Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 50, 16 December 1882 — KA MAKUA REV. T. KOANA, UA HALA. [ARTICLE]

KA MAKUA REV. T. KOANA, UA HALA.

Ma ke ku ana nini o ka "Likoliko" i ke kakahiaku o ka la Saba(i iho uei, ua loho koko ia kein uiau huaololo walonia o knu no ln m nluna. Ika I'oalima, ka la 1. o koin nialaioa, i ka hora 12 o ko invaken, ua. kii nmi ka Aiiela o ka Moku iiuo, a ho 15 minuio malxopo iho koua hookuu ana i kona luuiu hono loa, A lioi aku lu i kouī\ lioiuo 1 heoiuukanknuia nona uiu kn hiui. A ikala Snbati, ua niauoleia ivku ko kuio lopo ium i haalolo ni i] u >pi) noi, a ua kanu ia mn ka ilīnu o ka Ekaloaia haolo «m Hilo, malaila •> moe ai i koua moe loa, a liilii i Ka la nui o ala how mai ho kino lani, ho makooloa mo ka palaho 010. A oiai oia 110 kokahi 0 ua uiakua kahiko o ka pouo ma Hawan noi, ho niea kupono o liooiuauao kakou ī kona inoololo. Ua hanauia o Tito Koann ma ko kulanakauhnlo t> liilliiigworih, nm ka mokuiiina o Kouolikula, Aiiim'iku Huipuia, i ka la 1 o Eel>eninri m. h. 1801, a nolnila, ua pilia pono aa makahiki he 81 mo na malunm lio 10 o kona ola ana a hala uku !a oin. O koim niau makua honiau makua iiaipulo, aua alakaiia oiamanaluiua haipule niai konawa uuku loa a liiki i kona kauaka makua ana. 1 ka eha o kona mau makahiki hoomaka oia e holo i ke kula ln. Malaila oia iao iaai i.ka aepela, ka helulie- . _lu, kakaulima, ai'inialLku, palapala aiiia,piliolelo a me ka Ui no ko Akua. A i ka 13 o kona mau makahiki, kokua pu oia i kona makuakano ma kaua oihana mahi aina i na malama o ke kau, a hele liou i ke kula wae i ka hooilo. Elua makahiki i hoohala ia pela, alaila komo aku oia i ke kula Acaclemy ma Madison, a malailu i ao ai ike Anahonua Anahuinakolu, Anu A ina, a pela aku' ama keia kula kahi i loaa ai iaia koua inau ike. Aolo ilo i koiuo aku oia i na kula kiekie(collego). 1 ka 180 kona wau makahiki, liooniaka aku la oia e hoao mua i ka oihana kumu kula ma ko kulaiiakauhale o Saybrook i ka wa hooilo, a o kana oiliana uo ia no kokahi inau makahiki hou nku. I ka makahiki 1820, uu lielo aku oia 1 ke kulanakaulialo o Eiga, ma ka hapa Komohaua o lea mokuuina o Nu loka, e &*> ai i ke kula malaila, oiai o kona kaikuaana o Rev. Georgo Koana, ke Kahu o ka Ekalesia mnlaiin, a i ka makahiki lb2B, Maraki la 2, komo oia i ka hoahanau niu kola Ekaleeia. I ka makahiki 1829, ua koho oia i ka 'oihana kahunapule a hoomaka i ka lioomakaukau ana no ia oiliana. A i ka malama 0 lune, ii. h. 1831, lilo oiai haumana ma ke KuJa Kahuuapule īna, Auburn, Nu loka, ma ia kula hookahi no hoi i ao ia ai na īuakua Hikikpke, Boluwiua, Laiana, L. Lamika a ine S. E. Bihopa. Eha o lakou o ola nei ma Hawaii nei i keia manawa. Ma ia kula oia i noho ai a hiki i ka M. h. 1833. Ika la 17 o Apei'ila 1833, loaa iaia ka palapala ae liaiolelo ua ka Ahahui Luuakahiku fPraebyteryJ i ko lakou halawai ana ma Auhui'n, i ka īnalama o luue o kela makahiki, hiki inai la 'ka leo kahea na ka Papa Misionari ina. Bosetona, e hele oia e imi_ ina paha he mea hiki ke kukulu i rnisiona i -waena o na pegana hihiu ma Patagonia, maka welauhema loa o Amei'ika Hema. Ae koke aku oia, a ua hoolaa ia ma ka oihana kahunapule i ka la 28 o lulai, ina Bosetona, a holo akula no Patagonia i ka la 16 o Augate 1833, me koua hoa o Kev. Mr. Arms, noho laue malaila me ka hoomanawanui loaiua pilikia he nui, a hala na ma'ama elua me ka pakele mahunehune o ko laua ola iwaena o kolaila lahui ahiu loa, a hoi hou aku i i?osetoiia ika makahiki 1834. Ia mauawa, ua lioomaopopoia oia i miēioiiari e holo mai i Hawaii nei. Mare ia oia me Misa Fidelia Church i ka Ia 3 o Novemaba 1834, a i ka la 5 oDekemaba, holo pu mai laua me Miss Lydia Brown, Miss. Elizabeth Hikikoke, Mr. H. Paiinaua, Mr. E. O. Holo a-me ka laua mau wahine. Ika la Uo lune 1835, lielii uiua kkou- i ke one o Hawaii nei. Hoonoho koke ia o Koana ma Hilo, a malaila oia i uoho paa ai a waihō kona, mau iwi malaīla. O ka 1« - 21 o lulai 1835, oia ka la i hehi mua ai kona mau kapuni i ua kapakai o ka ainā~Uakanilehua, a 0 ka la 1 o Dekemaba 1882, oia ka la i lele »ku ai kona uhaae mai kela Avuhi aku a koino aku la ina puka momi olino a ike aku. la ina alanui gula kamahao o ka lei'uealeina Hou maluna. O kana mau hana a pau iloko o keia mau makahi he 47, mo na malama keu eha, me na ■la he 10, ua kamaaina i ko Hawaii uei lahui, a. ke noho nei kona ohana, koua Eealesia, a a me ka lehuleliu, me ka u a ine ke aloha nui no ka makua i hala aku. Ekolu wale no maiiawa ona i kaawa- - le iki aku ai ma kalii e. I ka makahi. ki 1860, ua holo oiai Fatuhiwae īkei ua inisiona malaila. Elua nomalaipa 0 kela holo ana a lioi hou mai no. I ka makaliiki 18(57 liolo hou aku laoia e ikeina misiona ma Fatūhiwa no elua malama i kaawnle aku ai oia a hoi mai no. A i ka makahiki 1870, holo aku la oia nie kana wahine 110 Am©rika it iko hou i ke ono hanau mahope o ke kaawale ana he 35 makahiki. Hoi īnai laua i ka makahiki 1871 a i ka la 29 o Sepateiuaba 1872, niake aku la o Koana wahine ma ko laua home ma Hilo. I ku la 13 o Sepatemaba 1873, mare liou 0 Koanu me Miss. Lydia Binamu, ke kumu o ke kula kaikamahine o Kawaiahao. Ka noho nei ka wahine kane make me ka luuluu no ka maa i aloha nui ia a i haalele mai hoi i na keiki eha 0 ola nei, elua keikikane n elua kaikamahiue.' Ekolu • o lakouaia ma Amerika, ahookahieia 110 i Hilo e noho nei. O keia makua i liala aku, ua hoopaa oia i kona noho kaliu aan uo ka Ekalesia 0 Haili a hiki i kona hanu hope ana, a komo aku la i kfi lanakila ma kelaao,