Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 47, 25 November 1882 — Na kuei ka Aha Kuhina! [ARTICLE]

Na kuei ka Aha Kuhina!

lii<;AHA &A i'ONO KOU K HAWAII? ( Koona mnī ku Holu 40 iuai.J 1 ka wa n ko Akua o iko mni i ko kahua ou 0 Hawaii au popopo, a ua lauakila ko huo mahuia o kou uiau liokun, alniln, ohooima wai no u i kokahi mea pahaoliao, alaila, e iko. ia no kn weli o ka maiiawa, poi a i 0 uo. 0 ka Imaolelo auo nui a ka laui i ■ kualiauii ai maliopo ilio o kona uoho [ auu nia ko kalmmu o Hawaii, eia no ia, "O ka Hooulu laliui, oia ka makia o ko u aupuni," uolaila, ke lawo mai uei nu i leeia iiiau huaolelo aloha a waiho pu uie ke kau ahaolelo o 1882 eie kaua uiau hooko niia, a rae aa hana a ka aha kuliiua o koia uiau la i kahua na'u e •k&mailio pokolo aku ai uie ka niuau lillii &ua, oiai ua puka ae la, ua mai, a ua hala aku ia, a ua nulo aku la. Noleila, o uiuau liilii kakou rae na h&iua p\\ kftkalii. 1 O un hanei u keia kau ahoolelo īnai ka 111 ua n ka liope, ho uiau hana anei ia o liooulu aua i ka lahui Hawaii? | Aolo, lxo mau liaua wale no ia e uiu moi t ai ka aio īuii o ka lahni, a o koua hope lie poiuo. 2 Ouu hookolo aua umo nn liooponopoiio, mo ka aialama ana a j keia mhu kuliina, iie mau haua aiiei ia :uo ku hooulu ana i ka lahui? Aole, he I mau haiia wale uo ia na ka Uupo i like īue kamalii ike 010 i ka helu po, ina pela, ua 2oaa he mau kahua laula na kaiou e kaniailio naauao ui a pili wale i na kuhina. 1 0 ka hoouiu ana i ku lahui a ulu mai, lie kahua ia uo ka uiau, ke kuokoa ka hanohano, ka waiwai a we ka pomaikai ma ka holoinua ou e Hawaii, uo ka niea, lie 01010 oiuio keia, a na ka puniu I i piha i ka 1010 maemae e kaupaona [ iho, oia koi keia:-— I aiii i ke kanaka r ea! ioiu pela, uu hiki no ke olelo ae, na ke kanaka i koho i lilo i alii. Ke manao uei na kuhina uia kela walii, o na kauawai hookaumahīi, ua hoolilo palena ole <fee, oia kft mea nana i koho i alii, ina pela ka manao o na kuhiaa uo ] ia mea, alaila, ke lioike aku nei uu me | ka oiaio, e kipaku i keia mau kuhina [ mai io laua noho kuhina ana, no ka , mea, ua nele i ke kalaiainanaauao, oiai aole i loaa ka latifcu a me ka loaitu nou o Hawaii, nia o keia inau kuliina ]a. I 2 I aupiuii iua maiaainana ©a!ī nani wale ka la i kona wa e hiki niai ai. uui keia maliele elua, e haawi ana au he nia ninau liilii, aka_, hookahi no haiua. I I aupuni aiiei i ku hoonoaia ana oka rama? 2 I aupuni anei ina hoolilo palene ole? 3 I aupuni anei f ke kuai aina mii V 4 I aupuni anei i ka mokuahana o m keiki i na jaakua? 5 I aupuni anei ina aole ka lokalii V j Ma kein mau ninau liilii ō i hoikaia nialuna, hookahi no haina, aole e lilo i aupuni, no ka mea, aia he olelo naaaao, "O ke aupuni i mokuahana iaia iho, iiole ia e inau." Ena kuliina kipi aupuui maopopo, aole anei i kuikahi ko olua manao e lioopau i ke kuokoa o Hawaii, a e noho «lii ka Bila aie miliona kaa ole, maluna o kona inau kae moku? Eo, he ikaika ka lokahi, he kuokoa ka lokahi, a lie maluhia ka lokahi. no ka moa, lie oiaio ka kuu peni e lioike nei, »u ka lokahi i hana ika lani a me ka lioniia, a meolua e namau kanaka kue i ko olua īnau hoa kanaka, oiai, o olua ka liana hope loa a ka lokahi i hana ai. "E ka make, auhea kou lanakila? E ka lua, auhea kou huelo awa?"

Ena kuhina oku Moi, e haawi aku ana au he mau uinau kupono i ke kaliuiL kuiii a olua e liookano la i ka lulii, ka elia hoi o na liuna lepo makaainana i koe o ka lanī Moi, penei;— 1 Auhea ka $2.000.000 i aa ia e ka, ahaolelo o 1882, eaieke aupuni.' 'iHealia lu ko kumu e loaa ole mai' nei ka laikiui kuai i'uma o Kohala uei, oiai, ke nauki loa nei ko Kohala poe inu rama i ka, hiki ole 3 Ua hiki anei ia olna ke oki' i kekahi puka Uuiuuha, ina oluii. e oki i puka poepoe, a-inauu hiki, iilaila, pehea o oki ui/ a iua aole e hiki, alaila, no ke alia ka hiki Ma ieeia. mau ninau ekolu e kaupaona ia ai ka 1010 o ko olua, mau puiiiu e ka mea kaupaouu n Kaiaura ke ulii. Penei ka weliewelie una o na paoua pakahi:. Na ka uinnu muu o hoike īuiii, ua piliwalo

0 Kipikona mo Ailuono. kn mnmi oJua o liai nmi y« milii laun no ka hewn » laua i haua ai mc na Inuamaknainan a hoopiHineaai. Ka ka ninnn okolu o lioiko mai, ho mau kuhiiw naaupo hiki 010 ko imi i nn, knpuni poailiona o l?a h i kunmoo o ka Hiiwpokamu, X l;n loaa aua o huina pololei o kein niftu niuau ia olua a lioiko ao imua o ke akea, k« koLo uei a», * akaaka ann kn la a heaohouo mai hoi ka mhliiun. E oluolu olna o o'u lioa kanaka e uo- 1 lio liaakei moi ia i ka nu-a luooua pawehe o Niiliau, e ai ana i ka loaa o le : kumakaia oke auo kipi aupuui, e hoo- : paui na haua olalau, a q li ea iko kaaaka e komo lualoko, e hanai ai a iiewa ae ka waha, eia ka uku la he īualiiliia, aole ke kue, ka mokualiaea. E kuu hoa kakele olelo o du niiir.h poMhihi o ua la i liak aku, Ailueno Bvlsh, Alolia oe: I ko kaua mau la e uoho aua iloko o ia papa pai, aele kaua i ao ia i ka mokualiauii, ko kue a me ka liookano, nka 0 ka uaauao ka kaua īuea i liooikaika ftl *i o ke kiunakaia i kou lioa k-anakn. Heaha la keia ou, i iko ole iho ai ia, Malio, i ko 07 o kou nanu uiakahiki, o ka 2(i ia o ko'u maii la; e hoomanao oo i n» olelo a ka kaua iiiaii kumu a »o aa makua, o iuai nui i ka uaauao, ka makua, ko kuuiu r me ka waiwai o koia uoho aiia. Na ka iiaauao oiaio iiuua o ka lahui o kaupaoim ia ai kou Miuu Ja e kou anela kiai. E kuu hoa pili o uahale luii uaauao ua koho in e aa kilo aupuni, ua kuhikuhi puuoue o ka aiua 5 a ua liiliaai nui ia hoi e ka lahui o kou ©au pae moku, e ola o Hawaii ja oukou ana kuliiiia liou o ka Moi a me na haua a keia kau aliaolelo, eia ka aolo. O Jia ninau ano nui aka lakui i keia naau la e nuiie uei, oia keia; 0 ka aiua i kuai ia uo ke elala, heaha ka waiwai oke aupuni lua ia knai ana? "Ua manao ka mea kakau īna k4ia uiiuiu, e kono aku 1 na kuhina o ka Moi a nie Hod. J. I\akookoo, luuamakaaiuana helu elua o "Wailuku, e hai inai i ka haiua o keia uinau me ka wehewehe pu mui i ko ko aupuui pomaiaki ma koia kuai aina, a walio o ike aku lioi ka lahui, he uiau kmnuhiuu waiwai ko ia kuai ana. Ua kaa anei ka aie lahui, i liiki ai jia hoolilo a oi mainua o ka mea hiki ke liookaa? Ua mauao kou ka mea kakau e ninau hou, a nana no e kai i ko haina, peuei: Ina aole i kaa ka aie lahni mua e waiko nei, ua ike ia he lieluna haahaa, ia aie i eo keia nianawa ilio, alaila, psla i ulu mai ai keia ninau. Ina oole i kaa ku niea uuku, alaila, pehea la e ! hiki ai ke haokaa ika mea nui ? Aole J e hiki ke liookaa i keia kupa'i a ka aha olelo a me na kuhina i hana aloha ole ai. 0 ka meu hou ano nui mahope mai nei, oia no ua manao pane a Kipikona imua o ke komite e palo ana iaia me ko hooili aku maluna o ka nhaolalo ka hewa. Eke kuhiuu, ua pouo io kou manao; he oiaio na na lunamakaainana i ai i kau mau papaaina, a hoopilimeaai aku la mamuli o ka oukou mau kauoha ka mea i liewn ai, ke oiaio kau e Kipikoua; o hewa no hoi ke olelo ae, ua hewa wau i kn pao aua i ka hue wai o na lunainakaainaiia a piha ka apu a īne u» oke o ka puliki i nu ala o Kaveleau, ku ae no lioi ana. Ke kooki nei noi axi i ko'u - pane, a n» ktv naauao o ke ait nooiaoo iho, "E koho inai ue i ke ala, a e ola oe a me kau hua." * E hoomaha ae au n ku hou aku i ka papu o Maukele. "E paio i ka pniomaikai o k» inauaoio," wahi a Paulo. George Williaiu'. Halaula Kohala Akau, Nov. 13, 1882.