Ko Hawaii Pae Aina, Volume VI, Number 29, 21 July 1883 — KA MANA O KA PAPA PAI. [ARTICLE]

KA MANA O KA PAPA PAI.

E lilo nun ke kau kiure o Inlai o I>a 1883 īua Honohilu nei, i mea e hoomamio n\uxi ia ma nn moolelo o keia l?ae Aiiiu, ke kau luuvo i lioopiiia ivi nanupepa kuokoa a -\viwo ole ka P<iv Ahlu, ka Jhica>kiii G'ttzrllr- a mo ko Sahinlau no ka iaihila ina luna aupmii liana paeivaeva o koia anpuui, A mamuli o na olelo hooholo a na kiuvo Hawnii a me na liaole e. hoohoka iuia i na luna aupuni kolohe, i ikeia ni ua lokahi ka lnhui o kokua i ka pnpa pni, mni ka pnmiku ann, i ko lakou mana kamailio akea, ka i_iea a ko kakou kumukn-iniM-ai i iiookuu akea ai.

LTa olelo o Jefi'erson, kekahi o. na haolo naauno o Amei'iea o leeln wa kaliiko, penei:

"lua i wailioia na'u e liaawī i kā olelo hooholo i kn pono a me ka ole o ke aupuni, aole ka papa pai; a me ka papa pai, aole i;e aupuui; ina ua hooholo koke au, ua oi ka poiio ke koho i ka papa piii mamua o ka uele i ke aupuui."

Nolaila, ma leeia liooliolo ana a na kiure Hawaii a me na haolo i ka pono ma ka aoao ona nupepa o Honoluhi nei, ua kuikahi lnkou me koln liaole naauao. No ka mea, ke manaoio nei makou, o na iuna aupuni a pau e laweInwo aiui i nn hann o leo aupuni, ho wniwai lahui maopopo lakou. Ao ka lakou mau iawelawe paewaewa ana ina liana o ka lehulehu, he hnna kuponoia ua na nupepa o ohikihiki ai i.ko lakou mmi ilo. A malia maia liana ana, e loaa ai he pomaikai i ka lahui no lakou ke idala e uku aua i k«=rlakou mau \iku oihana. A mamuli o keia hana ana aka pnpn pai, ua lokahi na iuanao naauao laulaha o keia anaina, e kokua i na nupepa, a pela i lanakila ai na papa pai i keia kau lioopii huliamahīia ona nupepa. He elun no wniwai nui ina keia ohikihiki nna i na luna uupuni hana paewnewa, oia hoi,- e hoopololeiia ka luuu, aupuui ma kana hana, ke manao oia pela, a o ka lua, e pani in ona luna aupuiii lioopono ma kahi o ka luna aupuni liana kolohe. A īnaia hana ana 3 ua lilo pono ke dala o ka lehulehu, a ua malauiaia ka laahia o kn oihana.. Mai manao ka lehnleliu, ua hoopukaia kela mau manao no ka huhu pilikia ame ke ake aku e lil o i h ma tllipuni, aole pola. He hiki wale n 0 ke ike ia ilio na mnnao hakukole liulni pilikino nohe wniwai, a he okoa na manao i hakuin no kn pomaileai nui loa o ka lelmleku. A ia makou i liapni ai i na kalai manao aua no na luna aupuni kolohe, eia ko makou makemake, e lona ka liopena maikai i ku i ka makemake 0 ka lehuloliu. A pela wale no makou i hapai ai, 110 keia manno i kapain ni ho lnihila. I hoiko no ko na Hawaii kokua nui 1 )va papa pai, ke waiho aku uei inakon malalo iho i kn palapala a keknlii kannka kuonoono o kn nnauao ma "Wnihiku, a ponoi no ia: Wailuku, lulai 13, 1883—1 na Hoaliniinu Kawaiuui, aloha ol\uv,—I ka noho alii o ke Aluia Kiekie Loa ko'u kaawi nna aku i ko'u mau lioomaikai no olna. I ko'u lieluhelu ana i ka Hon. 0. W- Pilipo leta i kona makamaka haole maanei o ka la 0, lnna ko'u manao. E na Hoahanau Knwainui, mamua oko olua kauoha ana mai i ko Wailuku nei Pohaluihauoli, ua hai mai la oia m'u mn ke nno kuka, ano kuu loke pono i i.a ike a W. I£. Makakoa, ua ironana e aku au, aole e pili ana ka hiHa laibila i iia Hoahanau Kawainui, no ka mea ua akoa ka puka ma kana ike, k e liilahila auaneika mea nomM kaona, a īna lie kanaka naanao oia, alaila e ahikopola auanei oin. Hele no ko'unaaui kn lokomnikni o na lokomaikai, a ma kn'u lioomaopopo ana, ua liaawi komakou Pohakuhauoli i koua ikaika n pau na "lakamaka, e haawi i k a kakou hoomaikai i ka laui, aia ilaila ko kaleou kokua i lea wa kokoke."

Ku kuuoha iu aku nei na lalu apau o' [h\ P'iiilī lvuiifL li o , Leleiohoku Qnard;- o (ikoiikoa ;ik niā ku Eiaie puikuu rnnu, i Ijou 7, nhialii o ka'Poaha, lulai 20, ' niai trntf no i manaoia. Noluilu, e honloha i keia. Ma ke Kauo