Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 24, 17 June 1882 — KA MANAO O W. L. GREEN. [ARTICLE]

KA MANAO O W. L. GREEN.

( h'o'ii' 'uwi lela Puīe m'Z •) Ua koea ae he walii ouli pahaohao loko o ka H ale Ahaolelo inainixa ilcj iho o ka lmalele ana o ka Aha Kuhina i. pau aku la, a na ia mea e hoakaka lea i na hiom o keii mau huaolelo-4- a na j;iuoli hoi au i ka loaa ana o ka mana.va e koakaka aku. Ua hooilna mai la i.a Hon. J. Mott. Bmith ma o ka Elele ) ka Hale he kope o kekahi olelo hookolo, me kona hoike mai i kona manao-. L.na e kokua aku ana an. Ua nui na hoakaka ma ke poo o keia olelo hooholo, me na hookumu ana "110 ka mea" a ■'no ka mea" he mea maikai loa ke .Kuikahi Pannilike ; a he mea hoi ia i kanalua ole ia o kekahi mea oloko o ka Hale a maw-aho aku paha, ua hoea iku la i kahi o ka io maoli o ka olelo hooholo penei: A nolaila, e hooholoia, ma keia ke hoomana ia nei ke Aupuni o ka Moi, e koohana aku i na kmnu kupono apau □o.ka lawelawe ana, i kumu hoi ehooinau ai o Amei'ika i ke Kuikahi Pauailike, me ka liaawi aku, ina e ulu mai tia kumu no ia mea, i kekahi mau hoopohopono hou ana e pale aku ai i ke ialana kaulike ole ke ike ia pela, a i 'eumu hoi e hoololi ia ai kona mau ana i mei e apono ia ai e na mana kuikahi i elua. Mahope iko o ko'u heluhelu akahele nn, ui hoihoi hou aku au i ua olelo .īooholo nei, me kekahi -wahi palapr.la pokole penei: " Aole o'u manao nui i ka olelo hookolo, a ke m-.nao nei au he mea pono jle ka waiho ana ae imua ; ke hoole nei iu i ka hoopaa ana ia'u iho malalo o iekalii ano, no na mea e pili ana i kei.. inea." Ma ke kuka ana no ka pono o kein mea me kekahi poe mahope mai, ua koao au e hoike aku — O ka mea mnn, aohe ano o keia olelo hooholo, no ka mea, ua- makemake ia e hoomana i ke aupuni e hana i kekahi mea, aole loa nae he mana i haawi ia mamua o ka inana i loaa mua, ina no aole olelo hooholo, a o ke Kuliina ina he wahi ike e lawe ana no ia maluna iho ona i 111 hopena apau o ke komo ana aku ma na hoao ana e hoomau ia ke Kuikahi, ina e ike iake mea pono. A o na mea hou i manao ia uo ua kuikahi la, aole e 3ilo i kanawai, aia a ae ia e ka Ahaolelo. Ina e nana ia mai keia olelo hooholo ma ke ano oia ka manao o ke aupuni ma i:ana hookele ana ma keia hope aku, alaila, lie inoino ka hopena,. no ka men, i kumu e hoonaau ia aku ai ke Kuikahi Panailike, iie mea kupono ole loa ka hoomaka 'ana ia mea, ma ka haawi wale ana akui kekalii.mau kumu e ko ai ia mea, a ina e hooholo ia kela 01010 hooholo, a kope ia maloko o na nupepn, a hoouna ia oku i ke aupuni o •Amenka e kona Lwia makaala e noho nei, alaila, ua like no ia me ko kakou onou"wale ana aku i kekahi mea inamua o ko kakou noi ia ana mai o hana.aku

pelu. Oka mau oko kmkalii, ua lūlinai ia ke kō oia mea īua na ano liana maikai, a aole ma ka hana hou anu i kekalii olelo hooholo hou mo ke anpuni o Amerika. Mtf keia mau munao o'u, 'ua kokua ia au e kekahi keonimana mai Amei'ika mai, he kanaka ia i ane oi aleu koiia kukonukonn iloko o keia ninau mamna ae oka hapanui o kakou nona lioi na manno i ike ia ke akahole a mo ke akamai, a he mea hiki paha ia'u ke olelo ao, mo he mea la, lio hiki pono iaia ke haawi mai i ka lima kokua 110 ka liookele nna i kei:i wahi nioku aupuni uuku iloko o kei'i uluaoa no ke Kuikahi Panniliko o iinemo mai noi. He minamina walo no ko'u no ka loilii ole o kona manawa maanoi i maopoopo ai ini'Oia loina a pau. Ua liko loa ka manno o ko'u hoa oi i o Mr. YV T ulker mo ko'u ma keia olelo hooliolo ; a uuanokoku i inua o Mr. Armstrong, aki, maliopo mai, ua lioike mai ia'u nm ka olelo ana he opala walo no. Ua apoiu> pu ia ko'u j manao o ko kakou Luu i aupuni ma Waßinotona, oi .i ua kuk'i lota pu maua no koia mua uku, a ua ao mti kola ia'u e makaah loa e like mo k i mea i makemako i i o ka poo n ma ka olelo hooholo. Mahope ui.io koio, ua n.lowale aku la ua nei iljlco o ka ole, a o kahi kupono walo no ia no i.i olelo hooliolo e waiho ai. " * * * Ke manao nei no hoi au, u\ ala mai keia mau olelo ia 110 kuu kue i ke Kuikahi Panaili o mnmuli o ko'u manao he mea pono ole, a aole no hoi au i apono iki mai kinohi mai, he mea aiaikai kela manao kahiko e hoolilo aku ia Puuloa no Amei'iia i loaamai aike kuikalii. No ka mea, o ka moa nnia, he kue nui loa ka lehulehu o na knnaka Hawaii ia mea : a o ka lua, aole mea i ike he makemake iki kahi o ko nupuni o Amerika, aole 110 i lohe ia ua makemake mua aku noi, a aole no hoi i maopoopo kona lawo aku ia wahi ina e haawi ia aku nna iaia. Ua manaoioka lehulehu 0 ka Amerika wale no e makemako nei, oia 110 ka lilo ole aku oia wahi i kahi mana okoa o aku, a aole hoi o noho mana nui kahi aupuni e maluna o keia Paemoku ; o ka me.i no hoi in, a kakou apau i makemake nui ai. A o keia mau manao, he mau manaono hoi na'u 1 paa ai no ka manawa loihi i hala ae, ua lawa ia i kahua e olelo ia ai lie kue kuikahi au, e ka pee i hoala paukiki ae ia lākou me ka wela no ke kuikahi, me ka hoao ana e hoonohonolio i Aha Kuliina hou. A ina ua hoonaueue io ia "ka inoa maikai a me ke kumu waiwai," mamuli o ka haalele ana o ka Aha Kuhina, e like me na olelo a ke 6"Zdte, alaila, ua hoala ia maiia hopena mamuli o ua hana heleuluulu a noonoo ole a ua poai nei, oiai, ua poina iho la lakou ike ala pololei a me ke kulanai hana pono o ka oi.ŪD, ua hoao aku la lakou e hoohv.li! u.li i kekahi kanaka a lakou i hilinai ole ai, e lawe i kekahi oihaua kiekie o ko aupuni, ke ae nae nae oia i kekulii inau kvimu, oia lioi, e hooko oia i ko lakou mau makemake ; mamuli wale no o ka inanaoia he mana ,kah'i ona mahuaa o na Lunamakaainana i pahola ia aku ai keia. A iinle; hou eliu.