Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 33, 19 August 1882 — KA HOOMANAO I KA PELE O 1881. HE AHAAINA NUI MA HILO! NA HAIOLELO A NA LUNAMAKAAINANA! [ARTICLE]

KA HOOMANAO I KA PELE O 1881.

HE AHAAINA NUI MA HILO!

NA HAIOLELO A NA LUNAMAKAAINANA!

Alenuikaha, Aug, 12, iBB2. ī kuu nupejxi aloka: Eia au molana o ke "aliiwahine nukai,' o paialeTya ia ana o na ale haaupaaupa oAknuikaha, e kakau nei i keia epieelole pokole o ka naoolelo o ka ahaaina hoomanao no ka Pele o 1881 i pio, i malamaia me Kukuau, Hilo i ka la 10 o Augato 1882. He mau pule mamua ae, ua hoolala iho kekalii mau lede Hawaii o ka ua kaulana o kukulu i ahaaina nui no ka hoomanao ana i ka pio ana o ka pele ai honua o ka 1881, a ua koho lakou ia Mrs F. S: Lyman, Mrs. E. A. Nawahi, Mrs B. Brown, Mra. Waia, Mrs. Aoe Like. Mtb. Aheona, na Misses Pilipo, Mihana, Alai a me Jesßio Kai, i komite imi ekla no ka ahaaina malalo o ka noho puuku ana o Mrs. E. A. Nawahi. Ma ka lakou hoomanawanui wahino ana u& makanaia lakou e na dala i kokoke e piha ka $200, mo na mea ai i haawj wale ia mai mawaho ao. A m hooliloia aku na dala i hoahuia no na puaa he 15, na paliu poi he 18, na ia maoli, na moa, na opihi, na limu, na kulolo, na tvohi o ka uka waokele, a me kekahi mea e ao. 0 ka lanai ahaaina, ua kukuluia ma Kukuau, Hilo, ma kahi i manao ia ai e kahe īnai ana ka pele a palaha iho i na pahoehoe, a me he mea la, he 400 paha ka piha no ka noho hookahi aea. Mamua ne o ka la 10 o Augate, ua makaukau na mea a pau o ka «hnnino malalo o ka hooikaika ana a keia mau Trahine ilioikoia maluna ae. A mavaena o ka hora II a mo 12 o ke awakea Poaha, Augato 10, ka la hoi i hoomaopopoia ai oia ka la i pio ai ka pele ai homia o ka 1881, aia hoi, ua ku ae ka makua Koana o kanaenae aku i ke Akua me kekahi mau olelo pokole a me na hua pule. A i ka amama ana, ua noho iho na poe a pau i akoakoa no malaila maluna o na papaaina loloa ekolu i luhm i na mea ai Hawaii e ai ai malalo o ka eleu o na inoa o ka poe maluna ae. Eia ka poe auo koikoi i akoakoa ao malaila; Ka Mea Hanohano ke Kia-j • aina Kekaulike, na mea Hanohano J.

Naivaliij P. Huupu, J. M. Kauila, F. S. L)Tuan ame kana irahino, ku, īmikua Koana n me kaiin waliino, ka makua Laimann a mo kaua •\vabiue, Ilov. E. P. Bakev amo kana waliiuo, Kov. W. B. 01eBon a 1110 knna waliine, Mr. L. Soverance a me kana waliino, Mrs. Rood a me kana kaikamaliine, Kauka Wctmore a me knna kaikamahino, Mi'b. KciiuedV) Kupoiui T. Spencer, Knpena Elderta a me na kaikamahino, Mr. J. Au6tin amo ka ohaua, Mr. "• Dit'keny, Mr. Martin, Mr a mo Nre. C E Ilieiinnlboii, Mr a mo Mre, Jcrdan, Mr. AY. S. Aknno, Mv a mo Mi'k. I\oho, Mi'--. Ai_ Akau, Mre; Loo Loy, Mre, H. K. Kuwninui, Mr. u .1110 Mrs. Boukloy, Mrs. M. Koakaokalani, Mis?s' Hana Knniuu, Rov. J, S. Kalana, E. Kokoa, P. Kamai, Pinao, J. Kokipi, na liaunuuni " ko kula Hanai n Hilo n mo kokahi pne lrhuleliu e ae. I ko anaina o luaknlia un;i i ut» nno ai Hnwaii, aia hoi, ua ku mai In o J Kaluna e hoike i mua o ko anain». i ka wa o pau ui ka ;ti aiui o ka papanina muu, e ku niai ana na lunamnkaamnna o kakou o hoiko i ka laun unui hana iloko o ka Hale nliuolelo. 1 ko oki io niiH o ka ai ana, alnila, ua ku niai la o Hon. P. Hnupn, :> pnno mai la penoi: E iin hnku īnakaainniw o'u: 110 ekolu walo no mau hana ano nui ;i ka ahaolelo o 1882 i hana ai. Ku niua, oia ka haawi aina; kn lua, oia ka bila o ae ana i ka inu rama akea; ko kolu, oin ka aie olna miliona. Alaila ; wohowelu 1 aku la oia i koia mau kumu ekolu ann i lavre mai e&a. liiki i kona oki una. Xoho iho la oia i lalo nio kamolala n me ka huro ole ia o na makaainana o Hilo. Alaila ; ku mai la ka Hoii. J, lN;nvahi a pane mai ponei: E na makamaka u mo nu hoa'lohu, aloha oukou: L T a akoakoa mai nei knkou maanoi e hoomanao 110 kn pio ana oka polo, ka mea a knkoii i pihoihoi a i lele ai na hanli e kaho ruai ana maloko nei o ka pmv\vai o ku kakou wnhi knlanakauhale uuku maikei. Akn, ke hai aku nei au ia onkou, ma ka la 1 o Okatoba o hiki mai ana, e kahe mai ana kokahi pelo weliweli nana e holopapa maluna o ko kakon aina inti kekahi kihi a kekalii kihi o ka ahiu, ioi aku kona ino ame kona weliweli i ko ka pele a kakou e hoomanao nei i keia la. A hiki mai ia la, alaila, ua hiki mai ia hopena o keia lahui. (Huro ia) Ua olelo ia iho nei o ko'n hoa ka haawi aina. Ao. Ua lilo ka aina ka mea minamnia. kaki e lui ai o na wawae, ka luhi hoi o ka Nai anpuni kaulana, kela aina waiwai mii o ko kula o Kamaomao lio 24.000 eka. Ua oleloia~o ka poe nana i I haawi i ku aina, he kuleana hapalua ko ' Keolikolani i mahele ole ia iloko o na aina Lei alii, a o ua kuleana la, ua ku_ ai ia aku i ka oua milioua, Ko hai aku nei au ia oukou, he hana hilahila oio I koia a ka ahaolelo i haawi ai, a ke kapa aku nei au i ka poo nana i liuawi i | keia aina, he poe kipi lakou i ka aiua I

Ua hookaawale ko kakou kiuuukaua•svai i na mana n\ii ekolu iloko o ko uupuni, oia ka mauu Ivau Kanawai, ka uiana Hooko, a mo ka mana Hookolokolo, a ua liookunwaloia ko lakou uiau man». pakalii nio lea uiauao ole o ka iuana o kekaki i ko kokalii. Pehoa, ua lianaia anei e like mo ko kaiiawai e loaa ai i ka pilikoko koiia kuleana i ka ■waiwai o kona pili? Aole. Uo onouia uiai lie kauawai me ka pupuahulu e lawe ana ka mana Kau Kanawai i ka mana Hookolokolo a liookolo iho la i keia kanawai haaivi ainn nona na. oka he 24.000. E īaanao aua anoi oukou ina he poe aloha ainn io na lunamakaainana g haawi anoi lakou i ka aiun? Aole. No ko lakou īnanuo laimakaia ivale no keia. No ka mea, ua hoakaia imuao na )Uaka o koia poo kumakaia na elala loaa walo, na oihana a me na kumuliinu e ae ? a puni iho la lakou a liaawi aku la i ka aiua ka moa loaa ole. E hoomaopopo no hoi oukou, i ka po mhope koke iho o kakookolo iaaim oka biiahamvi aina ma ko na heluhelu alua, uu kono ia ka poe a pau i koho i ua haawi ninaia e hele i kahi o ka ona miliona , a malaila la- ' kou kahi i inu ai a pau i ka ona. Aka, ' mahopeoka holo loaana, aole i loaai kekahi poe i koho i ua h«Rwi pina la, kekahi niakana a lakou > moeuliane ai, n ke mihi nei lakou i keia wa. Un ukiuki loa na niakaainuna o "\Tailuku i keia manawa i ko lakou mau lunamakaaināna, a no ka maka\i o kokahi o ua lunamakaainana o ia apana o hailuku ia oia i ka pohaku ke hoi aku, ua holo loa mai oiaaualele ao ma Kohala. 'Hm-oia) 2?o ka aie elua milionn. Mo ka ike 110 o na lunamakaainanane, o nu loaa o ke aupuni i koho ia no elua niakahiki o holo akunei, he kokoke elua miliona, aka, ua hoomahuohua ao lakou i nu lilo o ke aiipuni a kokoke o eha milionn, oin hoi ua papalua na lilo imua o na Joas. He kalainina neauao anei ia, iaa he hookahi elala ko'u loaa i ka la, a o ko'u hoolilo ana ho elua dala 110 ka ln ? Aole. He kalaiaina naaupo kela, u lio mea maopopo, ua make o oia i kona avu o ola nna inn pela kana.hnna Pela no ke aupunj!

O ko'u malionmko, ona nīo u pau a'll i aie ni, o hookaa au, aolo o'u makemako uakn'u koiki o hookau i ko'n nio, nana no g liookan i kona aie. Ko nann ia nn liaua a keia alniololo, im maopopo, ua iiliaulia wnlo iaka hainvj nuu. Hoaka la ka pomaikai a mc ka wiiwai o na pvikuniahi i hoolilo ia ho §20.000, uu puali koa mokupuui l\e §00.000 a mo na liooinaliualiua walo ana i kekahi mau liaawina? Hoahn ka waiwai i\o lunuoa lioohinuhinu auo ole? Kehai aku uoiau, o ili aua nuiluua o koia lahui ka liookaa ana i koia īuau hana nhauha a ua lunaniakaainnna. Aka, ua liauoli au i ka hoilee aku, un koo walo mai uo uiukou lio owalu mai kein mau ulumha palenaolo ann. Kw kauoha aku nei au in oukoii, e hoopoinn onkou i ka noonoo aua i .na lunainakaainnua ulmuha ilalaa alohaole iiv kakou, a nia koia hopo aku, e koho oukou i na kunaku uiio like mo ka Luua o Koua Akau. ke kuokon wa ka ihuio. { Huvo ia") ' Ua liooniauia ku i>a\)aaina a liiki iua hora liuln uo ka poo o hole ului ana o tii. l'lumainlii.