Ko Hawaii Pae Aina, Volume VI, Number 42, 20 October 1883 — OWAI LA KA LUNAMAKAAINANA KUPONO O NA KOHALA? [ARTICLE]

OWAI LA KA LUNAMAKAAINANA KUPONO O NA KOHALA?

E ka nupepa "Ko Haw.iii Pae Aina:" alolm kaua:— Ua kouoia mai au e kela īuau mapuua leo e ui ae la uialuna. A ua manao iko 110 koi au, kc wakupono io no keia i ka poe kupouo i ko kolio baiota o na Koliala nei e ai ni, a e niiianinau ai, oiai. I lmia no ka ivelie e ke pulu olalo. Owau, a mao o'ii ilio, e koakaka aku ana au i o'u raau hoa knpono i ke kolio

balota, mai na liono o ke npaapaa a ka ua kipuīipun o ka aina mauua, a kawewe ae hoi i ke kai ne lione o Kawaihae a i na keiki liooaliaha paakai aku hoi o Puako, a inahiehie wale ae hoi i na koiki o ka uka hui o ka ua naulu; ina kumu, ke kulana kupono o ke kuiiaka o hiki ai ke hilinai ia akn, ua kupouo iaia ke holo balota lunamakaaiuana, uo ka noho hauohano o na Kohala 110 ko kau o ka M. n. 1884. 0 ko kanaka a oukou e iko ilio ui n;i koino iloko o na kumn a pau a'u o hoakaka aku uei malalo ilio, a oia auauei ko kaaaka e ola ai na iwi, Kohuia iaia me ka lokahi mū, a oia iho koia 1 I kanaka e imi, a ike aua» hoi i l;a pono kauliko mawaena o k<>" aupuui il me na makaainana. \o ka moa, ua ike ia ka nui o ka pilikia, ma o kahi poe lmiamakaainana la a kakou, e hoouna nei a puni ka pae aina. O kahi poe o lakou, ua lielo lakou a hoepaakiki wale iho no ma ka uoao o na makaainana, me ka moakaka no lioi o ka lawe ana mai o ka aoao o k« aupuni i 1«!l?ahi ninau ano nui a kupono no ka hoonee ana i ka waa aupuni i mua ma na alanui o ka pomaikai, ke

kue wale ia aku la uo ia, aia Ilio la ka ka nana, o ka mahaloia mai iie kuokoa. Aka, liealia ka palauwao ia hana? He neo. 0 kalii ]ioi o lakou, ua liele a hipuu paa īa lakou iho ma ka aouo o ke aupuni i nn. -wa a • pau, a haaLole i Puna na lioaaloha. Mo ka ike aku no lioi ho mau ninau ku i ka pilikia, ka auliau kuaj)apa īmi ka haawi aina, ka aie iiewahewa, na haawina palakai, o ka haawi aku la 110 no nae ia i ka mananmua lima 110 kii ae, a o ke poholo aku Ia 110 ia. Eia he haawe nui o ka pilikia lu> kau ana ma kou hoku£v-e4eho-m-e-ka makaainana. E iioomanno i keia e o'u 111:111 lu>a i kuniia ka Palapala Hookun Auhau "Knpono i ko koho l>alota." • O ke aupuni, o leakon 110 ia, o kuhni hoi 0 ko aupnni no ia. Xolailn, <>. Vne ka noonoo a ko kanaka kupono, i> iki% ana i ka iini i ka pono kaulike! niu\v;v7na o.I?e aupuni a me na mn.huiinaija, aole i knnakaniokuahana iaia iho. 2Tknnnka 7io7ipono, Vn jja* i;\ j. n pilileia i na kau i aui aku nei, i ki' h>mo ana o kahi poe, aoio i lona i k„ J a .

iuni umiuunu kolii me:t ho lioopono. l'n haimin kn lianu īuo ka pnani walo, me ho uiea 010 lu, A lioalia kaok'io oia haua? Aolo, pupulii kn lox>o iuauionu. L kauukii o uoho ku'Mioono iniii mo ka uiiihoua i ku oiuuia. Un ikon kapakelo iua kau mua, i kahipooaolo i loaa ia lakou uoi iealnia, ho hoopilimoai aku uo ka hopo. A honha kau? Ho niu. In ia la ko kani a ku palahu; "pokeokoo." L L knuaku umkaukau i ka iko kana«ai iv me ka 01010, U'a ikoa kn tiemahoīna i kalii poo o ua kau ihaia; aolo o hiki ia lakou ko liana i kiuiawai a iioololi paliu. No koalia )uii'? Aolo i pnniu ko poo niu ia lula nui o ko aupuui. A iioaj 1,1 ilio ka oukou'? l'ha, oko nuio no i ka auluui a na kiuuwui lapuwalo. I'ela no hoi, ina makaukuu ma kokumwai, ane-' le i ku palolo uiu ke kanmiUo; alaila, o aho ia no kai o kahua. 2s r o kn īnea, lio lialo kela no ke kamailio' aolo ift» kaloI luiiloma. j ."> I kiinaka mniuuikau, a iko ika nialamu huke waiwui. Uii ikea ku pilikiu i | kulii poo e koiuo noi ika aluiololo. L ka wa e kolioin'i ua komiie mau o ku lmle. L ua kupono ka iuou o aolo i uiakaukau no keia hila mii o lia iko, i

|ko komilo wuiwui, lioulin kana pulauka 0 liiina'i'' .LIo hokuhokn. Ko lea mea, nolo oin i iko, ii peheu laoiao. ike ui ina uko uiio, o na koona oihana o na kuliina, n:i ilala i ln wnlo ia i o a ia nei-- No ka niiM, iiia iloko oia laau'keona ko kakou ola amo ka pilikia. Nolaila, e knn apana alolia, o lioonna i kanaka iko i ka naua Imko «-aiu'ai, i uoatolo ia'kn na l)uko oihiina a ini kuliina, a kolekole ao ka iioii linna a lakou. l'a nuinao an, na lawanei ma\i kumn uo kii wao ana i kauaka kupono no ko kakou apana kolio nei, Aole no n;io i papaia ka poo kupono i ko kolio l>:ilut*i, mai Ilawaii a Kanai o alualu a lioopilipu īuiilalo oia mau luunu elima. Ina ka liopo ii'u o panee aku nei, no ko kakou pono no, e knunpana -\valohia oia koiii; E hoaiai aku ana au i na iuoa, ko lakou pili ina kumu elinia i hoikeia maluna, o'uii hoi, ua akuka kahi mau iuoa o liolo halolii ana no kakou noi i koia kau ao o ka M II 188-1. O kii inoa a oukou e ike iho ai la, ua i.ūli ia ia īiii kuimi eliuia i koikeia m;ilnnii; oia ke koa, ka pukaua, keleenelal:i. Kolioia, mai omi mai puni i ka īnali 100 nahonaho, mai nana i ka pili, i ola na iwi, ohi ka aiiia. Eia na iuoai akalui lea i koia maka peui o. holo balota ana. Itov S (' ljiihiau, ]ie inoa kupono io no keia, ua pili ia īa ua kumu 2 3 koe 1 1 •">. () ka Eaihala kana liana ike. I) >b' Kaliookuno, lio loio, he inoa kupono no keia, xvi pili ia ia na kumu 1 -i koo "2 :_> 5.

Z TCsil;u li' l luio. lie iaoa kupono inno keia, pili iaia na kumu 13 -1, koe'2 5. J W lio loio, keinoa kupono 110 lioi kt>ia, ua pili ia ia na kumu 2 :) i, koe 1 -5. i:i iv Kauealai lie loio, lie inoa niaikai nn koia, ua pili j;i ia na kumu 2 3, koe 1 Wm Whito, Jio a olepoia, lie inoa kupom» uo keia, ua piii iaia na kumu 2 -i ō, koe 1 A P Kalaukoa, ho. poolu a i;n noho loihi ma llonolulu, he inoa kupono no koia, ua pili ia ia na kumu 2 3>l, koe 15. C1 l>rown, ]n- liaole, he iuoa k\ipouo no kein, ua |>> 11 ia ia, iia kuniu 2 1315, koo 1. H H ilalmka, InMunau .nawni apann, lie iuoii niiiikui no keia., ua piii inia nn kumu 2 :} '!, ko>> 1 (leo P '<am;uu)ha, lu> lunamakai, he iuoa koi;i u keia makapeni o knonu'e nei, ua piliiamna kumu 5. O k:i pan kei.-L o na inoa i akaka ia Kiileiii. Nolaila, e o'u mau hoa kupono i ke kolio l)alot;), ka aina haaheu. Na oukoa e, kaan:i pono iho i keia mau inoa me ka poina ole iua makn, i hoikein, paaia kou pono kīviln, lmve pololei a ka pahu balota hookomo, e like me kon

manao kuokoa. "ilooliiiuini 3Jn.na i ka wai opua, Hoalealo : ko kaLui o Kanualewa. Ke kuhe In uo kalio i Ainaiko, Ua ike a, Oia-o" OUT K no lw L m ; Mo ka ni'ilialo uui i ka, L H a ano na k'-iki unin poahi o Ko Ilawnii Pao Aina. ° ~VIUI nn - CuAS H Pcl.M. HouMin'ikau, X Koiuila, Od. 12, 1883. | O I.". hmaniakaainana a Pulaa o liapai īuai nei, oia kr. makou lunamakaainana i hunlua nui loa ai ke kolioia mai o Kohala. Hl'kolio aua kana na lilo mim kinia mana mn ka aoao o na Kuliina, ( a lilo oka elima no na pomaikai ī ioaa aku. A hoaha ananei ka poiuaikai o i:a npiun o Kohala ko kolio ana iaia? E in.opau loa o Kohala uui, e Koiiala iki i'ke koho ana i»ai ia ia. E yaa <• Knhal'i Akau iur Kohala Ilemai ko <mkuu wau puno koho, a mni liaawi "i_(< f (v'iui'iuolia o poino oukou, a ]m 1.H.0u. I Kolihon iaanahi; lua wai..j.y,iujii. j " (in. innhiko o J jn i (3 ma Koo- I ll'mlo;, ni) j„a lioi ho ana i waena I o ii-'i ] J it},"juila I.u (i Iwuiuia anu.