Ko Hawaii Pae Aina, Volume VI, Number 37, 15 September 1883 — KA HOOWELIWELI A SUWADA. Moolelo no ke Kaua Huliamahi. [ARTICLE]

KA HOOWELIWELI A SUWADA.

Moolelo no ke Kaua Huliamahi.

Mn ka liuakai mal.aikni a lViv,iilo. na Ala i 1111 mokuainn Koinohana .> k.>na au|)uni, aia hoi o Kona poo lioaholo, lio poo pnni hnihai inoololo, Aka niiiiloko mai o na moololo a pau i ]uika a makn ma ia huakai, hookahi mooli'lo i mahalo lon in, a oin keia o. panoeia aku no', i liooiaioia mai 0 001. Jolin Mason Biwni, ])enci: E hoomanaoin, i ka IHOO a 1861 paha, ka iva lioi ia a. ko kana huliamalii 0 kueno pono niia ninwaona o »a mokiuiina o ka Akau a 1110 ko ka Homa o Auiorion .Huipnia, aia he kamailio nui ana o leo ku Akiui poo 110 kn nole i ua lako kaua. I kokiihi la, ioaa aku la i ko. knikuaunao PeilomoiiL Du Ponl, ka oiui uka līalo lliina Pau.la iiui <> Delo.\va]'o, ko kauohn maiko kuliina kaun Huwmla aku okn Akau, 0 koi aiia o liole koko mai i \VasiuoloiiH. O ko kauoha, 110 koikoi, a o ka maiiawalio kupilikii, a iko koko iho la 110 o /hi Poni ho Kauoha ano nui. Ull awiwi mai la oia i ka liolo i Waeinolona, a helo koko 110 oia 0 iko ia Su\vaila, i konn liiki nna i \Yasiiiet<>na mo ka hookaulua ole. 1 ko laua halawai ana, pano mai'la o fc>uwada. "Uaikeoe, ua kupilikii loa leakou ina lako kaua ole, nolaila, ke makemnko noi au ia oe, 0 holo koko oe i Enelani, a e kuai i na mea kaua 11 pau ma ka Makoke o Eui'opa. Ke hilinni nei ko anpuni inaluna ou. Ua maopopo 110 hoi ia makou kou ike i na lako k;xua, aua oi aku kou makaukau 110 ko kuai ana me ka makepono mamua o kekalii agena e ao o hoouna ia aku aī. Kuai oe i :ua lako kaua a uui—a i keia pule ae, e hoounaia aku ai ko gula ma .ka rui kuihi.' 1

o.pu 1 ont 1 ka loka r a, loaa k'oke aku la Cb e holo una i Livapula kau ana keia a holo. laia ī hiki aku ai i Enelani, hele aku la oia 1 ka Banako 0 Browu, 6mpley &00, ka Uanaiio 1 maa iaia ika launa oiliana ana mo ia. Wehewelie aku la oia i ke kumu 0 kona holo ana aku, me ke noi pu aku, 0 haawi mai iaia i §2,500,000. Ua oluolu 110 iaia he poo o ka hanako; kaiou haahaa mai la kona poo, 'miuo aka mai la a paipai ilio la ma na lima, akn, o ka huina i noiia, un nui loa, a aole e liiki ke lioolawa mai. Ua oluolu no lakou e hooko iko La Pont makemake, akn, ivo ka liiki 010 maoli. Nolaila, ua nelo o Uu Pont i ko dalu 010. Nolaila kupeau nku la o Du Pont i o George Penbody In, ka Imnako 011 a miliona. Iloolohe, mai la o Pouboily i ka ia nei ololō nku, 1110 ka hookomo iiinau nini iain. i koia a mo keia-wa. A īaahope h>a pane mai la o Peabody: "Inu e hiki ia oe ko iioopaa mai 0 hoouim mai ana 00 ike gula mn keia mokuuhi ae, alaila e linnwi 110 nu ia 00 1 ke dala." Nolnila, eiuoole a liupnpa ana nDu Pont mn o a maauei o ka mekoko e kuai i na lako kaua. Iloolimaliuia pu iho la oia i mokuahi o hoouna ai i na lako kaua u hoomnka ka hooili ana. laia o hooili ana i na lako kaua a ua hiuumi nku no lioi 0 ka moleu, liilei aua ka pnpa n ko kuhina 0 ko na aina e o Enelaui penei; "Ko papa aku nei o Ilaku Pamekoun ika hooili ann o na lako kaua." Ia manawa, un pono oleloako Dn Pont noonoo, a nolailn, ua hele koko oia e ike ike Kuhina oko ua aina 0 0 Enelani. Ua ike maikai mai 110 o flaku Painokona iaia, aka pankiki nao. 110 mau lako kaua kela, nolailn, aolo loa e liiki ko liooiliia. 1-loikoili.o aku la <> Du Ponl i kona mmi pnlnpala liookohu nuai ke aupuni aku o Amoi'iea Huipuia, aolo nao ho piia mai. Nolnila, aolo moa 0 aku i koO a Du POIIL 0 liana ai, o ka lioi liou walo no i WaKineioua. Maniua okonu hoi ann, kauoha aku la oia i nn kamika ana i hoolimalinia ni o kiai i 1111 lak<.) kaua. Hoi aku la oia a hahni nku la i knun huakai paoa.

Em wrvle 110 kapnno n h'uwulm: "ln peln, o koowoliwoli kaiui. .I'] luuwi ak i keia raa\i }j;iltiptvla pouoi »'u ia līnk Painokona h īuo keki palapala liamum i ku kukou Knkiiui Moluj ma .liiuliuia, i M.i'. AilaniH." 0 kd />n l'onL Imli Jio iiku 3h nn ia holo how a Uiki i Lndmu hnniimi iikii la leoin i kniia nona inoa i

11 ;ikti Pnnn>l vonn. 01010 nia i ln |>o kan- \\ ii, \i:i paa o i kokalii poo, akn, h»o))an. kiKi nku lu no o Bu Ponl mc kn hoololio 010 ikn ko kauwa. l'alo i.ku Ia oia i ko kuuwn īuo ka loho 010 in komo nku la iloko o ki l koonn a l'iunokoim « iiuho ana, al;r,va ao la na inaka a Pamokona, "oin hou no 00. 1 holo hou mai ni-i no oo no koia mau lako kaua. Ua iniiiainina loa au i ka hoiko aku ia 00, ao!f i loaa iki i ko anpuui o Enelani kc kuuiu e hoololi aii kona manao." Ilimwi akn !n o Du Ponl i napalapala a .Ye\vada oia na palap.au o wohe'•voho aua i k;mamisiona; aole liooloho- | Aluila 01010 aku la o fhi Pont ia Pn-! mokona, "ua knkau mai o Suwada i keia palapala lianuuna i ko innkou KuJiina nolio ma Lailnua nei au, ua aoia au i» !n>luholu nkuimuu oii," u holulioiu luhi aku la o JJu Pont i koia palapala: la iMr. Ailams: 1 ka wa a llnku Pamoluma o )ioolt> ui aolo o hookuu mai i na lako kaun, ko kauoliuia aku uei oc o haalolo kokoia linoUmi, moka hooknuluaole o haawi aku i kou mau hoomaikiū iko nupuiii okiv Moiwahino. E hoi no Wnwiueloiia, aia wa, e kuknla kokoia aku ko kaua kue ia linelani. Mo ko kali ol« i ko £Tuhin;i Pamekona, haawi aku la o Dn Poot i koua alohu n puka mai la. Hoi aku la oia maluna o ko kna lio i kona liotele a knuoha aku la e liooniakaukEiuia i ona paiua leakahiaka nona. laia eai ana, komo ana kekalwjkahu lio o Haku Pamokoua me ka olelo mai: "Eia kuu Haku Pamokona ma ka puka, o kali ana e ike ia 00 maluua oko kna lio." Pnne aku la o Du ikml, "E hai aku oe iko Haku Pamekona, e ai ana au i ko'u aina kakahiaka, a e ike aku no au iaia i ka wa 0 pau ai ko'u ai ana." I kela wa, ua piha loa ka holole i ua kanaka, a aku ia jiu leo ruawacnax>na kanaiea e ninau ana, "owai hoi Seia kanaka Amerioa e aa aku nei e kukulu ī ko kakou Kuhina Nui e kali iaia ? " L lioapaapa ana no hoi o Du Pont i luina ai ana. Ua kokoke no hoi e pau ka paiua ana, kauoha liou aku la oia i omole waina hou. A pau ae la kana oaiiia hoapaapa ana, hoouna aku la oia lie uote e olelo aku ana, ua makaukau oia e ike aku iaia. Komo mai la o Haku Pamekona a pane mai la: "E Mr. Du Pont, ua lioololi mai nei ko aupuni 1 kona mnnao. Ua hiki la oo ke hooun;i iko mnu lako kaua. E pii ao oo i ko koona o ko na uinn o i kala apopo, a o luua ko palnj>ala kauoha e hookun

l'/mo aku la o Mr. Du Pont, "ua makoiniiki! au eluikau koke nmi i ka'ukauolia i keia w:i," nolaila noho iho la ko ' lvu)jina ma lia papa kauleau paina a ka-1 liuu iho la i ko kauoha o hookuu ana i nn lako liaua. Ja po iho, ua hoomaka ka hooili pupualiulu ana u i kekahi la ao, okau koo ana ka mokualii no Nu loka. ]. Ikokahi kakahiaka ne, .lona ao la ia !)\\ Poiit lm uu))Opa ])fcviawa- Aia umlaila ka manao o paipai ana e papaia ka hoouna ana i na lako kaun ma na wahi a pau, aka, ma koiia manuo pepa mua lo;t, e kokua ana i ka hookuu aleu i na lako kaua i kanalua ia. Ilio aku la o J)n Pont i ka hanako o Bvoivn Bliiploy & Co. Ua lohe niua lakou i ka hoopaaia ana o ka moku lako kaua o I)u PonL, a o kamailio nui ana lakou jio ia mea. "Ua minamina loa au i ka auaia ana o ko maiL lako kaua," -\vahi a Mr. Bhiploy, lie e.lemakulo loaa mau i ka umii. "Ua linla aku nei kuu niau lako kaun," wahi a Du Pojit, Puiwa koko kn olemakulo a ninau: "Pehoa i loaa ;ii kau kauoha e liookuu ana ? " "ĪMai a Ilaku Pamekona nmi no. Nnna poiioi uo i knkau i ke kauoha." Nui maoli keī.n. mea. liina uku la ka oleniakulo i hopo me ka piha i ka aknakn, Xo ko na kakuuolelo mnuao \ia liiki hou mai ka mai umii o Mr. Hhipley, nolailn, ua wikiwiki aku la lakou i ka niuiui i ka pukeke wai lian, a i ka pnu ana o ka pukoko i ka hanini, akalii iu? a na kakauololo i ko lakou. kuliihewa. \Volu'-.volui.poni) aku lao Du Poiul nt a liiki i ka loaa nnu o kn knuolm, ua \MvWuv Uou ia iho kona kahalia. la laua o kiunailio aun, konio ana o SHU(lei'bon

o ka ippopn Alawa no [aoia ia t n pano aku la; "O ka iiupepa *&><,„■., keknki niea i lj«kua mti i loaaa.iaoe keia hanohano nui. lfe Malii koina ka ka ]iuj)epa J/,'ii)a!('a i §2,00(."' Piuio aku la o Du Pont; ho nui n>'Hi 110 na lilo 110 ka pa kapili moa ni« nku iiiiii ona pnalinna; ina e loau ;«ia ia Mr. Sanderson ia mau dala, loaa hma, Aohe hila i hoounaia mai ia U.lPonl, a Jie pulo mahope ilio, ikeiß Vlu.oia e hilii hmaana me Suwa'ki j|PiVaßnietoha, a e ho-he ana na '<ka . Wuua lanakila ma keia liana koow Iweli a lfl,ua ia Enelani.