Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 42, 21 October 1882 — OWAI KAI ALOHA OLE? A OWAI KA PAKAHA WALE? [ARTICLE]

OWAI KAI ALOHA OLE? A OWAI KA PAKAHA WALE?

jNV>/ ),C7K i" EeonoAoha A ? ole M K. Zt. E ka nupepe Ko Hawaii Pae Aiua J?o/ta ka m:— Ua ilve aai ua niaau a ka Elele Poakolu o ka la 2 o £ept, 1882, Helu 55, A oia no kela maluna. A i ko'u aiakaikai ana i ka wahvai io 0 keia uiau uinau me ke akaholo, aola 1 like m liaina a maua, me leona iuau "wehewehe kumukanawai ana; a he aupuui kuinukanawai ke aupuni o Hawaii uei. A iaa he aupuni kumukauawai ke aupuui Hawaii nei, mai hea i loaa mai ai keia jnau ninau niakona, opu keemoa, kumakpia oiaio i ko kakou aupuni a ma ka lahui, a me ko kakou īnoi aloha. Maaaei e kamailio aua au-e like ma ka loihi o ka noho mana tma o ia kuoinkauawai; aohe mea nana i keakea mai a kue mai hoi i kona mau poao a hiki i kona wa i wawahi ia iho nei e keia kau Ahaolelo lokoino. Eia imua o ka lehu. lehu kekahi mau maua nni i ikß ia nie ka maopopo loa ma ieia Kumukanawai a me na kanawai. Oiahoi keia, 1. 0 ka mana Kau Kanawai. 2. 0 ka mana Hooko, 3. 0 ka mana Hookolokolo. A nm keia man mana ua ike īa, ua ]-)olo]ei na mea a pau i hanaia 8 ka mea noiia ia Kumukanawai, e kapa ia nei i keia niau la lie moi anunu, he lima kakauha, he makee i'ka waiwai 0 hai; pela io anei, ma ko'u inanao aole oia i haua e like me keia mau olelo. A mo keia mau mana ekolu, ua ike ia elua mana- nana i hooko ka makemake o ka mea hookahi, me ka ninau ole i ke kolu o na mana; a nia keia mea ua nui na lioopaapaa ana no kēia mea i mua o keia kau Ahaolelo i par ihu nei, mo ka manao o kekahi mau Imnamakaainona e ninau i ka mauao o ka wima Hookolokolo; aku olelo mai ka Loio Enhina hoj3ohopo loa oia, ina e hiki ana- keia inea i miia o nn Lunekanawaioka aha kiekio e liookoio io ana no lakou i ka hapalua o keia mau aina e knmuilio ia nei i mnn o keia haie, no kanieu. miliona ;i oi nn uka iu'im mai Hawaii a Kauai. A Jiii keia mau hua,olelo a ko kunaka īk<; kanawni, a me koua mau hoa lvxihina a me na lii a me na Lvma mokaainana i kauoi alnkou i loko i> ka ai. i«u pohihihi. Eealui nakumu i hopohopo ai ku Loio Kuhina no keia niea? Ua komo anei oia i na keena o ka mana. liookolokolo, n vta ike pnha i na mea iloko e hoonolo ana lakou o hapalua o'ua eka ainai olelo ia ae uei r oia ka lakou olelo i īioo-

hok oi? I na poln ka uooaoo aiia o k» Loio Knlmift, a mo kona iko ka mauao m m ua al&kai hewa ok i koua mau hoa Kuhina, a me naiii o ka ™7v? I°' a T H h . a P a lwi ona Lunn mwiaamana liaawi aiaa. Pehea na na iko ka Loio KiUiiua he kuleana °iaio ma kekauawaikoka mea kiakio R, Keohkolani; heaha ka m«a i iawo īa ai koia mea i mua o ka Aha Kau KaimwaUhwmai ikanawai?0kahana anei keia a k& loea kauawai, ā. ōlakai 0 ko ka moi aupwi. Aolela o kona ike kanawai, he makau walo & hohopohopo wale, ma keia mea, ke hoomauao nei au 1 na olelo kaulana a naliona o keaupuni Hawaii nei i keiakau Ahaolelono ka L°i° Kuliina i olelo iaaku ai, ina aole a hiki t a oe ke pane no keia ninau haawi aina, alaila, ua oi kou pono e waiho man kounoho Euhina, no ka mea o kau haua keia i noho ai īna ia noho, he alakai ma na kanawai a keia Ahaolelo e ninau ai ia oe a pane 00. A no ka oiaio o nainea a Kamehameli!i \ i hana ai. a mo kona- Kumukauawai nie na kana<vai, aoho i piii iaia kela mau ninau maluua, e olelo ana. 0wai ko aloha ole? Otoi ka pakah wale? Mo kuu manao wiwo 010, o lakoii no kai aloha ole, kai pakaha linia nui, anunu lima kakauha ika waiwai n ka nolioaliio Hawaii nei. 1 ka make ana o Kumehainoha IV un hoopii anei o M. Kekuauaoa i kona kuleana iloko o ka waiwai o kana keiki aolo paha? I ko'u manao a mo ko'u kali akaliele aua iiyi weliowehe a Keanoaloha, ka inea i huna i kona inoa no ke ahupuaa o IV ailuku, ma ka lalani pololei e pili ana i ka mea kīekie E. Keelikolani; aole au i ike ma ke kanawai ua hoopii o M. Kekuanaoa ikonakuleanaoiaio iloko oku ivaiTvai o kana keiki. Eia ka'u niea i ike oiailaua a elua e ola ana o ka makuakane a īne ke kaikuaana c ka mea i make; maanei nae paha lakou nei i kapa ai i ka mea nona keia Kumukanawai, he lima kakauha a he alunu, E ka lahui nona kaaina, a me kamoi nona ko aupuni, uahiki maikakou i kahi i hooko iaai ke ahupuaa o Wailuku nona na eka aina he 21,000 nonana dala he § 10 000 wale no, a puehu loa aku la i ka ona miliona ma ka hana ia anai kanawai. Kau inoa aku la ka īnana Hooko o ka pau no ia. Maanei olua no mea a ka lnhui e nana ai me ka makaala loa. 1 O ka mana Hookolokolo, he mana nui oia ma na .ninau kanawai ana ;* a o kana olelo hooholo ua paa. 2 O ka oiaio o ke Kumukanawai mai ke poo a kona huelo, me ka mana nui i kokua pu ia mai e na mana lani. TJa oki au maanei D. K. Kumukanawaī.