Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 31, 5 August 1882 — Na Keiki Imi Hana He wahi moolelo hoonanea. [ARTICLE]

Na Keiki Imi Hana

He wahi moolelo hoonanea.

Ko P-if .U-

[ Ka Hopaui.] Auolio ao la ka Moi ma koun nolio kalaunu alii ms k«hi kiokie i hoomakaukau ia uona, me ka ohnna alii i hoonoho pu ia ma kona aoao akau. O na'lii hoi o ka aina, a me ka poo hnuohano a pau, ua hoonoho ia lakou ma ka aoao heuia o ka noho Kalaimu knhi a ka Moi o noho ano. 0 ko anaina a nie ka lohulehu a pau ua hoonoho liko ia iakou ma ka aoao komohana o iea lanai, o huli pono aku ana i kahi o na noho oha i hoomakaukauia no na keiki imi hana. 1 ka va a ko unaina o kali malie nna a o nn mea a pau o noho nna me ka pano leo 010, "ua hele a nialu ko kula aolie lole Pneo," hookalii wnlo uo walii a na manoo e hoolulu ano, o ka maalo mai o ua lieloholena nani, a nie na papalina waliwali o ka ui opio. la \va no, komo mai la nrt keiki imi haun okolu, o kui aua o Eoni ma konn lima akau i ko knikmnahino alii pio, :v o Wilō hoi a me losepu, o ukali anu laua mahopo o ke kaikamahino alii. l j«i keiki imi hana i komo nuii ai imua o ko anaiua, ku no la nu moa a pau iluna mai ko nlii ka Aioi ma ko Kplauilu, a i na aialo a me ka lehulehu. Hole ae la na keiki imi hana a mamua pono o ka noho Kalaunu, kuiioi; like aku la lakou i ke alii ka Moi, a hoohele hou aku Ia lakou, n mamua o ko lakou noho ana iho maluna o ko lakou mau noho, kunou hoomaikai mai la lakou i ke annina a nolio iho la muluua o im noho. Mamua o ko-na ieiki imi hana ku ana mai o wehewehe i ka moolelo piha rno ka lakou liuakai, ua ku ae la ka Moi iluua me na waimaka o helelei nnn, a pano mai la imua o ka lehuleku. E ko'u īnau mnkaaiiiuna aloha, ke maū la loihi i kala m nei, t\a noho iho nei au a me ko'u oliana iloko o na ehaoha ku hohonu no ke aloha i ko keiki, ka kua o ko'u puhaka,; uaiko no oukou uia kuu poli no kuu milimili a hiki i kona lawe ia ana aku, aole hoi malalo o ko'u ae ana, a mo kuu ike mnka, malalo oia haawina o ka ehaeha a me ke kaumaha, ua ike ouko\i ia'u, ua hoopuka aku i ka olelo kuahaua, a malalo oia kuahaua, ua noho iho nei ke aupuni iloko o ka ehaeha walohia, me na aahu o ko kumakena, ua ui aku au i ke akamai o ko'u mau akeakaniai kaulana a īne ka iioiau o ko'u poe kilokilo, aole hookahi o lakou i hoike mai ia'u i kahi a Bio ka mea nana i lawe aihuo aku ia ia. I keia kora ano, ke ike noi kakou i ka helehelena o ko aliiwahine, me na keiki imi kana, amaianao ko'uhooko ana aku i ka oiaio o ka'u hoohiki ina ke kuahaua, e kali kakou a lolie pono i ka moolelo o ka lakou kuakai imi alii. A pau ae la ke kukalekale ana a ko alii ka Moi, noho 'ho la oia maluna o kona noho Kalunu nani, e hoolohe i ka moololo o iia koiki imi hnun. Ku ae la o Beni iluna ina ka aono hema o ke kaikamahine alii, a _ o Wile no hoi ma ka aoao akau o ko aliiwahino a o losepa mahope pono o ka noho a ke kaikamahino alii e noho ann. Huli liko ae la ko lakou alo a me ko lakou nana ana i ke alii ma ka iioho Kalaunu mahope iho o ko lakou kunou like ana aku i Ke Kalaunu, alaila, huli ae la lakou a hoomaikai mai la_ i ke auaiua; a hoomaka mai la e kamailio. Hookiekie ae la o Beni i kona kulana, mo ka leo malie loa e kamailip akalaola ana, ua pane mai la oia penei:— E ke alii ka Moi ma kou noho Ka-! launu uani-. E ola mau loa oe. E ka ohana alii, ine ko oukou mau naau kaumaha.- E hoomama ia ko oukou mau uaau luuluu mailuna mai—. E na Luna aupuni kiekie o ka aina-. E wehe ae i na kahakahana o ko kanikau laa ko oukou aahu. E na hoa makaainana a me ka lehulehu - E hoopau ae i ko oukou mau mokumokuahua o ke aloha alii no ko kaikamaliine i nalownle aku. E ko makou mau hoa alolia o k<i haawina hookahi o ka ilikune, ka nelo_ hoi a me ka haaliaa loa. E hookauoli ia ko , oukou mau naau haahaa. A o ka panina o ka makou mau noi mamua ao o ko'u hoomakn ana aleu e hai i ka moolelo pika no ko aliiwahino, a īne kona loaa ana. Ke hoomaikai aku nei makou i leo niakou mau makua palubalu, a i ka ' mea nona ka mana a me ka ikaika ka hoonani ia i na wa a pau, no ko.ua malaina maikai ana mai i kana mau kaiwe opio ma keia alanui o ka popilikia, i ka alo ana iloko o ka ohaeha a mo na hoomanawanui iloko o na inea mo ka paio ileaika me na pani paa o ka homo pio o 1 ko kupua Deragcma ikaika ole;— E na hoa puni kaao a mo iiil makai maka aloha o na keiki imi hana. Ke noi aku nei au i ko oukou ohiolu, mai hookoihe, a liookannlua ia ko oumau noonoo no ka hapa liope o leoio

kaao. Ma keiu walii, e iko nm knkou ī ka mokuahuna niia o no koiki imi haun, (i o lioiko a»s kola a mo koia o lakou iho no ka moololo, a uu> kn moa uana, i kii a lona ko kaikamahiuo alii iloko o knhi pnn, nw ka mnuao o kola n nio koin nion o Inkou pnknhi, o lilo iu ia ko knikiuuahiuo alii. Knumilio nini o ]3oni iio koiin j>ono iho pouoi: Owau o Boui k» moa o ku aku noi imua o oukou, ko lioiko nku noi au imua o oukou a mo ku Moi ma kona noho haiiohnuo. Ownu ka hnnau mua ona koiki imi haua, a malalo o kn'u hookolo aun ua liahai mni ko'n mau pokii Wilo n 11,0 losepa īnalalo o ko'u mau kapuni, ia makou i haalelo iho ai i ka aina npi, ua kia pololoi akn au i kn makou liuakai i ka pukoa ma ka moauH. I ko makou iho ana aku ilalo o ka papaku o kn monnn, lio nui ka pilikia n me ku paakiki. O ua kiai ikaika a me na pani paakiki o ka Halepnalmo, knhi i hoopna pio in ni o ko alii wahiue, aole he mea hiki ko paio aku akn, īio kuu nloha i ka Moi, a mo ka lahui o uolio nno i ko kaumuhn, ua hakaka pu a_u mo ko Inkou mau ikoikn, a ua pnio wiwo ole mo nn pani pan, n ua uoi aku nu i ko'u mau pokii e kokua niai in'u, mn ka hnkakn pu nna me na kini, nole laun i kokua mni, iia hookuu liooknhi mai laua ia'u o muke malaila, akn, ni!i ka nui o kuu iknikn, ua pakele au a lauakiln, mako aku la nu kini a lilo i pio im'u; a mi'u ponoi no i kii aku i ko knikamahiue nlii i hoihoi mni uei mo kulanakiln, a un iko no oukou, me au no ko kaiknmahino nlii n ku mai nei iuina o koia anaiun, Nolaila, ma ka oinio o ka 01010 kuahaiui a ka Moi, o lilo leo nliiwnhino in'n, a owau walo no kaua kane o koliu ni, o like me ko oukou ike nna ia nu.ua i komo mni nei, e kuilima pu ana. Ku mai la hoi o Wile a hoiko mai la noua iho penei:—li ka Moi a mo ke anaina; ua waliaheo a hoopunipuni loa na olelo a ko'u hnnau mua Beui i kamnilio iho nei, ma kona olelo ana, oia hookahi kai hakaka me na kiai o ka Hale plo o ke aliiwahiue, 110 ka men, owau ka mea nana i wawahi liilii i ka pukoa o ka moana, a me ka ik-aika no o kuu pu, ka luku ia aua onn kiai Elepaui ikalVa u me ka aua a okaoka liilii na pauihao paakiki, a ianei e olelonei, nnua; o ka'u ike ia ianei, o ka uilani, a mo ka hoomaliiuali, aia a pau na keakea o ko alnimi, alaila, oia nei mamua e miki e ai e kamuilio īne ke kaikaniahine alii, mo ko ianei olelo wahaheo aku, na ianei i hoopakole, o ka pono, na'u ka wahine a makou; i iko 010 no hoi pnlia ka Moi a me ka lehulehu i ke kohn, i ka pili 010 mai ma kuu aoao nei, Ina no lioi palia ia o pi--11 mai ana la i keia wa, e ike ana no hoi oukou, na maua ke kaunu lni e kohu ai, a nolaila, na'u ko wahino a makou e lai ai. Ku mai la lioi o losepa ka muli loa, a kamailio mai In penei.- Owau no o losopa ka lianau mnli loa o na keiki o ko niakou ohana, ho wahi keiki opiopio no; aolo no au o ako ana o lilo ka wahino a makou nu'u, aka, aole no hoi au e ahewa aku ana, ina f>eia ka mauao o ke Kalnunu; ke olelo mai nao hoi oinei, (kuhi iho k kona limn i ko kaiknnmiine alii.; 0 kaua pu uo i kaun, 1 ka wai o ko alialia. Ua hoileo iho noi ko'u mau kaikuaana, o laua ka moa i pakole ai ke kaikanmhine alii, a mn ko laua ikaika ka mako nna o na kiai ake kupua i hoonoko ai; a ma ka olelo hoi a kekahi, nana i hookele i ka pukoa i ka moana, a nui aku, aka, aolo nao laua i hoiko ne nei, i ko kumu o ko laua ikaika a me • kalii i loaa mai uij a nolaila au e makemake~nei o hoike aku i ka moolelo piha e pili ana i ka haua a ko'u 1010, a mo na pomaikai o ko'u noonoo penei.— Na'u i noi aku i ko'u mau knikuaona e hele b imi ī mau hanana makou, a malalo oia hole ana, ua loaa ia makou na makaua pnknhi, he mau kokua ikaika loa hoi. Na'u no i ao aku iinua o na makua o makou, o hale makou o imi i ke kaikamahine alii i nalowale, a malalo oia imi nnn, i loaa ni ke kaikamahine alii i lnwo nihuo ia. Na'u no i humuhnmu i ka moku o makou i ka wa i nohaha liilii ai i ka moann, ika haulo pahu ana mai o ke kino nlualu o ka ili pikapika o ko Devagona, oini makou ma ka monua, e paialewa ia ana e na ale, A ma ia hunmhumu aua au, ua paa hou ka moku, a oia ko maleou moku i hoi mai nej, a hiki i ko makou ku ana mai i len aina nei iiiohinei. O keia ka'u upnna haua i liana ni, uo kn inii ana i mea e pakele ai kō kaiknmaliino alii, ano ka mea no hoi, ho opiopio ko aliiwnhine, ua like no mnua a o ka inoa losepa, ho iuoa kola i kuiuma mnu i na poinnikui, nolaila, owau ko kano kupno na ke aliiwahine. A pau kein inau hoiko liko ole a na keiki imi hana, ua iniluhoa lon iho la ke anaina, mni ka Moi ma ko Kalnunu a i nu inoa a pau, nlniln, ku mai la ka Moi a- pane īnhi ln,— Un lohe'au i ka oukou niau olelo, aka aolo na.o i maopopo ia'u, ia wai la ka kana nui, a mo ka imi ana ma kahi o ku ai ko lilo ia ia ka maro ana i ko kaileanmhino nlii, a no ia muopopo 010 ia'n

ko wniiao noi nu e ninnu aku i ko kaikamahmo alii. Huli ao la kn Moi a ninau ao laiaia, i kanakano i niakeniako ai īloko o«& koiki imi hana ekolu. ka niuau n ko alii lea Moi, alaila, ku ae la ko aliiwahine ikuia, nee mai la oia imna ohn mnu knina wawno, kunou īnai la oia i ka noho Kalaunu, huli aku la oiai hopo i na keiki imi hana, hookieluo ao la oia i kona leo, a pano ao la.-£o lmawi noi au i ko'u mnhalo nui īa I3oni, ka hanau mua o na keiki īmi hann, no kana mau hana maikai, raa ka ūai ana o lioopakele ao ia'u mai ko'u nolio pio ana ma ia Home pio. Ke huomaikai aku uei no hoi.ko'u naau ia Wilo uo kana mau hana aloha a me na hooikaika ana, a pepehi nkn i ko kupua ino a mako ma kn, moana, i ka make mainoino loa. Ke haawi aku uei au i kuu puuuwai holookoa, a me kuu kiuo ola nei ia losepa, ka hanau niuli loa o na keiki imi hana, no_ ka mea, mamuli o kona noonoo maikai, ua alakai ia aku ua koa opio wiwo ole ma ke alnnni o ka pomaikai, o ka loaa ana o namakana maikai a ko iakou mau Hakn, iloko o ka makahiki hookahi oko lakou uolio paaua ana, a mamulioia mau mukana, ua kapaia aku lakou he mau koa wiwo 010 no ke nupuui. A ma kona koopakele pu aua no hoi i ko'u ola, oiai au 6 paialewa ia ana e ua ale o ka moann, ma ko kai hpolipo o ka hohonu. E lohe kmi luakuakano Moi ina ka noho Kaiaiuiu i keia manawa; ko'n ohaua imua o keia anaina nui; a mo ka lehulohn a pau o ko'u uiau makaaiuana ma keia horn, a oia ko'n manno amo ko'u makemake a pau. Aole au _ia Beni ko lakou hanau mna, aole no hoi au ia Wile kona hanau muli, aka, aia au i ka muli pokii i ka hauau hopo loa, a i ka inoa hoi o losepa, oia ka'u kane, a me ia au o kohu ai. Ia uianawa no, i lilo ae ai ke kaikauiahine alii ia loaepa, a mahopo iho o ko laua mare ia ana, ua noho laua me ka maikai a me ka oluolu, a hiki i ko lana mau la liope. Pi-pi-holo-kaao. Beni Wile ame loaepa. Honolulu. Augate 14, 187S