eia lea. o leekahi poe Keonimana kuonoono, i pili pnno. nia ko'u manao, me ka Papa Hooko o ka Ahahui Hoolawa Limahana a ka Poe Mahiko ; ua hoomaopopo lakou, e h ki ole mai ana o Mr. Carier, a oiai hoi na o anaom e liolo o Mr. i lapana, a me lea manaoia he me:i pono loa e hoonohonoho hou i ka Aha Kuhina, ua manao iho la lakou, he mea e hooko pono ia ai na pomaikai oi o ke Aupuni. a i oi loa aku ka hooi ana i ka mau o ke Kuikahi Panailike me Amerikn, ina e hoonohonoho ia i Aha Kuhina.okoa' loa, a e lilo kekahi noho i ka Mea Hanohano Walter Murray Gibson, no ka mea ua manaoia, ua makaukau oia e alakai i ka Ahaolelo, aka, e hoohui pu ia me lakou he ekolu raau kanaka Amenka i mahalo nuiia, no lakoa na manao piii ī ke Ruikahi i oi aku k.i maopopo mamua o na hoa~ elua o ka Aha Kuhina i koe iho. Ma o ka meaJ-iioomaopopoia manaoia-e--wae mai i keia poe mailoko mai o ka poai e hiki ke kapaia aku— ll Ka Poai Haawi Kumukuai o ka loaa ka o ke Kuilmhi." Aka, 0 na mea oiaio e pili ana, ke ne nei au he uuku wale no kahi me.a i maopopo ia'u, ua ike no nae au, o kekahi Keonimana i manao ia oia ka lawelawe o ka Ahahui a ka Poe Mahiko, ua hele aku oia imua o Mr. Gibson, a ua koi ikaika aku 1« ioia e lawe i oihana iloko o kekahi Aha Kuhina hou malalo o kekahi mau kumu, ke haawi ia aku iaia. Aka, ua hoole loa aku la o Mr. Gibson, aole oīa e lawe i ka mea i pahola īa aku iaia malalo o na kumu- i manaoia. Ma ka Poaha, la 18 mai, ua hoike mai o Mr. Armstrong o holoana paha oia i lapana, a ua manaoia e waiho nktt i kona haalele imua o ka Moi i kekahi kakahiaka ae. He mea pono paha ia'u e hoike ae maanei. ua hoike aku au me ko'u hoa Mr Walker imua o ka Moi, a imua no hoi o kahi poe kuonoono, i ko maua makemake ole e pale ae i ka halawai pu ana me ka Ahnolelo a i na i makemake ka Moi, e waiho aku no maua i mau inoa no ko maua mau hoa hou, ma kahi o Mr Carter a me Mr Armstrong, he mau inoa i manaoia e apono ana ka Moi, a e kue ole ia paha e ka Ahaolelo a e kahi hapa ano nui o ka lehuleka-; O-hele aku imua o kn Hnlo Ahaolelo, hoakaka aku 1 na hana a ke Aupuni i pau aku la, a e hooko e like me ka mea e hooholo ia nna e ka-Hale. O keia mnu hoaui ana aku nae, aole i loaa mai ka pane, a mumuli o lte kulanalana loa o ko lakou kahua mnmuli o na .ouli i hoiko ia ae Ja, ua n-iwoliwnli ko lakou hilinai ia e lm Moi ma kekahi aoao, a ua nawaliwali pu na hilinai ia e ka hapa nui o na 'Lii me ka Poeikohoia ma kekahi aono ; me kn hoomnopopo pu no hoi Ua kue ia mai lakou e kahi poe i komo iloko o kekahi o na ahahui ikaika loa i kukulu ole ia mimua mawaena o na haole. nolaila ua hoihoi like aku la na Kuhina a pnu i ko lakou mau hookohu i kekahi kakahiaka ae. Ua hoike mai ka hopena o īa mea i ka pololei o ka lakou mea i manao inua ai; no ka mea, i ko laleou manuwa ī haalele aku ai i ka lakou mau oihana, ua hoouna koke aku la ka Moi i ke kanaka i koho ia ina ka noho Lunamakaamnna helu ekahi no ke kulanakauhale Alii o ke Aupuni a kauoha aku la iaia e hoonohonoho i Aha Kuhina, a o ka inoa no hoi ia i lawe mua. ia e kekahi poe kuonoono o ka Papa Hooko o ka Ahahui n ka poe mahiko, no kekahi noho iioko o ka Aha Kuhina. ' Ina paha au e ku hoike ana, ina la maanei au pau. oiai ua pane oku la au i na haina o na ninau i waihoia mai ia'u ; aka, oiai hoi ua olelo ia e ka nupepa Guzette o ka l.i 24', mawaena o na kumu hoi hope o ua Aha Knhina Ia oia ko lakou » haule ana iloko o na manao kue pilikino a. i ole iloko o ka hoo-kan-j ma na mea pili i ka hoao ana aku e hoomau i ke Kuikahi Panailike," no ia i'nea ke noi aku nei au i wahi kowa hou iloko o kau pepa i paue aku ai au no'u iho ma ka'u oihana i lawelawe ai ma na mea pili i keia mau huaolelo ; oiai no lioi o ke akea ia ana o ke ano hookele aupuni a ka Aha Kuhina i pau a me keia Alia Kuhina hou, no na mea pili i ke Kuikahi a me kahi mau mea e aku, me he ln, he mea maileai no ia. O na ''manao kue pilikino u me ka hookano,." aole loa he hilei ke ike iho i kahi pali i keia mea, a he pono no e hoakaka ia ; uka, o ke kumu

| Mamuli o'ka hooholoia ana o hookuu aku ia Mr C#r;er, a e heopiha ia ka 4hn Kuhina/nolaiia, ua manao na Kuhina ho mea pono e haawi waha ak« i ko lakou haalele i na oihnna, i loaa ai i ka Moi 1« roann>u kupon° e hana ai i ntv hoololi, a ina 1» men h.ki, e hoopuipul ao i ka Ahu Kuluna, i hikini ke hooholo ina hana nui i hoike ia mnloko o ka Haiololo o ka Moi i ka woho ia pnne la ai, ho inea 010 ia, o ka oiaio, o»a ka mea aka lohuUilm i makemako. liia <)\vbu noi, iuo lea'u a |»ii, a me ko'u ohana ur honhu m ako iloko oko Kuikahi Panai! lilee nolaila he mea e kahohaiaaikj loho la ho mnu •• maiao kuo pilikino a Ua hooktno loa " ka wau i\o ka noonoo ana o hana i kekahi mea no ki; hoomau una aku iu* Kuikahi la. līe mta no nao i lea in'u, o koia mau. olelo ho kuo au ahe hoowaliawaha lioi i ko Kuikahi, ua laweh«lo ia ma o a maanei iloko ona pulo i hala koke ilio la> a me he la ua ko kekahi mau i manao ia ma ia hana ana, aka, aolo nae p«ha i ko lon u liko nio Un uni a mo kH u.«komaoiakeinsoli ok;. l;>weololo no ka hopona. (A kein pulo ««.)